آزار و اذیت مردم هزاره

تبعیض و نسل‌کشی مردمان هزاره از زمان حکومت عبدالرحمن‌خان با قتل‌عام کردن بیش از ۶۰ درصد هزاره‌ها در افغانستان آغاز شده‌است.

مردمان هزاره مدت‌ها مورد آزار و اذیت گروه‌های شبه‌نظامی دولتی و غیردولتی بوده‌اند. هزاره‌ها عمدتاً از مناطق مرکزی افغانستان هستند که به نام هزاره‌جات یاد می‌شود. جوامع قابل توجهی از مردمان هزاره نیز در کویته پاکستان، مشهد ایران، کشورهای اروپایی و استرالیا به عنوان بخشی از هزاره‌های مقیم خارج زندگی می‌کنند. آن‌ها در خشونت‌های ضد پشتون در شمال افغانستان شرکت داشته‌اند.

در طول سلطنت امیر عبدالرحمن خان (۱۸۸۰–۱۹۰۱)، میلیون‌ها هزاره کشته، اخراج و به بردگی درآمدند. سید عسکر موسوی، نویسنده معاصر هزاره، مدعی شد که بیش از نیمی از جمعیت هزاره‌جات کشته یا به مناطق همجوار بلوچستان در هند بریتانیا و خراسان در ایران گریخته‌اند. این امر باعث شد که پشتون‌ها و گروه‌های دیگر بخش‌هایی از هزاره‌جات را اشغال کنند. این مردم قربانی قتل‌عام‌های طالبان و القاعده نیز هستند.

در دوران پس از طالبان، شرایط برای هزاره‌ها در افغانستان کمی بهبود یافته‌است. با این حال، هزاره‌هایی که در ولایات جنوبی افغانستان زندگی می‌کنند، همچنان با تبعیض غیررسمی از سوی پشتون‌ها مواجه هستند. علاوه بر این، هزاره‌ها در افغانستان هنوز در معرض حملات طالبان قرار دارند. حملهٔ در سال ۲۰۱۸ در ولسوالی مالستان در زادگاه هزاره‌ها در مرکز افغانستان به هدف کشتار این مردم انجام شد. در طول دهه ۲۰۰۰ و اوایل دهه ۲۰۱۰، هزاره‌ها در بلوچستان پاکستان با حملات گروه‌های شبه‌نظامی مانند لشکر جهنگوی نیز مواجه شدند. در اواسط دهه ۲۰۱۰، وضعیت امنیتی هزاره‌ها در بلوچستان بهبود یافت. با این حال، بهبود حفاظتی که از قرار دادن دیوارها و ایست‌های بازرسی در اطراف شهر آنها حاصل شده‌است، زندگی آنها را نیز دشوار کرده‌است.

پیشینه

کشتار شیعیان هَزاره به‌دستور عبدالرحمن نتیجه تهاجم چندباره عبدالرحمن خان، حاکم سُنی و پشتون کابل، به هزاره‌ستان، ناحیه مرکزی افغانستان و سرزمین خودمختار قوم شیعه هزاره بین سال‌های ۱۲۶۰ تا ۱۲۷۲ش بود.

عبدالرحمن دستور قتل‌عام تمام هزاره‌های افغانستان را صادر کرد. پیش از قتل‌عام، ۶۰۰٬۰۰۰ خانوار مردم هزاره در افغانستان زندگی می‌کردند. عبدالرحمن‌خان بیش از ۴۰۲٬۰۰۰ (۶۷٪) خانواده مردمان هزاره را بین سال‌های ۱۸۹۳ تا ۱۹۰۰ کشت و از سرهای شان کله‌منار درست کرد که بزرگترین نسل‌کشی قرن نوزدهم به‌شمار می‌رود.

نتایج جنگ عبدالرحمن و هزاره‌ها

1. رهبران سیاسی و مذهبی شیعی هزاره راهی زندان‌ها و کشتارگاه‌ها شدند.
2. دارایی‌ها و مراتع هزاره مصادره شد و در میان پشتون‌های دُرانی و غَلزایی توزیع شد.
3. هزاره‌ها مورد بدرفتاری مذهبی قرار گرفتند و مجبور به پیروی از مذهب سنی شدند و ملایان سنی در سراسر هزاره‌جات مستقر شدند.
4. اسرای هزاره در بازارهای آزاد فروخته می‌شد و خزانه پادشاهی سهم خود را از این تجارت دریافت می‌کرد.

به گفته فیض محمد، کاتب دربار، هر روز صدها سر بریده هزاره به بامیان و کابل فرستاده می‌شد. از سرهای شکست خورده، منارها برپا شد. ارزگان، مرکز اصلی مقاومت هزاره‌ها، تسخیر و کاملاً خراب شد. نماینده انگلیس در کابل گزارش کرد از تابستان ۱۲۷۱ تا تابستان ۱۲۷۳ش، حدود ۹هزار نفر هزاره به‌شکل کنیز یا غلام، در بازار کابل خریدوفروش شدند، بسیاری از تکیه‌های شیعیان غیرهزاره در کابل، قندهار و هرات و شهرهای کوچک به ملایان سنی واگذار شد و چندین عالم بزرگ شیعه نیز کشته شدند.

