آلومینیم فسفید

آلومینیم فسفید (قرص برنج)
دیگر نام‌ها Aluminium(III) phosphide Aluminium monophosphide Phostoxin Fumitoxin
شناساگرها
شماره ثبت سی‌ای‌اس	20859-73-8 Y
پاب‌کم	30332
کم‌اسپایدر	28171 Y
UNII	E23DR6L59S Y
شمارهٔ ئی‌سی	244-088-0
شمارهٔ یواِن	1397 3048
شمارهٔ آرتی‌ئی‌سی‌اس	BD1400000
جی‌مول-تصاویر سه بعدی	Image 1
SMILES [PH+]12[Al-][PH+]3[Al-][PH+]([AlH-]14)[AlH-]1[P+]5([AlH-]38)[Al-]26[PH+]2[AlH-]([P+]4)[PH+]1[Al-][PH+]3[AlH-]2[P+][AlH-]([PH+]6[AlH-]([PH+])[PH+]68)[PH+]([Al-]6)[AlH-]35
InChI InChI=1S/Al.P Y Key: PPNXXZIBFHTHDM-UHFFFAOYSA-N Y InChI=1/Al.P/rAlP/c1-2 Key: PPNXXZIBFHTHDM-LQQCNYPFAR
خصوصیات
فرمول مولکولی	AlP
جرم مولی	۵۷٫۹۶ g mol−1
شکل ظاهری	Yellow or gray crystals
بوی	garlic-like
چگالی	2.85 g/cm3
دمای ذوب	۲٬۵۳۰ درجه سلسیوس (۴٬۵۹۰ درجه فارنهایت؛ ۲٬۸۰۰ کلوین)
انحلال‌پذیری در آب	reacts
نوار ممنوعه	2.5 eV (indirect)
ضریب شکست (nD)	2.75 (IR) ~3 (Vis)
ساختار
ساختار بلوری	Zincblende
گروه فضایی	T2d-F43m
ثابت شبکه	a = 546.35 pm
موقعیت هندسی	Tetrahedral
ترموشیمی
آنتروپی مولار استاندارد So298	47.3 J/mol K
آنتالپی استاندارد تشکیل ΔfHo298	-164.4 kJ/mol
خطرات
GHS pictograms
سیستم هماهنگ جهانی طبقه‌بندی و برچسب‌گذاری مواد شیمیایی	Danger
GHS hazard statements	H260, H300, H311, H330, H400
GHS precautionary statements	P223, P231+232, P260, P264, P270, P271, P273, P280, P284, P301+310, P302+352, P304+340, P310, P312
لوزی آتش	1 4 2 W
نقطه اشتعال
LD50	11.5 mg/kg
به استثنای جایی که اشاره شده‌است در غیر این صورت، داده‌ها برای مواد به وضعیت استانداردشان داده شده‌اند (در 25 °C (۷۷ °F)، ۱۰۰ kPa)
Infobox references

آلومینیم فسفید که در ایران آنرا با نام قرص برنج می‌شناسند.

آلومینیم فسفید (به انگلیسی: Aluminium phosphide) معروف به قرص برنج یک ترکیب شیمیایی است که با فرمول AlP شناخته می‌شود. مواردی در ایران گزارش شده که از این ماده برای خودکشی استفاده کرده‌اند. از این ماده سمی به اشتباه در ضد عفونی مواد خوراکی مانند برنج و خرما نیز استفاده شده است.

عوارض مصرف خوراکی

مقالهٔ اصلی: مسمومیت با آلومینیوم فسفید

این قرص به دلیل داشتن ترکیب خطرناکی از فسفیدها در صورت مصرف خوراکی یا بوییدن، توسط انسان موجب ایجاد عوارض حاد گوناگون و در نهایت مرگ سریع و زجرآور می‌شود. به همین دلیل امروزه یکی از عوامل خودکشی خوردن این قرص است.

این قرص ظرف سه تا چهار ساعت سیستم تنفسی و قلب را دچار مشکل می‌کند و فرد در اثر مرگی دردناک و زجرآور خواهد مرد. بر اساس آمارهای گزارش شده از پزشک قانونی تهران در سال ۱۳۹۲، ۶۶۱ نفر بر اثر مسمومیت با قرص برنج جان خود را از دست داده‌اند.

نحوهٔ اثرگذاری

در صورتی که فرد قرص برنج را بخورد یا بوی آن را استشمام کند دچار مسمومیت خواهد شد و در صورتی که سم از بدن وی خارج نشود مرگ حتمی را در پی خواهد داشت. خاصیت سمی آلومینیوم فسفید به خاطر گاز فسفین (که دارای ویژگی سیتوتوکسیتی است) می‌باشد که باعث جراحات رادیکال آزاد گردیده و از فعالیت آنزیم‌های سلول‌های حیاتی جلوگیری و بافت‌ها را نابود می‌کند. واکنش آلومینیوم فسفید با آب بدن باعث ایجاد گاز فسفین می‌شود که در زیر بیان شده‌است:

AlP + 3 H2O → Al(OH)3 + PH3, andAlP + 3 HCl → AlCl3 + PH3 (معده)

دلیل مصرف خوراکی

بر اساس گزارش‌ها به سه دلیل افراد ممکن است از این قرص استفاده کنند

1. مصرف اشتباه قرص موجود در برنج که در ایران باعث مرگ دسته‌جمعی چندین خانواده شده‌است.از این ماده سمی متاسفانه در ضد عفونی محصولاتی نظیر خرما نیز استفاده شده است.
2. مصرف قرص‌های قلابی توهم‌زا که دارای ترکیبات قرص برنج هستند یا خود قرص برنج هستند.
3. مصرف جهت خودکشی سریع، که کارشناسان معتقدند مرگ صورت گرفته با این قرص سریع و دردآور است.

جایگزین

با توجه به پیشرفت‌های حاصله جایگزین‌های کم خطر و مناسبی برای دفع آفات برنج وجود دارد و می‌توان از برنج تراریخته استفاده کرد. از سال ۱۳۹۲ در ایران فروش این قرص در عطاری‌ها ممنوع شد و واردات قانونی آن متوقف گردید.

امروزه قرص‌های برنج منبع معدنی و گیاهی دارند.

جستارهای وابسته

• مسمومیت با آلومینیوم فسفید
• سیانور

منابع

• Wikipedia contributors, "Aluminum phosphide," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?oldid=224715588 (accessed September ۲۲، ۲۰۰۸).