ادا جعفری
Ada Jafarey ادؔا جعفری | |
|---|---|
 جعفری در سال ۱۹۸۷، شهر کراچی | |
| زاده | عزیز جهان ۲۲ آگوست ۱۹۲۴ هند |
| درگذشته | ۱۲ مارچ ۲۰۱۵ (۹۰ سال) کراچی، پاکستان |
| آرامگاه | گورستان PECHS کراچی ۲۴°۵۲′۰″ شمالی ۶۷°۳′۱۸″ شرقی / ۲۴٫۸۶۶۶۷°شمالی ۶۷٫۰۵۵۰۰°شرقی |
| نام(های) دیگر | ادا جعفری |
| پیشه | نویسنده شاعر |
| ملیت | هند (۱۹۲۴–۱۹۴۷) پاکستان (۱۹۴۷–۲۰۱۵) |
| سبک(های) نوشتاری | غزل داستان کوتاه هایکو |
| جنبش ادبی | مدرنیسم پست مدرنیسم |
| کار(های) برجسته | Maiṉ Sāz Ḍhūṉḍtī Rahī (1950) S̲h̲ahr-i Dard (1967) |
| جوایز مهم |
|
| همسر(ها) | نورالحسن جعفری (ا. ۱۹۴۷–۱۹۹۵) |
| فرزند(ان) |
|
| وبگاه | |
.gif){kind=small}
.gif){kind=small}
ادا جعفری (اردو: ادؔا جعفری)، (۲۲ اوت ۱۹۲۴ – ۱۲ مارس ۲۰۱۵)، شاعر و نویسنده زن پاکستانی بود که به عنوان اولین شاعر زن اردو زبانی که آثارش منتشر شده، شناخته میشود و از او به عنوان "بانوی اول شعر اردو" یاد میشود. او همچنین به عنوان نویسنده یکی از چهرههای برجسته در ادبیات معاصر اردو شناخته میشود. او جوایز متعددی از دولت پاکستان، اتحادیه نویسندگان پاکستان و انجمنهای ادبی آمریکای شمالی و اروپا به پاس تلاشهایش دریافت کرد.[۱][۲][۳][۴][۵]
زندگی
[ویرایش]ابتدای زندگی
[ویرایش]ادا جعفری در ۲۲ اوت ۱۹۲۴ در بادایون، ایالت اوتار پرادش هند به دنیا آمد. نام اصلی او عزیز جهان بود. پدرش، مولوی بدرالحسن، زمانی که او سه ساله بود، درگذشت و مادرش او را بزرگ کرد. او از دوازده سالگی شروع به سرودن شعر کرد و از تخلص "ادا بادایونی" استفاده میکرد. او سالهای اولیه زندگی خود را در محدودیتهای اجتماعی سخت گذراند.[الف][۱][۲][۶][ب][۷][۸][۹][۱۰]
زندگی زناشویی
[ویرایش]او در ۲۹ ژانویه ۱۹۴۷ در لکهنو، هند با نورالحسن جعفری ازدواج کرد. پس از ازدواج، تخلص ادا جعفری را برای خود انتخاب کرد. همسرش، نورالحسن، یک کارمند عالیرتبه دولت فدرال هند بود. ادا جعفری پس از استقلال پاکستان در سال ۱۹۴۷ به همراه همسرش به کراچی نقل مکان کرد. همسرش نیز ادیب بود و برای روزنامههای انگلیسی و اردو ستون مینوشت. او همچنین به عنوان رئیس انجمن ترقی اردو خدمت کرد. نورالحسن، که الهامبخش بزرگی برای نوشتههای او بود، در ۳ دسامبر ۱۹۹۵ درگذشت.[۲][۱]
سالهای بعدی زندگی
[ویرایش]او در کراچی، پاکستان زندگی میکرد و به طور مکرر بین کراچی و تورنتو سفر میکرد و نقش فعالی در ترویج زبان اردو داشت.[۱][۲]
خانواده