عبدالرحمن ۱۶ نوع مالیات بر هزاره‌ها وضع کرد و ناتوانی در پرداخت جرایم و مالیات‌ها، برخی از مردان را مجبور به فروش زن یا فرزندشان کرد.

با غصب زمین‌های کشاورزی و تبدیل آنان به چراگاه برای کوچی‌های پشتون، کشاورزی و دامپروری هزاره‌ها رو به نابودی رفت. همچنین از شروع اولین اذیت و آزارها هزاره‌ها، کوچ آنان به مناطق دور و نزدیک و کشورهای همسایه آغاز گشت. ده‌ها هزار از آنان به هند (و پاکستان فعلی)، ایران و آسیای میانه رفتند.

بعد از طالبان

از قتل‌عام‌های امروزی می‌توان به حملهٔ گروه‌های مسلح کوچی‌ها در مناطق بهسود اشاره کرد که طی آن چندین روستا و اهالی آنجا با خاک یکسان شدند صحنهٔ جویبارهای خون را به وجود آوردند.

کشتار هزاره‌ها در سال‌های اخیر به دست گروه‌های نظیر القاعده نیز اتفاق افتاده‌است.در اعتراض به کشتار هزاره‌ها در کویته، پاکستان راهپیمایی‌هایی در کابل، بامیان، نیلی و دیگر شهرهای افغانستان و جهان برگزار شد. برخی سازمانِ تندرو و شبه‌نظامیِ لشکر جهنگوی را که در دو سوی مرز افغانستان و پاکستان فعال است مسئول این قتل‌ها می‌دانند. رحمان ملک‌زاده، وزیر داخلهٔ پاکستان نیز مسئولیت قتل‌ها را بر عهدهٔ لشکر جنگوی و سپاه صحابه دانسته‌است. معترضان به این قتل‌ها مقامات پاکستان را به «سهل‌انگاری» در برخورد با این موضوع محکوم کرده‌اند.

گزارش آریانانیوز

حوادث گذشته نشان داد که هیچ‌کس صادقانه کاری برای حفاظت از جان و مال و زندگی و کرامت انسانی و حرمت دینی هزاره‌ها کاری انجام نمی‌دهد! آنچه که داعش تقلبی انجام می‌دهد یک نسل‌کشی تمام عیار است. در هر حملهٔ این باند جنایتکار صدها تن از باشندگان بیگناه هزاره قتل‌عام می‌شوند. صدها تن‌دیگر زخمی و مجروح و قطع نخاع و دچار مرگ تدریجی و البته ده‌ها هزار خانواده نیز در سراسر هزارستان و جهان داغ‌دار می‌گردند. ولسی جرگه (پارلمان) نیز سال‌ها است که در قبال کشتار هزاره‌ها و قتل‌عام این مردم سکوت رضایت‌آمیزی پیشه کرده‌است. ولسی جرگه ما حتی در حد صدور یک اعلامیه یا استیضاح وزیران امنیتی حکومت از خود همدردی و فعالیتی نشان نداده‌است. انگار بلند کردن صدای مظلومیت باشندگان هزاره تنها و تنها وظیفه و مکلفیت هزاره‌ها در ولسی جرگه است.

کشتار هزاره‌ها در تظاهرات «جنبش روشنایی» در دوم اسد ۱۳۹۵ ه‍.ش جنبش روشنایی یک گورستان بزرگ بی تاریخ و بی تقویم است. این جنبش بزرگ‌ترین کردار مدنی و راه‌پیمایی را در تاریخ معاصر افغانستان به راه انداخت اما آسیبی‌که به این جنبش زده شد، در تاریخ کردارهای مدنی در افغانستان بی پیشینه بود.

هنوز ۲ اسد ۱۳۹۵ (روزی حمله بر اعضای این جنبش که بیشتر از ۱۰۰ انسان کشته شد) به‌عنوان یادبود وارد تقویم رسمی افغانستان نشده‌است. هنوز نشانی به‌عنوان یادبود از این روز در گوشه‌ای از شهر ساخته نشده‌است. شاید گفته شود که پس از کشته‌شدن آن‌همه انسان یادبود چه دردی را درمان می‌کند. درد کشته‌شدگان را درمان نمی‌کند اما تاریخ و مسیر کردارهای مدنی را می‌تواند مشخص کند.

جستارهای وابسته

• فهرست کشتارها علیه مردم هزاره
• جنگ استقلال هزاره‌ها
• ملی‌گرایی هزاره