اختلال کمبود توجه بیش‌فعالی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
اختلال کمبود توجه بیش‌فعالی
thumbtime=بین ۶ تا ۱۲ سالگی
افراد دارای این اختلال ممکن است بیشتر از دیگران برای تمرکز بر کارهایی چون انجام کارهای رایج در مدرسه مثل تکلیف نوشتن تلاش کنند و مشکل داشته باشند اما در عوض، می‌توانند روی کارهایی که به آن علاقه‌مند هستند یا آن را پاداش‌دهنده ببینند با شدت بسیار بالا و به‌طور غیرعادی تمرکز کنند.
تخصصروان‌پزشکی و پزشکی کودکان
علتترکیبی از دلایل ژنتیکی و محیطی (هردو)
روش تشخیصبر اساس علائم (پس از رد سایر علل احتمالی)
تشخیص افتراقیکودک سالم فعال، اختلال سلوک، اختلال طیف اوتیسم، اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه، اختلال یادگیری، اختلال دوقطبی، اختلال شخصیت مرزی و Fetal alcohol spectrum disorders (اختلالات ناشی از مصرف الکل در مادر باردار)
درمانروان‌درمانی، تغییر در سبک زندگی و مصرف دارو در صورت لزوم
دارومُحَرّک‌های CNS (همانند متیل‌فنیدات و آدرال)، اتوموکستین، Guanfacine و کلونیدین
شیوع۱۴۰ میلیون (۲۰۲۰ میلادی)
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰F90
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام314.00, 314.01
اُمیم۱۴۳۴۶۵
دادگان بیماری‌ها6158
مدلاین پلاس001551
ئی‌مدیسینmed/۳۱۰۳ ped/177
پیشنت پلاساختلال کمبود توجه بیش‌فعالی
سمپD001289

بیش فعالی (به صورت مخفف: ADHD) یک اختلال عصبی رشدی که برای کودکان تشخصی داده می‌شود و با مقادیر بیش از حد بی‌توجهی، بی‌احتیاطی، بیش‌فعالی و تکانشگری که فراگیر، مخرب و در غیر این صورت برای سن نامناسب هستند مشخص می‌شود.[۱][۲][۳][۴][۵][۶]

علائم ADHD ناشی از اختلال در عملکرد اجرایی (به انگلیسی:Executive dysfunction) و اختلال در تنظیم هیجانی (به انگلیسی:Emotional dysregulation) به عنوان یک علامت اصلی در نظر گرفته می‌شود.[۷] در کودکان، مشکلات توجه ممکن است منجر به عملکرد ضعیف در مدرسه شود. ADHD با سایر اختلالات روانی و اختلال سوءمصرف مواد ربط داده شده، که می‌تواند باعث اختلالات اضافی، به ویژه در جامعه مدرن و امروزی شود. اگرچه افراد مبتلا به ADHD برای تمرکز روی کارهایی که علاقه خاصی به انجام آنها ندارند، تلاش بیشتری می‌کنند، آنها اغلب می‌توانند سطح توجه غیرمعمول و طولانی و شدیدی را برای کارهایی که برایشان جالب یا پاداش‌دهنده می‌دانند حفظ کنند. این ویژگی به عنوان فراتمرکز یا hyperfocus شناخته می‌شود.

علل دقیق ADHD در اکثر موارد ناشناخته است.[۸][۹] عوامل ژنتیکی نقش مهمی دارند و ADHD معمولاً در افراد پیشین خانواده‌ها دیده می‌شود و میزان وراثت پذیری آن ۷۴ درصد است.[۱۰] سموم و عفونت‌ها در دوران بارداری و آسیب مغزی ممکن است خطرات محیطی باشند. هنگامی که کودکان از طریق معیارهای DSM-IV تشخیص داده می‌شوند، حدود ۵–۷٪ از کودکان و هنگامی که از طریق معیارهای ICD-10 تشخیص داده می‌شوند، ۱–۲٪ را تحت تأثیر این اختلال قرار دارند. تا تاریخ ۲۰۲۰ میلادی، تخمین زده شد که ADHD بیش از ۱۴۰ میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار داده.[۱۱] نرخ‌ها بین کشورها مشابه است و تفاوت در نرخ‌ها بیشتر به نحوه تشخیص آن بستگی دارد.[۱۲] ADHD تقریباً دو برابر بیشتر از دختران در پسران[۱۳] و در مردان ۱٫۶ برابر بیشتر از زنان[۱۴] تشخیص داده می‌شود، اگرچه این اختلال در دختران نادیده گرفته می‌شود یا در اواخر زندگی تشخیص داده می‌شود زیرا علائم آنها گاهی با معیارهای تشخیصی متفاوت است.[۱۵][۱۶][۱۷][۱۸] حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از افرادی که در دوران کودکی تشخیص داده می‌شوند، همچنان در بزرگسالی به ADHD مبتلا هستند و ۲٫۵ تا ۳ درصد از بزرگسالان تخمین زده می‌شود که این شرایط را داشته باشند.[۱۹][۲۰][۲۱] در بزرگسالان، بیش فعالی معمولاً با بی‌قراری درونی-روانی جایگزین می‌شود و بزرگسالان اغلب مهارت‌های مقابله ای را برای جبران آسیب‌های خود ایجاد می‌کنند. تشخیص این وضعیت از سایر شرایط و همچنین از سطوح بالای فعالیت در محدوده رفتارهای عادی دشوار است.