[ویرایش]ادا جعفری و نورالحسن جعفری سه فرزند داشتند: صبیحه، عظمی و عامر. صبیحه جعفری با زبیر اقبال ازدواج کرد و در ایالات متحده ساکن است. آنها سه فرزند دارند: صباح اقبال، یوسف اقبال و سمیر اقبال. عظمی جعفری و همسرش شعی جعفری اکنون در اندوور، ماساچوست، ایالات متحده ساکن هستند و دو پسر به نامهای فائز جعفری و عاظم جعفری دارند. ادا جعفری تا زمان مرگش در کراچی با پسرش عامر جعفری، همسرش مها جعفری و دخترشان اسرا جعفری زندگی میکرد. ادا جعفری دو نتیجه به نامهای صابین رانا و رضوان رانا داشت که فرزندان صباح اقبال رانا و همسرش فواد رانا بودند.[۱۱][۱۲]
مرگ
[ویرایش]ادا جعفری در عصر روز ۱۲ مارس ۲۰۱۵ در بیمارستانی در کراچی در سن ۹۰ سالگی درگذشت. وزیر اطلاعات و میراث ملی پاکستان، فرماندار سند، دکتر عشرت العباد خان، نخستوزیر پاکستان، رئیس آکادمی ادبیات پاکستان (PAL) درگذشت او را تسلیت گفتند و از کارهای او در زمینه شعر اردو قدردانی کردند. مراسم تشییع جنازه او در مسجد الهلال کراچی برگزار شد و او در گورستان PECHS، شهر جمشید، کراچی به خاک سپرده شد.[۱۳][۶][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹]
فعالیت ادبی
[ویرایش]اولین شاعر زن
[ویرایش]ادا جعفری بخشی از یک جامعه سنتی و محافظهکار بود که در آن زنان اجازه نداشتند به طور مستقل فکر کنند و بیان کنند. اما او جسارت کافی برای بیان خود داشت. با وجود ریشههای سنتی در شخصیتش، او در هنر مدرن مشارکت کرد. از اوایل سال ۱۹۵۰، او به عنوان بانوی اول شعر اردو شناخته شد. مادرش و همسرش نورالحسن جعفری او را تشویق کردند تا فعالیتهای ادبی خود را علیرغم مشکلات اجتماعی ادامه دهد. او شاگرد شاعران بزرگی مانند اختر شیرانی و جعفر علی خان اثر لکھنوی بود و شعرهایش را توسط آنها بررسی و اصلاح میکرد.[۱][۲][۶][۱۰]
سبک
[ویرایش]ادا جعفری به شیوهای جنسیتخنثی مینوشت، اگرچه آثارش شامل مضامین فمینیستی مانند تبعیض و بیارزشسازی زنان و نگاه به آنها به عنوان ابژههای جنسی بود. شخصیت او در شعرهایش غایب به نظر میرسد. او از تجربیات خود به عنوان یک همسر و مادر در قالب اصطلاحات سنتی تعدیلشده نوشت، اما همچنین به کمبود رضایت زن در این نقشها اشاره کرد.[۲۰][۳][۶][۱]
ژانر
[ویرایش]آثار ادا جعفری بیشتر غزل هستند، اما او شعر آزاد و هایکوهای اردو را نیز تجربه کرد. او در هر دو ژانر شعر اردو، یعنی نظم و غزل، مهارت داشت. در غزلهایش از تخلص "ادا" استفاده میکرد. او همچنین چندین مقاله نوشته است.[۹][۲۱][۶]
آثار
[ویرایش]اولین غزل ادا جعفری در سال ۱۹۴۵ در مجله اختر شیرانی، منتشر شد. او اولین مجموعه شعر خود، "من ساز ڈھونڈتی رہی"، را در سال ۱۹۵۰ منتشر کرد. کتاب او، "غزل نما"، که شامل مقالات کوتاه با زندگینامهها و تفسیرهای کوتاه درباره آثار شاعران پیشین اردو بود، در سال ۱۹۸۷ منتشر شد. علاوه بر این، او پنج مجموعه شعر اردو ("شہر درد"، "غزالاں"، "تم تو واقف ہو!"، "حرف شناسائی"، "سفر باقی"، و "موسم، موسم")، یک زندگینامه ("جو رہی سو بےخبری رہی")، و چهل مقاله تحقیقی منتشر کرد. او همچنین مجموعه هایکوهای اردو خود، "ساز سخن بہانا ہے"، را منتشر کرد. یکی از غزلهای معروف او، "ہونٹوں پہ کبھی ان کے میرا نام ہی آئے"، توسط استاد امانت علی خان خوانده و محبوب شد.[۱۰][۶][۱۵][۹][۱۴][۲۲]
