آمادئوس نهم، دوک ساووی

آمادئوس نهم، دوک ساووی
کنت‌ها و دوک‌های ساوی
سلطنت	۲۹ ژانویه ۱۴۶۵ – ۳۰ مارس ۱۴۷۲
پیشین	لوئیس، دوک ساووی
جانشین	فیلیبر اول، دوک ساووی
زاده	۱ فوریه ۱۴۳۵
درگذشته	۳۰ مارس ۱۴۷۲ (۳۷ سال) ورچلی
همسر(ان)	یولاند والوا
خاندان	دودمان ساووی
پدر	لوئیس، دوک ساووی
مادر	آن لوزینیان

آمادئوس نهم، دوک ساووی (انگلیسی: Amadeus IX, Duke of Savoy؛ ۱ فوریه ۱۴۳۵ – ۳۰ مارس ۱۴۷۲) از سال ۱۴۶۵ تا ۱۴۷۲ دوک ساووی بود. او که به خاطر تقوا، نیکوکاری و طبیعت مهربانش شناخته می‌شود، توسط کلیسای کاتولیک با برگزاری جشن مذهبی در ۳۰ مارس مورد احترام است. او در سال ۱۶۷۷ توسط پاپ اینوسنت یازدهم متبرک اعلام شد.

زندگی

آمادئوس در تونون-له-بن، پسر لوئیس، دوک ساووی و آن دو لوزینیان، دختر یانوس قبرسی، پادشاه قبرس، متولد شد. در سال ۱۴۵۲، مادرش ترتیب ازدواج سیاسی با یولاند والوا (۱۴۳۴–۱۴۷۸)، خواهر لویی یازدهم فرانسه و دختر شارل هفتم فرانسه، را داد. به دلیل صرع و بازنشستگی آمادئوس، کنترل ایالت به او سپرده شد.

فرانسه و امپراتوری مقدس روم برای به دست گرفتن کنترل گذرگاه‌های کوهستانی آلپ و مسیرهای تجاری مهم و استراتژیک ساووی با هم رقابت می‌کردند. خواهرش، شارلوت ساووی، همسر دوم لویی یازدهم فرانسه شد. نفوذ فرانسه در ساووی افزایش یافت و این کشور را درگیر جنگ‌های بین فرانسه و امپراتوران کرد. قلعه مونکالری در پیمونت ایتالیا حدود سال ۱۱۰۰ به عنوان یک دژ تپه‌ای ساخته شده بود تا دسترسی اصلی جنوبی از تورین را کنترل کند. در اواسط قرن پانزدهم، یولاند آن را به یک کاخ سلطنتی رنسانس تبدیل کرد.

آمادئوس حامی ویژه راهبان فرانسیسکن بود. او همچنین خانه‌های مذهبی دیگری و همچنین خانه‌هایی را برای مراقبت از فقرا و رنج‌دیدگان وقف کرد. او در سال ۱۴۷۱ به زیارت سنت کلود رفت. او سال بعد درگذشت.

آمادئوس یک گردآورنده مشتاق نسخه‌های خطی بود و بیش از شصت مورد را به کتابخانه دوک که توسط پدربزرگش آمادئوس هفتم، کنت ساووی، تأسیس شده بود، اضافه کرد.

ظهور و دخالت فرانسه

او که علاقه‌ای به حکومت نداشت، از نظر سیاسی بی‌اهمیت بود، به خصوص زمانی که با ویولانته والوا (همچنین معروف به یولاند فرانسه)، خواهر شاه لویی یازدهم، که از سال‌های اولیه زندگی‌اش با او نامزد بود، ازدواج کرد. پادشاه فرانسه به شدت در امور پیدمونت دخالت می‌کرد، حتی خواهرش، بونا ساووی، را به عقد گالئاتزو ماریا اسفورتزا درآورد (ازدواجی که علاوه بر این، از طریق صلح گِمِه مقرر شده بود)، بدون اینکه حتی به اعتراضات دوک جوان توجه کند.

این وابستگی به فرانسه را می‌توان در اتحادهایی که آمادئوس در جنگ بین لویی یازدهم و شارل جسور، دوک بورگوندی، حفظ کرد نیز مشاهده کرد: ساووی از شاه لویی حمایت کرد، که در عوض از حمله‌ای که توسط برادرش فیلیپ ساووی (معروف به بی‌زمین‌ها) علیه مارکی ویلیام هشتم مونتفرات طراحی شده بود، حمایت کرد.