توصیه‌های مدیریت ADHD متفاوت است و معمولاً شامل ترکیبی از داروها، مشاوره و تغییرات در سبک زندگی است.[۲۲] دستورالعمل بریتانیا بر اصلاحات محیطی و آموزش افراد و مراقبان در مورد ADHD به عنوان اولین پاسخ تأکید دارد. در صورت تداوم علائم، آموزش والدین، دارودرمانی یا روان درمانی (به ویژه رفتاردرمانی شناختی) می‌تواند بر اساس سن توصیه شود.[۲۳] دستورالعمل‌های کانادایی و آمریکایی داروها و رفتار درمانی را با هم توصیه می‌کنند، به جز در کودکان پیش دبستانی که اولویت اول درمان برای آنها رفتار درمانی به تنهایی است.[۲۴][۲۵][۲۶] داروهای محرک موثرترین درمان دارویی هستند،[۲۷] اگرچه ممکن است عوارض جانبی داشته باشند[۲۸][۲۹][۳۰][۳۱] و در صورت قطع دارو، هرگونه بهبودی برگردانده خواهد شد.[۳۲]

تشخیص و درمان ADHD از دهه ۱۹۷۰ میلادی تا به‌حال بحث‌برانگیز بوده‌است. این مناقشات پزشکان، معلمان، سیاست گذاران، والدین و رسانه‌ها را درگیر کرده‌است. موضوعات مناقشات شامل علل ADHD و استفاده از داروهای محرک در درمان آن است. ADHD اکنون یک تشخیص بالینی معتبر در کودکان و بزرگسالان است و بحث در جامعه علمی بر چگونگی تشخیص و درمان آن متمرکز است.[۳۳][۳۴] ADHD از سال ۱۹۸۰ میلادی تا ۱۹۸۷ به‌طور رسمی به عنوان اختلال کمبود توجه (به انگلیسی: attention deficit disorder (ADD)) شناخته می‌شد. پیشینه علائمی شبیه به ADHD در ادبیات پزشکی وجود داشته که قدمت آن به دهه ۱۷۰۰ میلادی بازمی‌گردد.

ویدئوهای بیرونی
"Women and girls with ADHD", 04.17.2020, with Stephen P. Hinshaw and others,Knowable Magazine

علت‌ها[ویرایش]

علت بیشتر مبتلایان به عارضه بیش فعالی هنوز روشن نیست ولی گمان می‌رود که جزو بیماری‌های چند عاملی با ریشه ژنتیکی و در ارتباط با محیط باشد.[۳۵][۳۶] در مورد علت تروما و عفونت مغزی البته قطعی بودن علت وجود دارد.[۳۵] عامل ژنتیکی این عارضه بیشتر در پدران کودکانی که دچار بیش فعالی هستند وجود دارد اما عوامل محیطی نیز بر افزایش شدت این عارضه بسیار مؤثر هستند. این اختلال به میزان سه تا پنج برابر در پسران نسبت به دختران شایع‌تر است.[۳۷] اگر در دوران نوزادی یعنی چهار هفته اول تولد، کودک با مشکل تغذیه یا بهداشتی، روانی مواجه باشد[نیازمند منبع] یا اگر مادر در دوران بارداری، سیگار یا الکل مصرف کند، این افراد بیشتر در معرض خطر بیش فعالی قرار دارند.[۳۷]

در دومین چاپ دفترچه تشخیص بیماری‌های روانی انجمن روان‌پزشکی آمریکا (DSM) این بیماری در زیرگروه اختلالات کودکان با اصطلاح واکنش بیش فعالی جنبی به عنوان یک طبقه تشخیص مطرح شد.

تحقیقات ویرجینیا داگلاس در کانادا این عقیده را به وجود آورد که هسته اصلی مشکل این افراد نقص در نگهداری توجه بر کنترل تکانه‌ها، و نوسان برانگیختگی است تا فعالیت بیش از حد؛ این پژوهش‌ها باعث شد که در چاپ سوم دفترچه آماری تشخیص بیماری‌های روانی، نام این بیماری به اختلال نقص توجه تغییر یابد.

حدود سه دهه است که اختلال بیش فعالی با سه نشانه اصلی تعریف می‌شود. این سه نشانه عبارتند از کمبود توجه، بیش فعالی و تکانش‌گری. این ویژگی‌ها امروزه به دو مورد کاهش پیدا کرده‌اند: بیش فعالی و تکانشگری. علت حذف ویژگی نارسایی توجه آن است که نتایج پژوهش‌های متعدد نشان داده‌اند که این افراد برخلاف تصور قبلی، به‌طور اساسی دارای کمبود توجه نیستند. بلکه کمبود توجه در آنان، اختلالی ثانویه است.

تحقیقات نشان می‌دهد که ۲۵٪ خانواده‌هایی که یک عضو بیش فعال دارند، فرزند بعدی نیز بیش فعال خواهد شد. همچنین، تحقیقات دیگری ثابت کرده که اگر یکی از دوقلوها به بیش فعالی مبتلا باشد، ۸۲٪ احتمال ابتلای قلو دیگر نیز وجود دارد. این تحقیقات ثابت کرده‌اند که یکی از مهم‌ترین علل بیش فعالی، ژنتیک است.[۳۸]

بیش فعالی نیز از موضوع‌های مورد علاقه پژوهشگران بوده‌است. این ویژگی آشکارترین رفتار این افراد است. به ترتیبی که معمولاً والدین آن را به عنوان نخستین مشکل فرد ذکر می‌کنند با این حال، برخی از یافته‌ها نشانگر آن است که میزان جنب و جوش در این کودکان از حد عادی بیشتر نیست. اما منظور از تکانشگری چیست؟

رفتار تکانشگری را اینگونه توصیف می‌کنند:

  • ناتوانی در کنترل، بازداری و جلوگیری از عمل
  • عمل بدون تفکر، تأمل و ملاحظه
  • عمل بدون پیش‌بینی، برنامه‌ریزی و توجه به پیامدهای آن
  • احساس عمل آنی و خود به خود[۳۹]

انواع Adhd در افراد[ویرایش]