ہونٹوں پہ کبھی ان کے، میرا نام ہی آئے |
؎
| ||
آئے تو سہی، برسرالزام ہی آئے |
==جوایز==
در سال ۱۹۵۵، بنیاد حمدرد، دهلی نو، او را به عنوان "شاعر زن برجسته قرن" شناخت. بعدها، او در سال ۱۹۶۷ جایزه ادبی آدمجی را از اتحادیه نویسندگان پاکستان برای دومین مجموعه شعرش، "شہر درد"، دریافت کرد. دولت پاکستان در سال ۱۹۸۱ به او مدال افتخار اعطا کرد. او در سال ۱۹۹۴ جایزه بابائے اردو، دکتر مولوی عبدالحق، را از آکادمی ادبیات پاکستان دریافت کرد و در سال ۱۹۹۷ جایزه ادبی قائد اعظم را به دست آورد. او همچنین گواهی تقدیر از بنیاد حمدرد پاکستان را دریافت کرد. او برنده جوایز مختلف بینالمللی از انجمنهای ادبی آمریکای شمالی و اروپا بود.[۲۳][۱۴] [۲][۲۴]
دولت پاکستان در سال ۲۰۰۳ (جوایز در ۱۴ اوت ۲۰۰۲ اعلام شد) به او جایزه افتخار عملکرد در ادبیات اعطا کرد. او اولین زنی بود که جایزه کمال فن را برای دستاوردهای مادامالعمر در ادبیات از آکادمی ادبیات پاکستان در سال ۲۰۰۳ دریافت کرد.[۲۵][۱]
دیدگاههای فمینیستی
[ویرایش]ادا جعفری حامی فمینیسم بود. او دیدگاههای خود را اینگونه بیان کرد:[۵][۶][۲۴][۲۶][پ][۴][۲۷]
| « | میں نے مردوں کی عائد کردہ پابندیوں کو قبول نہیں کیا، بلکہ اُن پابندیوں کو قبول کیا جو میرے ذہن نے مجھ پہ عائد کی ہیں۔۔۔ میں سمجھتی ہوں کہ بات کو بین الستور کہنا زیادہ مناسب ہے کیونکہ رمز و کنایہ بھی تو شاعری کا حُسن ہے۔ | » |
من محدودیتهایی را که مردان تحمیل کردهاند نپذیرفتم، بلکه تنها محدودیتهایی را پذیرفتم که ذهنم بر من تحمیل کرده است... فکر میکنم گفتن چیزها از پشت پرده مناسبتر است زیرا نمادگرایی و کنایه زیبایی شعر نیز هستند.
دیدگاه منتقدان
[ویرایش]منتقدان مختلف میگویند که شعر جعفری بسیار ادیبانه است. او افکار قدیم و جدید را به شیوهای هنرمندانه و منحصر به فرد در شعرهایش ترکیب میکند.[۶]
قاضی عبدالغفار، در مقدمهای بر مجموعه اشعار ادا جعفری، به تاثیر او در زمینه بیان فمینیستی اشاره کرد.[۵]
شاعر و منتقد اردو، جذاب قریشی، گفت:"ادا جعفری اولین و تنها شاعر زنی است که در شعرهایش احساسات زنانه را بروز میدهد.."[۲]
یادداشتها
[ویرایش]- ↑ عزیز جہاں: ʿAzīz Jahaṉ
- ↑ مولوی بدر الحسن / ALA-LC: Badru l-Ḥasan
- ↑ Maiṉ ne mardoṉ kī ʿāʾid kardah pābandiyoṉ ko qubūl nahīṉ kiyā, balkih un pābandiyoṉ ko qubūl kiyā jo mere ẕahn ne mujh pih ʿāʾid kī haiṉ. Maiṉ samajhtī hūṉ kih bāt ko bainu l-sutūr kahnā zyādah munāsib hai kyūṉkih ramz o-kināyah bhī to s̲h̲āʿirī kā ḥusn hai.
