آزادراه ۵ (ایران)

آزادراه ۵
; آزادراه ۵
اطلاعات مسیر
موجودیت	تهران-ساوه (بهمن ۱۳۷۷); ساوه-سلفچگان (اسفند ۱۳۸۲)–اکنون
تقاطع‌های بزرگ
از	تهران، استان تهران; بزرگراه آزادگان; بزرگراه بروجردی; بزرگراه وهن‌آباد
	جاده ۴۸; جاده ۷۹; جاده ۵۶; جاده ۳۷; جاده ۳۹; جاده ۴۱; جاده ۷۷
به	بندر امام خمینی و بندر ماهشهر، استان خوزستان; جاده ۹۶ (ایران)
موقعیت
استان‌ها	استان تهران، استان مرکزی، استان قم، استان مرکزی، استان لرستان، استان خوزستان
شهرهای بزرگ	پردیس، تهران، رباط کریم، پرند، ساوه، اراک، بروجرد، خرم‌آباد، اندیمشک، دزفول، شوشتر، اهواز، بندر امام خمینی
سامانه بزرگراهی
	بزرگ‌راه‌های ایران; آزادراه‌ها

آزادراه ۵، آزادراهی است که از تهران آغاز می‌شود و شهرهای مرکز و غرب ایران را به شهرهای جنوب و بندر امام‌خمینی متصل می‌کند. این آزادراه بخشی از محور شمال به جنوب می‌باشد. آزادراه تهران–ساوه یکی از بخش‌های فعال این آزادراه در فاصله تهران تا ساوه است. پروژه ساخت این آزاد راه در دوران سید محمد خاتمی کلید خورد و در دولت دوم احمدی‌نژاد پایان یافت

بخش‌ها

آزادراه پردیس-آمل (آغاز به‌کار نشده)
آزادراه تهران-پردیس (فعال)
آزادراه تهران-ساوه (فعال)
آزادراه ساوه-سلفچگان (فعال)
آزادراه سلفچگان-قم (کنارگذر غربی قم) (در دست احداث)
آزادراه سلفچگان-اراک (در دست احداث)
آزادراه کنارگذر شمالی اراک (قطعه دوم در دست احداث)
آزادراه اراک-بروجرد (درحال احداث)
کنارگذر جنوبی بروجرد (فعال)
آزادراه بروجرد-خرم‌آباد (فعال)
کنارگذر جنوبی خرم‌آباد (آغاز به‌کار نشده)
آزادراه خرم‌آباد-پل‌زال (خرم زال) (فعال)
آزادراه پل‌زال-اندیمشک (فعال)
آزادراه اندیمشک-اهواز (اندیمشک، دزفول، شوشتر، ملاثانی، اهواز) (آغاز به‌کارنشده) (مسیر کنونی بزرگراه اندیمشک، شوش، اهواز است)
آزادراه اهواز-بندر امام‌خمینی (فعال)

آزادراه خرم زال

آزادراه خرم زال که با نام آزادراه خرم‌آباد - پل زال نیز شناخته می‌شود و عملیات ساخت آن از سال ۱۳۸۴ آغاز شده بود در حد فاصل دو شهر خرم‌آباد و اندیمشک به طول ۱۶۴ کیلومتر قرار گرفته‌است. از جمله اهداف ساخت این آزادراه کاهش تصادفات، کاهش زمان سفر و همچنین صرفه‌جویی سالانه ۴۰۰ میلیارد ریال در مصرف سوخت، کاهش ۶۰ کیلومتری طول آزادراه نسبت به مسیر قدیمی خرم‌آباد - پلدختر - اندیمشک، کاهش بار ترافیکی و افزایش سرعت مطمئن در این محور عنوان شده‌است.^[۱]

ویژگی‌ها

آزادراه خرم زال دارای ۱۴ دهنه تونل دوقلو به طول ۲۵ کیلومتر (که طولانی‌ترین آن‌ها دارای طول تقریبی ۲۱۹۱ متر است)، ۱۴۰ دهنه پل کوچک، دو تقاطع غیرهمسطح و ۲۸ پل بزرگ به طول ۲ هزار و ۶۰۰ متر. ساخت این آزادراه حدود هفت هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال هزینه داشته‌است که ۵۰ درصد هزینه آن توسط دولت و ۵۰ درصد بقیه آن توسط بخش خصوصی تأمین شده‌است. عوارض دریافتی از خودروها در این آزادراه طی ۱۸ سال پس از بهره‌برداری به بخش خصوصی تعلق خواهد داشت.^[۱] این آزادراه به صورت چهار خطه و با عرضی در حدود ۲۶ متر احداث شده‌است. آزادراه در فاصله ۱۸ کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد آغاز شده و در ۳٫۵ کیلومتری روستای پل زال واقع در حدود ۵کیلومتری شهر اندیمشک خاتمه می‌یابد.^[۲]