بیش فعالی عموماً به دو دسته تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به‌طور خلاصه به آن پرداخته شده‌است، که در ادامه نیز به روش‌های درمان دارویی و غیر دارویی این عارضه در فرد می‌پردازیم.[۴۰] در نظر گرفتن این نکته ضروری است که بیش فعالی درمان قطعی ندارد.[۴۱]

نوع اول[ویرایش]

بیش‌فعال- تکانشیImpulsive/Hyperactive

مبتلایان به اختلال بیش‌فعالی (Hyper Active Disorder - HD) معمولاً فعالیت بالایی دارند اما در کمال تعجب این افراد در رابطه با تمرکز مشکلی ندارد که از نشانه‌های آن می‌توان علائم ذیل را ذکر کرد:

  • دست و پای بی‌قرار، غالباً با دست‌های خود بازی می‌کنند و آن‌ها را حرکت می‌دهند.
  • افراد بیش فعال اصولاً برای مدت طولانی نمی‌توانند جایی بنشینند و باید حتماً حرکت کنند، ترک صندلی یا ترک محل نشستن از نشانه‌های بیش فعالی است.
  • اصطلاحاً بالا رفتن از دیوار راست که خود نشانه پر انرژی بودن کودک است اگر از حدی فراتر رود می‌تواند از نشانه‌های بیش فعالی فیزیکی باشد.
  • نوعی دیگر از بیش فعالی، در تولید سر و صدا نمایان می‌شود، افرادی که دارای نوع اول بیش فعالی هستند نمی‌توانند بی سر و صدا یک جا بنشینند، آن‌ها حتماً باید مدام از خود سر و صدا در بیاورند.
  • افراد بیش فعال همیشه در حال حرکت و راه رفتن هستند که قسمت عمده‌ای از این حرکت‌ها از روی سرگردانی هست.
  • افراد بیش فعال به دلایل مختلف ذهنی پرکار دارند که این پرکاری خود را در زیاد حرف زدن نمایان می‌کند.
  • افراد بیش فعال اصلاً تحمل انتظار ندارند به عنوان مثال قبل از پایان سؤال، جواب می‌دهند.
  • افراد بیش فعالی تخریب‌گرند و از این کار لذت می‌برند، حتی اگر کودکی که بیش فعال است را در سن ۳۰ سالگی مشاهده کنید باز هم اصلاً به بهبود زندگی توجهی ندارد.
  • بدون فکر و بدون توجه به عواقب، کارشان را انجام می‌دهند.

نوع دوم: اختلال بی‌توجهی[ویرایش]

مبتلایان اختلال کم‌توجهی (Attention Deficit Disorder - ADD) بر خلاف گروه قبلی فعالیت بالایی ندارند اما در توجه و تمرکز دچار مشکلند. در حقیقت این افراد حضور فیزیکی دارند اما فکر و حواسشان جای دیگری است و از نشانه‌های آن می‌توان علائم ذیل را ذکر کرد:

  • دچار اشتباه می‌شوند اما فقط از روی بی دقتی
  • در تمرکز کردن و توجه به یک موضوع بیش از ۵ دقیقه مشکل دارند،
  • افراد بیش فعال اصلاً به صحبت‌های فرد مقابل گوش نمی‌کنند آن‌ها تظاهر به گوش دادن می‌کنند،
  • افراد بیش فعال در هنگام ناراحتی از خود عکس‌العمل‌های سریع نشان می‌دهند، به عنوان مثال در هنگام گوش کردن ناگهان سر خود را برمی‌گردانند،
  • در برنامه‌ریزی و سازماندهی برنامه‌ها هیچ استعدادی ندارند،
  • اغلب به صورت کاملاً غیرعمدی لوازم و دارایی‌های خود را گم می‌کنند،
  • افراد بیش فعال به دلیل ذهن جهنده‌شان از این شاخه به آن شاخه، بسیار فراموشکارند،
  • با کوچک‌ترین محرکی مثل بوق ماشین یا صدای تیک تاک ساعت حواسشان پرت می‌شود،
  • دستورهای داده شده را پیروی نمی‌کنند (درک دستور ندارند).

راه‌های تشخیص بیش فعالی در افراد[ویرایش]

راه تشخیص نوع اول بیش فعالی[ویرایش]

اختلال بیش فعالی بیماری پیچیده‌ای است و اغلب تشخیص داده نمی‌شود. برای تشخیص این افراد و مشخص شدن روند درمان، بایستی تمام عواملی که در ادامه ذکر شده در فرد دیده شود که عبارتند از:

  • حداقل ۶ نشانه از نشانه‌های ذکر شده در بالا را داشته باشند،
  • نشانه‌های تشخیص داده شده به مدت شش ماه تداوم داشته باشند،
  • حداقل دارای ۵ سال سن باشند،
  • شروع علائم قبل از ۷ سالگی باشد.

راه تشخیص نوع دوم بیش فعالی[ویرایش]

برای تشخیص این افراد و مشخص شدن روند درمان، بایستی تمام عواملی که در ادامه ذکر شده در فرد دیده شود که عبارتند از:

  • حداقل ۶ نشانه از نشانه‌های ذکر شده در بالا را داشته باشند،
  • نشانه‌های تشخیص داده شده به مدت نه ماه تداوم داشته باشند،
  • حداقل دارای ۵ سال سن باشند،
  • شروع علائم قبل از ۷ سالگی باشد.

