مناجات شعبانیه

سند

مناجات شعبانیه یکی از مناجات‌های شیعیان در ماه شعبان است که از علی بن ابیطالب (امام اول شیعیان) نقل شده‌است. این دعا به داشتن مضامین عرفانی و بلند مشهور و خواندن آن توسط شیخ عباس قمی در غیر شعبان نیز توصیه شده‌است.

سید بن طاووس در کتاب اقبال، مولی محمدباقر مجلسی در بحار الانوار، سماهیجی در الصحیفه العلویه و شیخ عباس قمی در مفاتیح‌الجنان به‌طور ارسال این مناجات را نقل کرده‌اند.(مشاهده متن زیارت)

راوی این روایت حسین بن خالویه و بنا به احتمالی علی بن محمد بن خالویه است.

بر اساس نقل مشهور راوی حسین بن خالویه است.این دعا در شب های ماه شعبان  خوانده می شود. ولی اشکالاتی براین که روای این مناجات حسین ابن خالویه است وارد شده. عده ای بیان داشته اند که راوی این مناجات  علی بن محمد بن خالویه است، در جای دیگر میرزا عبدالله افندی اصفهانی از بزرگان قرن دوازدهم نیز بر این مدعا صحه گذاشته اند، و میرزا آقا بزرگ تهرانی رضوان الله تعالی نیز حسین ابن خالویه را روایت کننده این مناجات نمیداند. مشتاقان این مناجات را در کتاب مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی می توانند مطالعه نمایند. ==جایگاه مناجات شعبانیه در نظر بزرگان== مناجات شعبانیه در میان شیعیان از اعتبار ویژه ای برخوردار است.که برخی بزرگان در کلام خود به فضیلت این مناجات اشاره کرده اند. به برخی از این موارد اشاره می گردد:

امام خمینی ره :

ایشان در وصیت نامه خود گفته اند ما مفتخریم که ادعیه حیاتبخشی همچون «مناجات شعبانیه» امامان و «دعای عرفات» حسین بن علی ـ علیهماالسلام ـ و «صحیفه سجادیه» این زبور آل محمد و «صحیفه فاطمیه» که کتاب الهام شده از جانب خداوند تعالی به زهرای مرضیه است از ما است. وصیت نامه امام خمینی ره

رهبر کبیر انقلاب اسلامی در جا های دیگر به اهمیت این مناجات این گونه پرداخته اند:

«مناجات شعبانیه از مناجاتهایی است که اگر یک نفر انسان دلسوخته، یک عارف دلسوخته – نه از این عارفهای لفظی – بخواهد آن را شرح کند، و شرح کند از برای دیگران، بسیار ارزشمند است و محتاج به شرح است …»

«چه بسا مسائل عرفانی که در قرآن و این مناجاتهای ائمه اطهار(علیهم السلام)و همین «مناجات شعبانیه‏» مسائل عرفانی هست که اشخاص، فلاسفه، عرفا، تا حدودی ممکن است ادراک کنند، بفهمند عناوین را، لکن آن ذوق عرفانی چون حاصل نشده است، نمی‏توانند وجدان کنند.»

«… مناجات شعبانیه از مناجاتهایی هست که اگر انسان دنبالش برود و فکر در او بکند، انسان را به یک جایی می‏رساند … همه ائمه هم به حسب روایت می‏خواندند.

میرزا جواد ملکی تبریزی

از عرفای شیعه درباره این دعا گفته‌است:

مناجات شعبانیه حاوی علوم فراوانی در چگونگی معامله بنده با خدای عزوجل، ادب دعا و استغفار است چنان که بعضی از فقرات آن را شخصی جلیل از اهل معرفت تفسیرکرده‌است.

استاد مطهری ره

ایشان عبارات این دعا را ترجمان روح نیاش با خدا در اسلام میداند ایشان گفته اند:

«دعایی است در سطح ائمه، یعنی خیلی سطحِ بالاست. انسان وقتی این دعا را می‌خواند، می‌فهمد که اصلًا روح نیایش در اسلام یعنی چه. در آنجا جز عرفان و محبت و عشق به خدا، جز انقطاع از غیر خدا (نمی‌دانم چه تعبیر بکنم) و خلاصه جز سراسر معنویت، چیز دیگری نیست،و حتی تعبیراتی است که برای ما تصورش هم خیلی مشکل است:

الهی! هَبْ لی کمالَ الْانْقِطاعِ الَیک وَ انِرْ ابْصارَ قُلوبِنا بِضِیاءِ نَظَرِها الَیک حَتّی تَحْرِقَ ابْصارُ الْقُلوبِ حُجُبَ النّورِ فَتَصِلَ الی مَعْدِنِ الْعَظَمَهِ وَ تَصیرَ ارْواحُنا مُعَلَّقَهً بِعِزِّ قُدْسِک… الهی وَ الْحِقْنی بِنورِ عِزِّک الْابْهَجِ فَاکونَ لَک عارِفاً وَ عَنْ سِواک مُنْحَرِفاً. تصور این معانی هم برای ما دشوار است.»

معرفی شروح

میرزا جواد ملکی ره : به بخش کوتاهی از این مناجات اشاره کرده اند.