بیماری جدی دوک (تشنج صرع) تسلط برادران و پسرعموهایش را که از اوضاع آگاه بودند، بر قلمرو دوک بیشتر کرد. آمادئوس نهم با درک وخامت اوضاع، در سال ۱۴۶۹ شورای عمومی املاک پیدمونت را تشکیل داد و قصد خود را برای بازنشستگی و رفتن به زندگی خصوصی و ترک شورای نیابت سلطنت به ریاست همسرش ویولانته اعلام کرد.

آمادئوس نهم

برادرش فیلیپو، که کینه‌های شدیدی نسبت به آمادئوس داشت، خشم خانواده را علیه دوک برانگیخت و از تصمیم واگذاری نیابت سلطنت به همسرش ویولانته به عنوان بهانه‌ای استفاده کرد. او به همراه برادرانش جیاکومو و لوئیجی، شورشی تمام عیار علیه آمادئوس نهم رهبری کرد که زندانی و تنها به دستور پادشاه فرانسه آزاد شد. دوشس ویولانته، با حمایت پیدمونت‌ها و فرانسوی‌ها، در نهایت پیروز شد و نیابت سلطنت را بر ایالات ساووی حفظ کرد.

سال‌های پایانی و مرگ

آمادئوس نهم، که از جنگ داخلی خسته شده بود، به ورچلی، شهری که بسیار دوستش داشت و میراث‌های فراوانی برای آن به جا گذاشته بود، نقل مکان کرد. در اینجا، او تا زمان مرگش در سال ۱۴۷۲، صرفاً بر حمایت از فقرا تمرکز کرد. بقایای او در کلیسای جامع ورچلی به خاک سپرده شد.

تقدیس

شهرت معجزات پیرامون نقاشی سال ۱۴۷۴ از آمادئوس که در کلیسای دومینیکن در تورین نگهداری می‌شد، شروع به رشد کرد.

میشل مرل معتقد است که فرقه آمادئوس بخشی از تلاش چند دهه‌ای خاندان ساووی برای ارتقای جایگاه سیاسی خود بوده است. در سال ۱۶۱۲، متن کوتاهی در ستایش آمادئوس توسط جیرولامو کوردیری، کشیش بخش کلیسای جامع موندوی، در تورین منتشر شد. کوردیری بعداً به عنوان متکلم چارلز امانوئل اول، دوک ساووی، منصوب شد. همچنین در سال ۱۶۱۲، کشیشی از ورچلی خلاصه‌ای از معجزات منتسب به شفاعت آمادئوس را منتشر کرد.

در سال ۱۶۱۳، یک کتاب با عنوان «تاریخچه آمادئوس، دوک ساووی» توسط پدر پیترو-فرانسیسکو مالتا تألیف شد. شش سال بعد، دوک ساووی سکه‌های نه فلورینی با تصویر آمادئوس نهم در یک طرف ضرب کرد. به نظر می‌رسد که این سکه‌ها به عنوان مدال‌های مذهبی، به ویژه در شابله، جایی که توسط فرانسیس دو سال توزیع می‌شدند، استفاده می‌شده‌اند.

آمادئوس نهم که به عنوان شاهزاده‌ای مقدس که به خاطر نیکوکاری و توجه به فقرا شناخته شده بود، معرفی شد، در ۳ مارس ۱۶۷۷ توسط پاپ اینوسنت یازدهم متبرک اعلام شد.

آمادئوس، مردی با جایگاه سیاسی پایین، در طول بیماری خود به ایمانی عمیق روی آورد. او که محبوب مردم بود و به آنها دلبستگی عمیقی داشت، با میراث‌های قابل توجهی به فقرای دوک‌نشین خود کمک می‌کرد. او کمک به نیازمندان را به لذت‌های دنیوی ترجیح می‌داد: سبک زندگی بسیار مقتصدانه و ریاضت‌کشانه او باید معاصرانش را شگفت‌زده کرده باشد. او به مقام سوم فرانسیسکن رسید. او از جمله سرسخت‌ترین حامیان جنگ صلیبی بود که قرار بود پاپ پیوس دوم برای آزادسازی قسطنطنیه، که اخیراً به دست ترک‌ها افتاده بود، فراخوانده باشد.

فرانسیس دو سال، رابرت بلارمین و موریس ساووی خستگی‌ناپذیر برای ترویج تقدیس او تلاش کردند. پاپ اینوسنت یازدهم در سال ۱۶۷۸ فرقه خود را اعطا کرد. کلیسای کوچک متبرک در کلیسای جامع ورچلی توسط مهندس دوک، میکل‌آنژ گارو، در سال ۱۶۹۰ طراحی و توسط فرانچسکو آوریل دی کارونا ساخته شد.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Amadeus IX, Duke of Savoy». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۵ سپتامبر ۲۰۲۵.