شایان ذکر است که در برخی موارد دسته دیگری از افراد بیش فعال نیز مشاهده می‌شود که ترکیبی از دو گروه توضیح داده شده می‌باشد و علائم مشترکی از هر دو گروه را دارا هستند و تحت عنوان ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) شناخته می‌شود.[۴۰]

اپیدمیولوژی[ویرایش]

در ایالات متحده آمریکا، حدود ۱۱٪ دانش‌آموزان به این بیماری مبتلا هستند.[۴۲] این اختلال در بین پسرها رایجتر از دخترها می‌باشد.[۴۳]

علائم[ویرایش]

۳ علامت برای این بیماری وجود دارد:[۴۴]

  1. کم توجهی (یا کم دقتی)
  2. بیش فعالیتی (یا فزون کنشی)
  3. رفتارهایی که انگیزه آنی دارند و بدون فکر قبلی انجام داده می‌شوند
  4. مشکلات خواب (بی خوابی یا سخت از خواب بیدار شدن)[۴۵]

رفتار فرد معمولاً همراه با پرتحرکی، بی‌توجهی و رفتارهای ناگهانی است. این رفتارها از قبیل انجام کارها به‌طور نیمه کاره، عدم تلاش ذهنی برای انجام تکالیف، فعالیت و تحرک بدنی بسیار بالا حتی زمانی که مشغول بازی نیستند، گم کردن پی در پی وسایل شخصی، نداشتن تمرکز و دقت بالا در انجام کارها می‌باشد. در دوران مدرسه ممکن است بروز اختلالات یادگیری خصوصاً اختلال در خواندن و نوشتن را داشته باشیم.

معمولاً این افراد با افزایش سن بهتر می‌شوند. البته بهبودی قبل از دوازده سالگی بعید است ولی بین سنین دوازده تا بیست سالگی اکثریت موارد مبتلا به این اختلال بهبود می‌یابند. در پانزده تا بیست درصد موارد علائم تا بزرگسالی باقی می‌ماند. افراد مبتلا به این اختلال در بزرگسالی علائم مربوط به پرتحرکی را ندارند بلکه بیشتر بی‌قراری دارند؛ تکانه‌ای عمل می‌کنند و اختلال توجه و تمرکز نشان می‌دهند.

بیش فعال‌ها همچنین در برنامه‌ریزی نیز مشکل دارند. عمده مشکل آنها شامل اولویت بندی، حل کردن مسائل، مدیریت زمان و پایان دادن کارهایی است که شروع کرده‌اند.[۴۶]

همچنین بیش فعال‌ها، پنج برابر افراد عادی مستعد چاقی هستند.[۴۷]

آزمون‌های تشخیص ADHD[ویرایش]

تشخیص این اختلال توسط متخصص و به کمک مصاحبه گذاشته می‌شود. استفاده از برخی آزمون‌ها هم می‌تواند در مواردی کمک کننده باشد. آزمون تخصصی توجه و تمرکز و تشخیص بیش فعالی IVA-2 یک تست نوروسایکولوژی جهت ارزیابی توجه در دو حیطه توجه دیداری و توجه شنیداری می‌باشد. اجرای آزمون پزشکی به منظور رد کردن دیگر دلایل احتمالی این علایم.

جمع‌آوری اطلاعاتی از قبیل مسائل پزشکی جاری، تاریخچه پزشکی شخصی و خانوادگی و فرم‌های ثبت شده در مدرسه.

اجرای مصاحبه‌ها یا پرسشنامه‌ها برای اعضای خانواده، معلمان کودک شما یا دیگر افرادی که کودک شما را به خوبی می‌شناسند، از قبیل پرستار یا مربی کودک. از جمله مشکلاتی که منجر به بی‌قراری در کوکان بیش فعالی می‌گردد، اختلال در پردازش حسی است. معتبرترین پرسشنامه جهت بررسی اختلال حسی استفاده از پرسشنامه نمایه حسی ۲ یا Sensory Profile 2 است.

استفاده از ملاک‌های اختلال نقص توجه- بیش فعالی (ADHD) در راهنمای تشخیص و آماری اختلالات روانی (DSM-۵) که توسط انجمن روان‌پزشکی آمریکا چاپ شده‌است.

اجرای مقیاس‌های درجه‌بندی اختلال نقص توجه- بیش فعالی (ADHD) به منظور کمک برای جمع‌آوری و ارزیابی اطلاعات دربارهٔ کودکتان.

برخی آزمون‌های کمک تشخیصی اختلال نقص توجه- بیش فعالی (ADHD)

شما می‌توانید تست بیش فعالی را اینجا بزنید.

طبقه‌بندی[ویرایش]

ADHD در طبقه‌بندی رفتارهای نا هنجار به سه دستهٔ زیر تقسیم می‌شود:[۴۹][۵۰]

  1. ADHD-I یا ADHD به‌طور برجسته بی‌توجه (قبلاً ADHD-H نامیده می‌شد یا اختلال نقص توجه بدون بیش‌فعالی)
  2. ADHD-HI یا ADHD به‌طور برجسته پرتحرکی/تکانشی (رفتارهای ناگهانی)
  3. ADHD-C یا ADHD ترکیبی (قبلاً ADHD+H نامیده می‌شد یا اختلال نقص توجه همراه با بیش‌فعالی)

مدل دکتر ایمن (Amen)[ویرایش]

کلینیک ایمن، یک کلینیک بین رشته‌ای برای تشخیص و ارزیابی و درمان براساس شناخت بیماری‌ها بر پایهٔ اسکن مغزی دارد. این مرکز با استفاده ازSingle platoon emission computed tomography (SPECT) به اندازه‌گیری و اسکن الگوهای عملکردی مغز و نیز جریان خون در مغز پرداخته‌است. این کلینیک بر اساس پژوهش‌های خود چند مدل از اختلال را معرفی کرده‌است که البته مورد قبول جامعه علمی قرار نگرفته‌است و در طبقه‌بندی‌های تشخیصی به کارگرفته نمی‌شود. به علاوه روش‌های مورد استفاده توسط دکتر ایمن مورد نقد جدی محققان زمینه روان‌پزشکی قرار گرفته و حتی روش‌های او غیرعلمی و غیراخلاقی قلمداد شده‌است.[۵۱]

اختلال بیش فعالی بر اساس مدل دکتر ایمن به هفت نوع تقسیم‌بندی شده‌است، که عبارتند از:[۵۲]