ساخت

این آزادراه به طول ۱۰۴ کیلومتر بوده و برای آن ۱۴ تونل به طول مجموع ۲۵ کیلومتر و ۲۸ دهنه پل بزرگ به طول مجموع ۲۸۰۰ متر ساخته شده‌است. همچنین ساخت ۲ تقاطع غیر همسطح نیز از دیگر سازه‌های آن به حساب می‌آید. هزینه ساخت کل پروژه ۷۵۰ میلیارد تومان برآورد شده‌است که نیمی از آن توسط بخش خصوصی تأمین شده‌است. در زمان ساخت این طرح عظیم، ۴۰۰۰ نفر مشغول به کار احداث این پروژه بودند.^[۳]

خسارت به طبیعت

احداث این آزادراه دوهزار هکتار از عرصه‌های طبیعی استان لرستان را نابود کرده‌است.^[۴] آزادراه خرم زال از نقاط بکر و جنگلهای بلوط جنوب لرستان عبور کرده‌است.

بهره‌برداری

این آزادراه در تاریخ ۱۱ آبان ۱۳۸۹ با حضور محمود احمدی‌نژاد و حمید بهبهانی وزیر راه و ترابری وقت به‌صورت رسمی به بهره‌برداری رسید.^[۵]

آزادراه شهید بروجردی

آزادراه خرم‌آباد - بروجرد - اراک با نام آزادراه شهید محمد بروجردی^[۶] بخشی از آزادراه سراسری شماره ۵ کشور است که در محدوده دو استان لرستان و مرکزی قرار دارد. طول این آزادراه ۱۳۴ کیلومتر است. این آزادراه در استان لرستان از شرق شهر خرم‌آباد (تقاطع بزرگراه خرم‌آباد - بروجرد) شروع می‌شود و با عبور از بخش بیرانوند، از طریق تونل پونه وارد دشت دشت سیلاخور در شهرستان بروجرد می‌شود. در شهرستان بروجرد دارای دو دسترسی در محل بزرگراه بروجرد-دورود و روستای دهکرد (بزرگراه بروجرد-اراک) است. آزادراه شهید بروجردی در ادامه با ورود به استان مرکزی، در محدوده پتروشیمی شازند اراک (تقاطع بزرگراه اراک-ملایر-بروجرد) به آزادراه کنارگذر شمالی اراک متصل می‌شود.

ویژگی‌ها

به دلیل عبور آزادراه شهید بروجردی از کوه‌های زاگرس، عملیات ساخت پل و تونل در این مسیر از اهمیت زیادی برخوردار بوده‌است. تونل دوقلوی پونه با طول ۳۲۰۰ متر، نخستین و بزرگ‌ترین تونل آزادراهی سه خطه کشور است که به صورت دو تونل موازی و جمعاً با شش خط عبوری بین دو شهر بروجرد و خرم‌آباد قرار دارد. این آزادراه در مجموع ۱۳۴ کیلومتر طول و ۷۵۰۰ متر تونل دارد. طول قطعه اول آزاد راه (فاصله اراک تا دهکرد بروجرد) ۶۸ کیلومتر است، قطعه دوم (کمربندی جنوب بروجرد) ۱۳/۹ کیلومتر طول دارد. قطعه سوم (جنوب بروجرد تا بیرانشهر) ۳۳/۲ کیلومتر و طول قطعه چهارم (بیرانشهر-خرم‌آباد) هم ۱۹/۱ کیلومتر است. در قطعه اول این آزادراه ۱۰۰۳ متر تونل، ۱۴ پل، ۳۷۷ متر دیوار حائل و شمار ۲۰۴ آبرو احداث می‌شود. در قطعه دوم ۲ پل و ۵۷ آبرو و در قطعه سوم ۶۱۶۷ متر تونل، ۹ پل، ۵۹۷۴ متر دیوار حائل و شمار ۸۶ آبرو احداث شده‌است. همچنین در قطعه چهارم آن ۱۲۵۸ متر تونل، ۴ پل، ۶۱۵۹ متر دیوار حائل و شمار ۶۰ آبرو تأسیس شده‌است.^[۷]

ساخت و بهره‌برداری

طرح ساخت آزادراه در مسیر اراک، بروجرد و خرم‌آباد از سال ۱۳۹۲ در چهار قطعه آغاز شد. مجری طرح، قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا بود. در ۱۱ مرداد ۱۴۰۰ بهره‌برداری از قطعات دوم، سوم و چهارم آزادراه در محدوده شهرستان‌های بروجرد و خرم‌آباد جمعاً به طول ۶۸ کیلومتر آغاز شد. برای ساخت این سه قطعه، ۲ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان هزینه صرف شد.^[۸]