آگاتا کریستی
 | |
| زاده | آگاتا مری کلاریسا میلر ۱۵ سپتامبر ۱۸۹۰ تورکی، دوون، انگلستان |
| درگذشته | ۱۲ ژانویهٔ ۱۹۷۶ (۸۵ سال) وینتربروک، آکسفوردشر، انگلستان |
| آرامگاه | کلیسای سنت مری، چُلسی، آکسفوردشر، انگلستان |
| نام(های) دیگر | مری وستمکات آگاتا کریستی |
| پیشه | رمان‌نویس، داستان کوتاه، نمایش‌نامه‌نویس، شاعر |
| سبک نوشتاری | داستان جنایی، مهیج، داستان کارآگاهی، رمان عاشقانه |
| جنبش ادبی | عصر طلایی داستان‌های کارآگاهی |
| کار(های) برجسته | شخصیت‌های هرکول پوآرو و خانم مارپل، سپس هیچ‌کدام باقی نماندند |
| همسر(ها) | آرچی کریستی (ازدواج. ۱۹۱۴ - طلاق. ۱۹۲۸) مکس مالوان (ازدواج. ۱۹۳۰– تا زمان مرگ ۱۹۷۶) |
| فرزند(ان) | روزالیند هیکز (۱۹۱۹–۲۰۰۴) |
| امضا |  |
| وبگاه | |
آگاتا کریستی، DBE (به انگلیسی: Dame Agatha Christie, DBE) (زاده ۱۵ سپتامبر ۱۸۹۰ - درگذشته ۱۲ ژانویه ۱۹۷۶) نویسنده انگلیسی داستان‌های جنایی و ادبیات کارآگاهی بود. کریستی، اولین نویسنده‌ای است که کتاب‌هایش بیشترین ترجمه را به زبان‌های مختلف دنیا داشته است. پس از وی ژول ورن و سپس شکسپیر قرار دارند[۱] آگاتا کریستی در ۱۲ ژانویه ۱۹۷۶ در ۸۵ سالگی به مرگ طبیعی درگذشت.
زندگینامه
آگاتا کریستی با نام اصلی آگاتا مری کلاریسا میلر (به انگلیسی: Agatha Mary Clarissa Miller) در شهر تورکی در ناحیه دوون انگلستان به دنیا آمد. پدر آمریکایی اش فردریک میلر نام داشت. مادرش کلارا بومر انگلیسی و از خانواده‌ای اشرافی بود. آگاتا به دلیل آمریکایی بودن پدر می‌توانست تبعه ایالات متحده نیز باشد، ولی هرگز از آن کشور تقاضای تابعیت نکرد. آگاتا دارای یک خواهر و یک برادر بود که هردوی آنها از وی بزرگ‌تر بودند.
آگاتا در زمان جنگ جهانی اول در بیمارستان و سپس در داروخانه کار می‌کرد؛ شغلی که تأثیر زیادی بر نوشته‌های او داشته‌است: بسیاری از قتل‌هایی که در کتاب‌هایش رخ می‌دهند از طریق خوراندن سم به مقتولان صورت می‌گیرند.
در هشتم دسامبر ۱۹۲۶ وقتی در سانینگ دیل واقع در برکشر زندگی می‌کرد به مدت ده روز ناپدید گردید و روزنامه‌ها در این مورد جاروجنجال فراوانی به پا کردند. اتومبیل او در یک گودال گچ پیدا شد و خود او را نیز نهایتاً در هتلی واقع در هروگیت یافتند. آگاتا اتاق هتل را با نام خانمی که اخیراً شوهرش اعتراف کرده بود با وی رابطه عاشقانه دارد کرایه کرده بود و در توضیح این ماجرا ادعا کرده بود که در اثر ضربه روحی ناشی از مرگ مادر و خیانت شوهر دچار فراموشی گردیده بوده‌است. در مورد این که آیا کل این ماجرا یک کار تبلیغاتی بوده‌است یا خیر، کماکان نظرات ضدونقیض‌اند. در آن زمان نگاه کلی مردم نسبت به ناپدید شدن آگاتا منفی بود و بسیاری بر این باور بودند که آن ترفند تبلیغاتی مبالغ قابل توجهی هزینه روی دست مالیات دهندگان کشور گذاشته‌است. در سال ۱۹۷۹ این ماجرای ناپدید شدن دست مایه فیلمی شد به نام آگاتا که در آن وانسا ردگریو در نقش آگاتا کریستی ظاهر می‌شود.