  1. classic ADD
  2. Inattentive ADD
  3. Over – focused ADD
  4. ADD لوب گیجگاهی
  5. limbic ADD
  6. King of fire ADD
  7. Anxious ADD

میزان شیوع[ویرایش]

معمولاً منظور از ADHD نوع ترکیبی آن (بیش فعالی + نقص توجه) می‌باشد. نوع ترکیبی ADHD شایع‌ترین نوع یافت شده آن در کودکی است. درجه شیوع نرخ ترکیبی ۲ تا ۱۰ درصد حتی بیشتر برای کودکان آمریکاست.[۵۳] در تحقیقی که در اردیبهشت ماه ۱۳۸۵ در شیراز برای شیوع نقص توجه در بین ۱۳۱۱ کودک دبستانی انجام گرفت؛ تعداد ۱۱۱ نفر(۸/۵ درصد) دارای اختلال ترکیبی۶۸ نفر(۵٪/۲) دارای اختلال نقص توجه، ۶۶ نفر (۵٪) دارای اختلال بیش فعالی و تکانشگری بودند. مقایسه فراوانی بروز اختلال نقص توجه، بیش فعالی و تکانشگری و اختلال ترکیبی در گروه‌های سنی مختلف در جدول ۳ نشان داده شده‌است. در گروه‌های سنی ۷ و ۱۱ ساله بروز اختلال ترکیبی بیش از سایر گروه‌ها بود اما بروز بیش‌فعالی و تکانشگری در ۸ سالگی افزایش و سپس پس از ۸ سالگی کاهش داشت. بروز اختلال نقص توجه در ۱۱ سالگی افزایش نشان داد.[۵۴] یک تحقیق جالب در کانادا نشان داد که میزان ماکزیمم ADHD در بعضی سال‌ها برای پسران بین ۶ تا ۹ سال بالا و برای سنین ۱۴تا ۱۵ سال پایین است؛ اگرچه میزان بروز ADHD در پسرها ۹ درصد است. در مقابل این میزان برای دختران ۳ درصد می‌باشد. (۱۹۸۹) کودکان با ADHD نوع بی‌توجه خیلی دیرتر و در سال‌های آخر دبستان برای تشخیص راهنمایی می‌شوند. در این نوع دختران شایع‌ترند. (۱/۴ درصد پسران، ۱/۳ درصد دختران).
Chae Kim و Noh در سال ۲۰۰۳ در کره متوجه شدند که ۹/۴ درصد از کودکان سرآمد مورد مطالعه‌شان دارای ADHD هستند. همچنین در مرکز گسترش سرآمدها در دنور حدود ۱۰ درصد از ۳۰۰۰ سرآمد مورد مطالعه تشخیص ADHD داشتند. هرچند آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد اما تعداد قابل توجهی از کودکان سرآمد با ADHD وجود دارد.[۵۳]

نقش ژنتیک[ویرایش]

ADHD به صورت فامیلی ظاهر می‌شود. عوامل ارثی محکمی در مطالعهٔ خانواده‌ها، دوقلوهای همسان و ناهمسان پیدا شد. (۱۹۹۲ و ۱۹۹۷). در یک مطالعهٔ استرالیایی بین ۱۹۳۸ خانواده با دوقلو مشخص شد که اگر یکی از دوقلوها ADHD داشته باشد، در همسان ۸۲ درصد و در ناهمسان ۳۸ درصد برادر یا خواهر او هم داراست.[۵۳]

درمان[ویرایش]

روش درمان این بیماری می‌تواند روان درمانی یا دارویی به تنهایی یا ترکیبی از اقدامات دارویی با اقدامات روان‌درمانی باشد. درمان دارویی ADHD براساس داروهای محرک عصبی و غیر محرک استوار است. از جمله داروهای محرک داروی متیل فنیدیت (با نام تجاری قرص ریتالین) و دگزامفتامین (مثل قرص ویوانس[۵۵]) است. داروهای غیرمحرک مانند آتوموکستین (مهارکننده بازجذب نوراپینفرین) و داروهای MAOIs می‌باشند.

درمان‌های غیردارویی این بیماری عبارتند از کاردرمانی، گفتار درمانی و درمان شناختی رفتاری، خانواده درمانی، مداخله در مدرسه، آموزش مهارت‌های اجتماعی، آموزش مدیریت والدین و نوروفیدبک[۵۶] است. همچنین اخیراً بهبود بیماری ADHD از طریق بازی با کودک (بازیِ درمانی) نیز در بین متخصصین رواج یافته‌است.[۵۷] بازی‌های درمانی اصول درمانی زیادی را دربرمی‌گیرند و به بچه‌ها کمک می‌کنند تا دربارهٔ مشکلاتشان گفتگو نمایند. همچنین به آن‌ها مهارت‌های ویژه شناختی و رفتاری را یاد می‌دهد؛ مثلاً بچه‌ای که مشکلات خودکنترلی دارد مهارت‌های مهم اجتماعی مثل رعایت نوبت، گوش دادن به صحبت دیگران، رعایت قوانین بازی و غیره را نیز در حین بازی یادمی‌گیرد.[۵۸]

راهکارهایی برای والدین[ویرایش]

در ایران تاکنون پنج بازی درمانی با نام‌های ببین و بگو (برای بهبود نقص توجه)، صورت‌های فضایی (برای بهبود نقص توجه)، مجموعه بازی کنترل خشم (برای بهبود کنترل تکانشگری و مدیریت هیجان خشم)، مجموعه بازی خویشتنداری (برای بهبود کنترل تکانشگری و مدیریت هیجانات) و کودک توانا (برای کاهش ترس از تزریق در کودکان مبتلا به دیابت نوع ۱) برای کمک به بهبود بیماری‌های کودکان و نوجوانان به صورت علمی طراحی و تولید شده‌اند.[۵۹]

برای کودک برنامه‌ریزی کنید. کودک مبتلا به این اختلال در محدودهٔ قوانین بهترین عملکرد را دارد. برای هر روز از قبل برنامه‌ریزی کنید و این برنامه را در جایی که کودک بتواند ببیند آویزان کنید. هرچه این برنامه دقیق تر باشد، محدودیت‌های بیشتری برای کودک ایجاد می‌کند تا بهتر رفتارش را کنترل کند.