پیوند به بیرون
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ ۱٫۶ "Biography of Ada Jafarey". PoemHunter.com. Retrieved 29 November 2013.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ ۲٫۳ ۲٫۴ ۲٫۵ ۲٫۶ Afridi, Nauman (18 ژوئیه 2023). "Ada Jafarey: The first lady of Urdu poetry". Mobizilla.pk. Retrieved 18 July 2023.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Natarajan, Nalini (1996). Handbook of Twentieth-century Literatures of India. Greenwood Publishing Group. p. 352. ISBN 9780313287787.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ Mahmood, Khwaja Tariq (2008). Selected Poetry of Women Writers (4 languages) (به اردو). Star Publications. p. 6. ISBN 9788176503105.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ Mittra, Sangh (2004). Encyclopaedia of Women in South Asia: Pakistan. Gyan Publishing House. p. 69. ISBN 9788178351872.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ ۶٫۴ ۶٫۵ ۶٫۶ ۶٫۷ Qureshi, Junaid. "!بڑے تاباں، بڑے روشن ستارے ٹوٹ جاتے ہیں". Express News (به اردو). Retrieved 13 March 2015.
منکسرالمزاج، شائستہ اور درویش صفت
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help) - ↑ "اردو زبان کی عہدساز شاعرہ ادا جعفری انتقال کرگئیں". Dawn News (به اردو). Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help) - ↑ "اردو ادب کی پہلی مقبول شا عرہ ادا جعفری انتقال کر گئیں". Roznama Dunya (به اردو). Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help) - ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ ۹٫۲ Āʾīnah-yi Urdū (lāzmī). Urdu Bazaar, Lahore: Khalid Book Depot. 2009. p. 358.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ""ہونٹوں پہ کبھی ان کے میرا نام ہی آئے" ممتاز شاعرہ ادا جعفری انتقال کر گئیں". Nawai Waqt (به Urdu). Archived from the original on 6 July 2017. Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help)نگهداری یادکرد:زبان ناشناخته (link) - ↑ "Ada Jafarey (ادا جعفری) passed away". Reviewit (به اردو). Retrieved 14 March 2015.
- ↑ Jafarey, Ada. "Family". Personal website. Dr. Aamir Jafarey. Archived from the original on 23 June 2018. Retrieved 2 December 2013.
- ↑ "Poetess Ada Jafri passes away". ARY News. Retrieved 13 March 2015.
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ ۱۴٫۲ "Poet Ada Jafri is no more". Dawn. Retrieved 13 March 2015.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ "Poetess Ada Jafri passes away". Pakistan Today. Retrieved 13 March 2015.
- ↑ "Death of the first lady". The News. Retrieved 14 March 2015.
- ↑ "Poetess Ada Jafarey passes away". The Nation. Retrieved 14 March 2015.
- ↑ "کراچی ،اردو کی پہلی شاعرہ ادا جعفری انتقال کرگئیں،نمازجنازہ آج ہو گی". Daily Pakistan (به اردو). Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help) - ↑ "منفرد شاعرہ ادا جعفری کا آخری سفر". VOA Urdu (به اردو). Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help) - ↑ George, K. M. (1992). Modern Indian Literature, an Anthology: Plays and prose. Sahitya Akademi. p. 440. ISBN 9788172013240.
- ↑ Samiuddin, Abida (2007). Encyclopaedic Dictionary of Urdu Literature. Global Vision Publishing House. p. 223. ISBN 9788182201910.
- ↑ "شاعرہ ادا جعفری انتقال کرگئیں". Express News (به اردو). Retrieved 13 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help) - ↑ "اردو کی پہلی مقبول شاعرہ ادا جعفری علالت کے بعد انتقال کر گئیں". Urdu Times (به اردو). Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help) - ↑ ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ "ممتاز شاعرہ ادا جعفری کی رحلت". Express News (به اردو). Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help) - ↑ Ada Jafri's Pride of Performance Award on Dawn (newspaper), Published 14 August 2002, Retrieved 26 September 2017
- ↑ "ممتاز شاعرہ ادا جعفری کی رحلت". South Asian Media (به اردو). Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help)نگهداری یادکرد:پیوند نامناسب (link) - ↑ "اردو کی معروف شاعرہ ادا جعفری انتقال کر گئیں". VOA Urdu (به اردو). Retrieved 14 March 2015.
{{cite news}}: templatestyles stripmarker in|title=at position 1 (help)