آگاتا در سال ۱۹۳۰ با باستان‌شناسی به نام سِر ماکس مالووان که ۱۴ سال از او جوان‌تر بود ازدواج کرد و با او به سفرهای فراوانی رفت. رد پای این سفرها و شهرها و کشورهایی را که او از آنها دیدن می‌کرد می‌توان در بیشتر داستان‌هایش که وقایع آنها در کشورهای شرقی (خاورمیانه) رخ می‌دهند دید. ازدواج او با مالووان در ابتدا ازدواجی موفق و شاد بود. این ازدواج توانست با وجود ماجراجویی‌های عشقی خارج از ازدواج مالووان مدتی نسبتاً طولانی دوام بیاورد.
آگاتا کریستی رمان قتل در قطار سریع‌السیر شرق را در سال ۱۹۳۴ وقتی در هتل پرا پالاس استانبول سکونت داشت نوشت. استانبول آخرین ایستگاه شرقی قطار سریع‌السیر اورینت بود که در آن زمان بین غرب و شرق اروپا در تردد بود. اتاقی که آگاتا کریستی در آن می‌زیست توسط مقامات هتل پرا پالاس به‌عنوان یادبود این نویسنده نامدار در همان حال و هوای زمان اقامت کریستی حفظ و نگهداری شده‌است.
زندگی خصوصی
آگاتا در سال ۱۹۱۴ با یک سرهنگ نیروی هوایی به نام آرچیبالد کریستی ازدواج کرد که ازدواج موفقی نبود و زندگی مشترک آنان بعد از ۱۴ سال عاقبت در سال ۱۹۲۸ به جدایی انجامید. دختری به نام روزالیند هیکز حاصل این ازدواج بود.
او تنها یک فرزند به نام روزالیند هیکز داشت که او نیز در ۸۵ سالگی به تاریخ ۲۸ اکتبر ۲۰۰۴ درگذشت. در حال حاضر تمام حقوق مربوط به نشر و فروش کتاب‌های آگاتا کریستی در اختیار و مالکیت نوهٔ او ماتیو پریچارد است.
حرفه ادبی
او با نام مستعار مِری وستماکوت (به انگلیسی: Mary Westmacott) داستان‌های عاشقانه و رومانتیک نیز نوشته‌است، ولی شهرت اصلی اش به خاطر ۶۶ رمان جنایی اوست. داستان‌های آگاتا کریستی، به خصوص آن دسته که دربارهٔ ماجراهای کارآگاه هرکول پوآرو یا خانم مارپل هستند، نه تنها لقب «ملکه جنایت» را برای او به ارمغان آوردند بلکه وی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و مبتکرترین نویسندگانی که در راه توسعه و تکامل داستان‌های جنایی کوشیده‌اند نیز معرفی و مطرح کردند.
آگاتا کریستی در کتاب رکوردهای گینس مقام اول در میان پرفروش‌ترین نویسندگان کتاب در تمام دوران‌ها و مقام دوم (بعد از ویلیام شکسپیر)در میان پرفروش‌ترین نویسندگان در هر زمینه‌ای را به خود اختصاص داده‌است. تخمین زده شده‌است که یک میلیارد نسخه از کتاب‌های او به زبان اصلی (انگلیسی) و یک میلیارد نسخه دیگر در ترجمه‌های گوناگون به ۱۰۳ زبان دنیا به فروش رسیده‌است.[۲] محبوبیت جهانی کریستی به آن درجه است که به‌طور مثال در کشوری چون فرانسه تعداد کتاب‌هایی که از او تا سال ۲۰۰۳ به فروش رسیده بالغ بر ۴۰ میلیون جلد بوده‌است.