محیط را ساده و ساکت کنید. در محیط شلوغ، کودک شما به راحتی تمرکزش را از دست می‌دهد و تحریک پذیر می‌شود به‌طور کلی سرو صدای خانه را کم کنید.

آموزش تماس چشمی به کودک. وجه مشترک این گونه کودکان این است که نمی‌توانند برای مدت طولانی به کسی که در حال صحبت است نگاه کنند. از این بازی استفاده کنید تا مهارت تماس چشمی را در کودک ایجاد کنید: بازی «نگاهتو برنگردون»، بدین ترتیب است که شما و کودکتان به چشمان یکدیگر خیره شوید. هر کس زودتر خسته شد و نگاهش را برگرداند بازنده است. زمان خیره شدن را ثبت کنید و هر بار که کودک بتواند نگاهش را بیشتر ثابت نگه دارد، او را تحسین کنید.

استفاده از ساعت زنگ دار. برای افزایش مدت زمانی که کودک می‌تواند آرام بنشیند از این وسیله استفاده کنید. از کودک بخواهید بکوشد تا ساعت را شکست دهد. اگر می‌خواهد تکلیف مدرسه اش را در زمان کوتاهتری تمام کند، از او بخواهید یک هدف زمانی تعیین کند. برای نمونه: «این درس را در ظرف ۵ دقیقه خواهم خواند» سپس به او بگویید ساعت را روی ۵ دقیقه تنظیم و خودش را ملزم کند که ۵ دقیقه بنشیند و آن درس را تمام کند. هر بار که موفق به انجام این کار شد، می‌تواند یک مرحله جلوتر برود و هدف بعدی اش را تعیین کند و بدین ترتیب، زمان درس خواندن یا انجام تکالیفش را افزایش دهد. در هر مرحله او را تشویق نمایید.

آموزش تسلط بر خود. به کودک بیاموزید که رفتارش را با گفتار شفاهی کنترل کند. وقتی او همراه شماست شروع به انجام کاری بکنید و مدام با خود با صدای بلند چنین حرف بزنید: ” باید حواسم به کاری که دارم می‌کنم جمع باشه. ” به کودک بیاموزید ابتدا با صدای بلند با خودش صحبت کند و سپس آرام و بی صدا. استفاده از گروه‌ها مشاوره‌ای برای آموزش‌های لازم در این زمینه می‌تواند راهگشا باشد.

سینما[ویرایش]

