آندره-ماری آمپر

آندره ماری آمپر
آندره-ماری آمپر
متولد	۲۲ ژانویهٔ ۱۷۷۵ Parish of St. Nizier , لیون، فرانسه
مرگ	۱۰ ژوئن ۱۸۳۶ (۶۱ سال) مارسی، فرانسه
رشته فعالیت	ریاضیات، فیزیک
محل کار	بورک-آن-برس اکول پلی‌تکنیک
دلیل شهرت	قانون آمپر
فرزندان	ژان-ژاک آمپر
امضا

آندره-ماری آمپِر (به فرانسوی: André-Marie Ampère) ‏(۲۰ ژانویه ۱۷۷۵ - ۱۰ ژوئن ۱۸۳۶ میلادی) ریاضیدان، فیزیکدان و مکتشف فرانسوی است. وی به‌عنوان یکی از کاشفان اصلی الکترومغناطیس مشهور است. واحد سنجش جریان الکتریکی در سیستم اس‌آی، به نام او نامگذاری شده‌است. اولین اکتشاف او در ریاضیات، «تئوری ریاضی بازیهای قمار» در سال ۱۸۰۲ منتشر شد و مورد توجه دالامبرو ژوزف لالاند قرار گرفت

خانواده و تعلیمات

آندره ماری آمپر در بیستم ژانویه ۱۷۷۵ در لیون فرانسه متولد شد. آمپر تنها پسر ژاک آمپر و ژان آنتوانت دسوتیته سارس بود که از بازماندگان خانواده‌های بازرگانان مرفه ابریشم در لیون بودند. یکی از دو خواهر او در جوانی فوت کرد و دیگری بعدها خانه‌دار وی در پاریس شد. آمپر از کودکی به ریاضیات علاقه داشت و مقدمات حساب دیفرانسیل و انتگرال را نزد یکی از از دوستان پدرش مطالعه نمود. آمپر بر اساس اصولی که در کتاب امیل روسو مطرح شده بود تربیت گردید. او در برابر کتابخانه‌ای بزرگ قرار گرفت و به وی اجازه داده شد که خود را مطابق آنچه ذوقش به او تلقین می‌کند پرورش دهد. در سال ۱۷۹۳ که آمپر ۱۸ ساله بود یعنی در حکومت وحشت و پر هرج و مرج دوران انقلاب فرانسه پدرش ناعادلانه محکوم به اعدام با گیوتین شد و پس از مرگ پدرش در آن سال ناراحتی عجیبی او را احاطه نمود به طوری که مدت یکسال طول کشید تا به وضع عادی خود برگشت.

ازدواج

Essai sur la philosophie des sciences

در همین هنگام که بیست و یک سال بیش نداشت به عشق دختری بیست و سه ساله گرفتار گردید. در سال ۱۷۹۹ آمپر با کاترین آنتوانت کاروان ازدواج کرده و در سال ۱۸۰۰ پسر آنها ژان ژاک به دنیا آمد. اما پس از مدت کوتاهی مادر تندرستی خود را از دست داد و در سال ۱۸۰۳ فوت کرد. بر اثر این حوادث غم‌انگیز در دوران جوانی آمپر وی همواره شخصیت افسرده از خود نشان می‌داد.

علایق و زمینه‌های فعالیت

آمپر هیچ گونه آموزشی به صورت رسمی و آکادمیک ندید ولی پدرش او را به زیاد خواندن تشویق می‌کرد و آمپر جوان همه مقالات دائرةالمعارف مشهور ژان لوروند دالامبر و دنیس را به خاطر سپرد. پدر و مادر او کاتولیکهای معتقدی بودند و آمپر همواره از تنش میان تمایلات روشنفکرانه و باورهای مذهبی رنج می‌برد. یکی از اولین رشته‌های مورد علاقه‌اش گروه‌بندی گیاهان بود. وی همچنین استعداد زودرسی در ریاضیات از خود نشان داد. آمپر پس از کمی تدریس خصوصی و عمومی در بورگ و لیون در سال ۱۸۰۴ برای تدریس ریاضیات در مدرسه پلی تکنیک که مؤسسهٔ معتبری در زمینه آموزش علوم در پاریس بود انتخاب شد.

دیدگاه‌ها

بر طبق نظر آمپر دو سطح شناخت جهان خارجی وجود دارد، نمودها که مستقیماً از راه جوابی به ما عرضه می‌شوند و بودها که علل عینی نمودها به‌شمار می‌روند. ما می‌توانیم روابط میان نمودها و بودها را نیز بشناسیم و این روابط درست به اندازه بودها واقعیت دارند. شور فکری مداوم زندگی آمپر از سال ۱۸۰۱ تا زمان مرگش دستگاه فلسفی بود، اما این سال‌ها به پژوهشهای علمی فوق‌العاده مبتکرانه نیز اختصاص داشتند.

منابع

«André-Marie Ampère». ویکی‌پدیای انگلیسی.

گل، حسن. زندگی‌نامه دانشمندان ایران. تهران: مؤسسه انتشارات خلاق، ۱۳۸۸ شابک ‎۹۷۸-۹۶۴-۷۲۸۳-۶۱-۸.

Hofmann, James R. (۱۹۹۶). André-Marie Ampère. Cambridge University Press.