تله موش که یکی از آثار معروف اوست اولین بار در ۲۵ نوامبر ۱۹۵۲ در لندن (تئاتر آمباسادورها) به روی صحنه رفت و از آن تاریخ تا زمان حاضر و در طول بیش از ۵۰ سال همیشه بر روی صحنه بوده‌است و از این نظر رکورددار است. این نمایش نامه تاکنون فقط در لندن بیش از ۲٬۰۰۰ بار به روی صحنه رفته‌است.
در سال ۱۹۵۵ آگاتا کریستی نخستین کسی بود که جایزهٔ استاد اعظم را از مجمع معمایی‌نویسان آمریکا دریافت کرد.[۳] در همان سال نمایش نامه او به نام شاهد پرونده (به انگلیسی: Witness for the Prosecution) به‌عنوان بهترین نمایشنامه برندهٔ جایزه ادگار گردید.
بیشتر کتاب‌ها و داستان‌های کوتاه او (و بعضی‌ها از آنها چندین بار) به فیلم درآمده‌اند که از آن میان می‌توان فیلم‌های قتل در قطار سریع‌السیر شرق، مرگ در رودخانه نیل و قطار ساعت ۴:۵۰ پدینگتون نام برد. بسیاری از نوشته‌های آگاتا کریستی بارها برای تهیه برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی نیز مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
آثار
رمان‌ها
| سال | عنوان فارسی | عنوان انگلیسی |
|---|---|---|
| ۱۹۲۰ | ماجرای اسرارآمیز در استایلز | The Mysterious Affair at Styles |
| ۱۹۲۲ | دشمن مخفی | The Secret Adversary |
| ۱۹۲۴ | مردی با لباس قهوه‌ای | The Man in the Brown Suit |
| ۱۹۲۶ | قتل راجر آکروید | The Murder of Roger Ackroyd |
| ۱۹۲۷ | چهار قدرت بزرگ | The Big Four |
| ۱۹۲۸ | راز قطار آبی | The Mystery of the Blue Train |
| ۱۹۳۱ | راز سیتافورد | The Sittaford Mystery |
| ۱۹۳۴ | قتل در قطار سریع‌السیر شرق | Murder on the Orient Express |
| ۱۹۳۵ | تراژدی در سه پرده | Three Act Tragedy |
| ۱۹۳۵ | مرگ در میان ابرها | Death in the Clouds |
| ۱۹۳۶ | قتل به ترتیب الفبا | The A.B.C. Murders |
| ۱۹۳۶ | قتل در بین‌النهرین | Murder in Mesopotamia |
| ۱۹۳۷ | مرگ بر روی نیل | Death on the Nile |
| ۱۹۳۹ | قتل آسان است | Murder is Easy |
| ۱۹۴۱ | شرارتی زیر آفتاب | Evil Under the Sun |
| ۱۹۴۱ | ان یا ام | N or M? |
| ۱۹۴۲ | جسدی در کتابخانه | The Body in the Library |
| ۱۹۴۲ | پنج خوک کوچک | Five Little Pigs |
| ۱۹۴۴ | به طرف صفر | Towards Zero |
| ۱۹۵۰ | اعلام یک قتل | A Murder is Announced |
| ۱۹۵۲ | مرگ خانم مک‌گینتی | Mrs McGinty's Dead |
| ۱۹۵۳ | پس از تشییع جنازه | After the Funeral |
| ۱۹۵۳ | جیب پر از چاودار | A Pocket Full of Rye |
| ۱۹۵۷ | قطار ساعت ۴:۵۰ پدینگتون | 4.50from Paddington |
| ۱۹۵۸ | مصیبت بی گناهی | Ordeal by Innocence |
| ۱۹۵۹ | گربه‌ای میان کبوتران | Cat among the pigeons |
| ۱۹۶۵ | در هتل برترام | At Bertram's Hotel |
| ۱۹۶۶ | دختر سوم | Third Girl |