افراد مشهور مبتلا به ADHD[۶۰][ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington: American Psychiatric Publishing. pp. 59–65. ISBN 978-0-89042-555-8.
  2. ↑ American Psychiatric Association (February 2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, Text Revision (DSM-5-TR). Washington, D.C.: American Psychiatric Publishing. ISBN 978-0-89042-575-6. OCLC 1288423302.
  3. ↑ "6A05 Attention deficit hyperactivity disorder". International Classification of Diseases 11th Revision. February 2022 [2019]. Archived from the original on 1 August 2018. Retrieved 8 May 2022.
  4. ↑ Parrillo VN (2008). Encyclopedia of Social Problems. SAGE. p. 63. ISBN 978-1-4129-4165-5. Archived from the original on 4 January 2020. Retrieved 2 May 2009.
  5. ↑ Mayes R, Bagwell C, Erkulwater J (2008). "ADHD and the rise in stimulant use among children". Harvard Review of Psychiatry. 16 (3): 151–166. doi:10.1080/10673220802167782. PMID 18569037. S2CID 18481191.
  6. ↑ Foreman DM (February 2006). "Attention deficit hyperactivity disorder: legal and ethical aspects". Archives of Disease in Childhood. 91 (2): 192–194. doi:10.1136/adc.2004.064576. PMC 2082674. PMID 16428370.
  7. ↑ Retz W, Stieglitz RD, Corbisiero S, Retz-Junginger P, Rösler M (October 2012). "Emotional dysregulation in adult ADHD: What is the empirical evidence?". Expert Review of Neurotherapeutics. 12 (10): 1241–1251. doi:10.1586/ern.12.109. PMID 23082740. S2CID 207221320.
  8. ↑ NIMH (2013). "Attention Deficit Hyperactivity Disorder (Easy-to-Read)". National Institute of Mental Health. Archived from the original on 14 April 2016. Retrieved 17 April 2016.
  9. ↑ Franke B, Michelini G, Asherson P, Banaschewski T, Bilbow A, Buitelaar JK, et al. (October 2018). "Live fast, die young? A review on the developmental trajectories of ADHD across the lifespan". European Neuropsychopharmacology. 28 (10): 1059–1088. doi:10.1016/j.euroneuro.2018.08.001. PMC 6379245. PMID 30195575.
  10. ↑ Faraone, Stephen V.; Larsson, Henrik (April 2019). "Genetics of attention deficit hyperactivity disorder". Molecular Psychiatry. 24 (4): 562–575. doi:10.1038/s41380-018-0070-0.
  11. ↑ "The prevalence of adult attention-deficit hyperactivity disorder: A global systematic review and meta-analysis - PMC". Ncbi.nlm.nih.gov. Retrieved 2022-06-30.
  12. ↑ Faraone SV (2011). "Ch. 25: Epidemiology of Attention Deficit Hyperactivity Disorder". In Tsuang MT, Tohen M, Jones P (eds.). Textbook of Psychiatric Epidemiology (3rd ed.). John Wiley & Sons. p. 450. ISBN 978-0-470-97740-8. Archived from the original on 22 December 2020. Retrieved 1 February 2016.
  13. ↑ American Psychiatric Association (February 2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, Text Revision (DSM-5-TR). Washington, D.C.: American Psychiatric Publishing. ISBN 978-0-89042-575-6. OCLC 1288423302.
  14. ↑ American Psychiatric Association (February 2022). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, Text Revision (DSM-5-TR). Washington, D.C.: American Psychiatric Publishing. ISBN 978-0-89042-575-6. OCLC 1288423302.
  15. ↑ Young S, Adamo N, Ásgeirsdóttir BB, Branney P, Beckett M, Colley W, et al. (August 2020). "Females with ADHD: An expert consensus statement taking a lifespan approach providing guidance for the identification and treatment of attention-deficit/ hyperactivity disorder in girls and women". BMC Psychiatry. 20 (1): 404. doi:10.1186/s12888-020-02707-9. PMC 7422602. PMID 32787804.
  16. ↑ Crawford N (February 2003). "ADHD: a women's issue". Monitor on Psychology. 34 (2): 28. Archived from the original on 9 April 2017.
  17. ↑ Emond V, Joyal C, Poissant H (April 2009). "[Structural and functional neuroanatomy of attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD)]" [Structural and functional neuroanatomy of attention-deficit hyperactivity disorder (ADHD)]. L'Encephale (به فرانسوی). 35 (2): 107–114. doi:10.1016/j.encep.2008.01.005. PMID 19393378.
  18. ↑ Singh I (December 2008). "Beyond polemics: science and ethics of ADHD". Nature Reviews. Neuroscience. 9 (12): 957–964. doi:10.1038/nrn2514. PMID 19020513. S2CID 205504587.
  19. ↑ "The prevalence of adult attention-deficit hyperactivity disorder: A global systematic review and meta-analysis - PMC". Ncbi.nlm.nih.gov. Retrieved 2022-06-30.
  20. ↑ Kooij SJ, Bejerot S, Blackwell A, Caci H, Casas-Brugué M, Carpentier PJ, et al. (September 2010). "European consensus statement on diagnosis and treatment of adult ADHD: The European Network Adult ADHD". BMC Psychiatry. 10: 67. doi:10.1186/1471-244X-10-67. PMC 2942810. PMID 20815868.
  21. ↑ Ginsberg Y, Quintero J, Anand E, Casillas M, Upadhyaya HP (2014). "Underdiagnosis of attention-deficit/hyperactivity disorder in adult patients: a review of the literature". The Primary Care Companion for CNS Disorders. 16 (3). doi:10.4088/PCC.13r01600. PMC 4195639. PMID 25317367. Reports indicate that ADHD affects 2.5%–5% of adults in the general population,5–8 compared with 5%–7% of children.9,10 ... However, fewer than 20% of adults with ADHD are currently diagnosed and/or treated by psychiatrists.7,15,16
  22. ↑ "Attention Deficit Hyperactivity Disorder". National Institute of Mental Health. March 2016. Archived from the original on 23 July 2016. Retrieved 5 March 2016.
  23. ↑ National Institute for Health and Care Excellence (2019). Attention deficit hyperactivity disorder: diagnosis and management. NICE Guideline, No. 87. London: National Guideline Centre (UK). ISBN 978-1-4731-2830-9. OCLC 1126668845. Archived from the original on 12 January 2021. Retrieved 9 January 2021.
  24. ↑ "Canadian ADHD Practice Guidelines" (PDF). Canadian ADHD Resource Alliance. Archived (PDF) from the original on 21 January 2021. Retrieved 4 February 2011.
  25. ↑ "Attention-Deficit / Hyperactivity Disorder (ADHD): Recommendations". Centers for Disease Control and Prevention. 24 June 2015. Archived from the original on 7 July 2015. Retrieved 13 July 2015.
  26. ↑ Wolraich ML, Hagan JF, Allan C, Chan E, Davison D, Earls M, et al. (October 2019). "Clinical Practice Guideline for the Diagnosis, Evaluation, and Treatment of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Children and Adolescents". Pediatrics. 144 (4): e20192528. doi:10.1542/peds.2019-2528. PMC 7067282. PMID 31570648.
  27. ↑ Wigal SB (2009). "Efficacy and safety limitations of attention-deficit hyperactivity disorder pharmacotherapy in children and adults". CNS Drugs. 23 (Suppl 1): 21–31. doi:10.2165/00023210-200923000-00004. PMID 19621975. S2CID 11340058.
  28. ↑ Wigal SB (2009). "Efficacy and safety limitations of attention-deficit hyperactivity disorder pharmacotherapy in children and adults". CNS Drugs. 23 (Suppl 1): 21–31. doi:10.2165/00023210-200923000-00004. PMID 19621975. S2CID 11340058.
  29. ↑ National Collaborating Centre for Mental Health (2009). Attention Deficit Hyperactivity Disorder: Diagnosis and Management of ADHD in Children, Young People and Adults. NICE Clinical Guidelines. Vol. 72. Leicester: British Psychological Society. ISBN 978-1-85433-471-8. Archived from the original on 13 January 2016 – via NCBI Bookshelf.
  30. ↑ Arnold LE, Hodgkins P, Caci H, Kahle J, Young S (February 2015). "Effect of treatment modality on long-term outcomes in attention-deficit/hyperactivity disorder: a systematic review". PLOS ONE. 10 (2): e0116407. Bibcode:2015PLoSO..1016407A. doi:10.1371/journal.pone.0116407. PMC 4340791. PMID 25714373.
  31. ↑ Parker J, Wales G, Chalhoub N, Harpin V (September 2013). "The long-term outcomes of interventions for the management of attention-deficit hyperactivity disorder in children and adolescents: a systematic review of randomized controlled trials". Psychology Research and Behavior Management. 6: 87–99. doi:10.2147/PRBM.S49114. PMC 3785407. PMID 24082796. Results suggest there is moderate-to-high-level evidence that combined pharmacological and behavioral interventions, and pharmacological interventions alone can be effective in managing the core ADHD symptoms and academic performance at 14 months. However, the effect size may decrease beyond this period.  ... Only one paper examining outcomes beyond 36 months met the review criteria.  ... There is high level evidence suggesting that pharmacological treatment can have a major beneficial effect on the core symptoms of ADHD (hyperactivity, inattention, and impulsivity) in approximately 80% of cases compared with placebo controls, in the short term.
  32. ↑ Mayes R, Bagwell C, Erkulwater J (2008). "ADHD and the rise in stimulant use among children". Harvard Review of Psychiatry. 16 (3): 151–166. doi:10.1080/10673220802167782. PMID 18569037. S2CID 18481191.
  33. ↑ Silver LB (2004). Attention-deficit/hyperactivity disorder (3rd ed.). American Psychiatric Publishing. pp. 4–7. ISBN 978-1-58562-131-6.
  34. ↑ Schonwald A, Lechner E (April 2006). "Attention deficit/hyperactivity disorder: complexities and controversies". Current Opinion in Pediatrics. 18 (2): 189–195. doi:10.1097/01.mop.0000193302.70882.70. PMID 16601502. S2CID 27286123.
  35. ↑ ۳۵٫۰ ۳۵٫۱ Millichap, J. Gordon (2010). Attention Deficit Hyperactivity Disorder Handbook a Physician's Guide to ADHD (2nd ed.). New York, NY: Springer Science. p. 26. ISBN 978-1-4419-1397-5. Retrieved 17 January 2014.
  36. ↑ Thapar A, Cooper M, Eyre O, Langley K (January 2013). "What have we learnt about the causes of ADHD?". J Child Psychol Psychiatry. 54 (1): 3–16. doi:10.1111/j.1469-7610.2012.02611.x. PMC 3572580. PMID 22963644.{{cite journal}}: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (link)
  37. ↑ ۳۷٫۰ ۳۷٫۱ http://kordestan.isna.ir/Default.aspx?NSID=5&SSLID=46&NID=8355
  38. ↑ «علل بیش فعالی - مجله بیش فعالی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱.
  39. ↑ «اختلال بیش فعالی در افراد - مهدکودک پاپیون». papillon-kids.com. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۴-۰۷.
  40. ↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ بیتا صدیقیان. «تعریف، علائم، علت و درمان بیش فعالی در افراد چیست؟». وب سایت تخصصی رادیو کودک.
  41. ↑ «آیا بیش فعالی قابل درمان است؟». مجله بیش فعالی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۹ فوریه ۲۰۲۱.
  42. ↑ A.D.H.D. Seen in 11% of U.S. Children as Diagnoses Rise, The New York Times
  43. ↑ ADHD چیست؟
  44. ↑ «Attention deficit hyperactivity disorder (ADHD)». A.D.A.M. Medical Encyclopedia. دریافت‌شده در ۲۰۱۲-۰۵-۱۶.
  45. ↑ «مشکل خواب بیش فعال‌ها - مجله بیش فعالی ایران». مجله بیش فعالی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۶ ژانویه ۲۰۲۱.
  46. ↑ «مشکل بیش فعال‌ها - مجلهٔ بیش فعالی ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۱.
  47. ↑ «بیش فعالی و چاقی». مجله بیش فعالی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ آوریل ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۸ آوریل ۲۰۲۱.
  48. ↑ کلینیک روان‌شناسی آتیه درخشان ذهن. «اختلال نقص توجه-بیش فعالی». atiehclinic.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲ فوریه ۲۰۲۱.
  49. ↑ "Neuropsychological Performance in DSM-IV ADHD Subtypes: An Exploratory Study With Untreated Adolescents" (به انگلیسی). Retrieved 24 شهریور 1387. {{cite web}}: Check date values in: |تاریخ بازدید= (help)
  50. ↑ Pasquale J. Accardo, Thomas A. Blondis, Barbara Y. Whitman.Attention Deficits and Hyperactivity in Children and Adults:Informa Health Care,2000.ISBN 0-8247-1962-X, 9780824719623.
  51. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/Daniel_Amen#Reception_of_ideas
  52. ↑ «ADD / ADHD | Amen Clinics» (به انگلیسی). Amen Clinics. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۱۲-۲۶.
  53. ↑ ۵۳٫۰ ۵۳٫۱ ۵۳٫۲ Lovecky, Deirdre V.Different Minds. لندن:Jessica Kingsley Publishers, 2004 ISBN 1-85302-964-5
  54. ↑ سهیم، شیما؛ و لیلا مهرانگیز.«شیوع اختلال نقص توجه/ بیش فعالی در کودکان دبستانی»[پیوند مرده]. مجله بیماری‌های کودکان ایران. ۱۷ (۲)، ۲۱۱–۲۱۶
  55. ↑ «قرص ویوانس». مجله بیش فعالی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ فوریه ۲۰۲۱.
  56. ↑ Neurofeedback: An ADHD Treatment That Retrains the Brain? - US News and World Report
  57. ↑ http://www.shadram.com, بازی‌های درمانی شادرام
  58. ↑ http://www.shadramgame.ir[پیوند مرده], بازی‌های درمانی شادرام
  59. ↑ http://www.shadram.com/products بایگانی‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine, محصولات درمانی شادرام
  60. ↑ Kimberly Holland (۲۰۱۷). «Celebrities with ADHD».
  61. ↑ "ADHD: Joyner Lucas' Identity Crisis Or Art Imitating Life?". HotNewHipHop. Retrieved 2019-11-01.
  62. ↑ «افراد معروف بیش فعال». مجله بیش فعالی ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ فوریه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۴ فوریه ۲۰۲۱.

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=اختلال_کمبود_توجه_بیش‌فعالی&oldid=36660600»