| ۱۹۶۷ | شب بی پایان | Endless Night |
| ۱۹۷۱ | نمسیس | Nemesis |
| ۱۹۷۲ | فیل‌ها به یاد می‌آورند | Elephants Can Remember |
| ۱۹۷۵ | پرده* | Curtain |
| ۱۹۷۶ | جنایت خفته | Sleeping Murder |
- آخرین اثری که هرکول پوارو در آن نقش دارد
مجموعه داستان‌ها
| سال | عنوان فارسی | عنوان انگلیسی |
|---|---|---|
| ۱۹۶۱ | گناه مضاعف | Double Sin and Other Stories |
| ۱۹۷۴ | اولین پرونده‌های پوآرو | Poirot's early cases |
خانم مارپل
نمایش نامه
| سال | عنوان فارسی | عنوان انگلیسی |
|---|---|---|
| ۱۹۴۳ | سپس هیچ‌کدام باقی نماندند | And then there were none |
| ۱۹۵۲ | تله موش | The Mousetrap |
| ۱۹۶۴ | معمای کارائیپ | A Caribbean mystery |
سایر آثار
| سال | عنوان فارسی | عنوان انگلیسی |
|---|---|---|
| مرگ، نقطهٔ پایان | ||
| عروسکی در دودکش بخاری | ||
| تعطیلات برای قتل | ||
| مصیبت بی گناهی | ||
| خانه‌ای در شیراز |
بازی
از روی آثار او بازی‌های رایانه‌ای هم ساخته شده‌اند:
پیوند به بیرون
منابع
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ آگاتا کریستی موجود است. |
- ویکی‌پدیای انگلیسی
- ↑ Index Translationum, UNISCO Culture Sector.
- ↑ وبگاه رسمی آگاتا کریستی
- ↑ زندگینامه آگاتا کریستی در انتشارات کاروان
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| نهادهای پژوهش هنری | |
| واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای | |
| پایگاه‌های دادهٔ علمی | |
| سایر | |
- آگاتا کریستی
- اعضای انجمن پادشاهی ادبیات انگلستان
- افراد انگلیسی آمریکاییتبار
- اهالی تورکی
- باستانشناسان زن
- برندگان جایزه آنتونی
- برندگان جایزه ادگار
- پرستاران جنگ جهانی اول
- پرستاران زن در جنگ جهانی اول
- پرستاران زن زمان جنگ
- خاکسپاریها در آکسفوردشر
- درگذشتگان ۱۹۷۶ (میلادی)
- دیمهای فرمانده نشان امپراتوری بریتانیا
- رکوردهای جهانی گینس
- رماننویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل انگلستان
- زادگان ۱۸۹۰ (میلادی)
- زنان اهل بریتانیا در جنگ جهانی اول
- زنان رمان‌نویس
- زنان رمان‌نویس اهل انگلستان
- نمایشنامهنویسان اهل انگلستان
- نمایشنامهنویسان سده ۲۰ (میلادی) اهل بریتانیا
- نویسندگان انگلیسی سده ۲۰ (میلادی)
- نویسندگان اهل انگلستان
- نویسندگان داستان کوتاه اهل انگلستان
- نویسندگان داستان کوتاه زن اهل بریتانیا
- نویسندگان داستان کوتاه سده ۲۰ (میلادی)
- نویسندگان داستان کوتاه سده ۲۰ (میلادی) اهل بریتانیا
- نویسندگان داستان‌های جنائی اهل انگلستان
- نویسندگان زن اهل انگلستان
- نویسندگان زن رمان‌های تاریخی
- نویسندگان زن سده ۲۰ (میلادی) اهل بریتانیا
- نویسندگان سده ۲۰ (میلادی) اهل بریتانیا
- نویسندگان معمایی اهل انگلستان