استاد جوادی آملی: در ۱۱ جلسه به شرح این مناجات پرداخته اند که صوت این جلسات را میتوانید از پایگاه راهکار دانلود نمایید.

سید محمود طاهری: ایشان شرحی بر مناجات شعبانیه نگاشته اند که در سایت راهکار ارایه شده است.

سید محمدمهدی میرباقری :شرح ایشان در برنامه سمت خدا ایراد شده است.

==مهمترین فراز های مناجات==

إِلَهِی جُودُکَ بَسَطَ أَمَلِی وَ عَفْوُکَ أَفْضَلُ مِنْ عَمَلِی

خدایا جود و بخشش تو، دامنه آرزوهایم را گسترده است و بخشایش تو، برتر از عمل من است.

إِلَهِی إِنْ حَرَمْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَرْزُقُنِی وَ إِنْ خَذَلْتَنِی فَمَنْ ذَا الَّذِی یَنْصُرُنِی

خدایا! اگر محرومم سازی، کیست که روزیم دهد؟ و اگر خوارم کنی، کیست که یاریم کند؟

إِلَهِی قَدْ جُرْتُ عَلَی نَفْسِی فِی النَّظَرِ لَهَا فَلَهَا الْوَیْلُ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَهَا

خداوندا! با مهلت و میدانی که به نفس داده‏ام، بر خویش ستم کرده‏ام، پس اگر مرا نیامرزی، پس وای بر من.

إِلَهِی لَمْ یَزَلْ بِرُّکَ عَلَیَّ أَیَّامَ حَیَاتِی فَلا تَقْطَعْ بِرَّکَ عَنِّی فِی مَمَاتِی

خدایا! همواره در طول زندگی، از لطف و احسانت‏برخوردار بوده‏ام، پس از مرگ هم، لطف خویش از من دریغ مدار.

إِلَهِی أَقِمْنِی فِی أَهْلِ وَلایَتِکَ مُقَامَ مَنْ رَجَا الزِّیَادَهَ مِنْ مَحَبَّتِکَ

خداوندا! در میان اولیاء خویش، مرا مقام کسی بخش که آرزوی محبت افزون‏تر تو را دارد.

إِلَهِی أَلْهِمْنِی وَلَها بِذِکْرِکَ إِلَی ذِکْرِکَ وَ هِمَّتِی فِی رَوْحِ نَجَاحِ أَسْمَائِکَ وَ مَحَلِّ قُدْسِکَ

خدایا! مرا شیفته یاد خود ساز و همتم را در نشاط دستیابی به نامهایت و قرارگاه عظمت و قدست قرار بده.

إِلَهِی هَبْ لِی قَلْبا یُدْنِیهِ مِنْکَ شَوْقُهُ وَ لِسَانا یُرْفَعُ إِلَیْکَ صِدْقُهُ وَ نَظَرا یُقَرِّبُهُ مِنْکَ حَقُّهُ

خدایا! مرا قلبی بخش که شوق و عشق، به تو نزدیکش سازد،و زبانی عطا کن که صداقت و راستی‏اش به درگاهت‏بالا رودو نگاهی بخش، که حقیقتش، زمینه‏ ساز قرب به تو گردد! إِلَهِی هَبْ لِی کَمَالَ الانْقِطَاعِ إِلَیْکَ وَ أَنِرْ أَبْصَارَ قُلُوبِنَا بِضِیَاءِ نَظَرِهَا إِلَیْکَ حَتَّی تَخْرِقَ أَبْصَارُ الْقُلُوبِ حُجُبَ النُّورِ فَتَصِلَ إِلَی مَعْدِنِ الْعَظَمَهِ وَ تَصِیرَ أَرْوَاحُنَا مُعَلَّقَهً بِعِزِّ قُدْسِکَ

خدایا! مرا کمال گسستن از غیر و پیوستن به خودت عطا کن‏ و دیده ی دلهایمان را با فروغ نگاه به خود، روشن ساز تا دیده‏ های بصیرت دل، حجابهای نور را از هم بر درد و به کانون عظمت‏ برسد و جانهای ما آویخته ی درگاه عزت و قدس تو گردد.

الَهِی وَ اجْعَلْنِی مِمَّنْ نَادَیْتَهُ فَأَجَابَکَ وَ لاحَظْتَهُ فَصَعِقَ لِجَلالِکَ فَنَاجَیْتَهُ سِرّا وَ عَمِلَ لَکَ جَهْرا

خدایا! مرا از آنان قرار ده که ندایشان کردی، پاسخت گفتندو نگاهشان کردی، مدهوش جلال تو گشت،با آنان، راز گفتی و نجوا کردی، آشکارا برای تو کار کردند.

إِلَهِی فَلَکَ أَسْأَلُ وَ إِلَیْکَ أَبْتَهِلُ وَ أَرْغَبُ

آفریدگارا! من از تو می‏خواهم و تنها به آستان تو دست نیاز برمی‏آورم و تو را خواستارم.

إِلَهِی وَ أَلْحِقْنِی بِنُورِ عِزِّکَ الْأَبْهَجِ فَأَکُونَ لَکَ عَارِفا وَ عَنْ سِوَاکَ مُنْحَرِفا وَ مِنْکَ خَائِفا مُرَاقِبا, یَا ذَا الْجَلالِ وَ الْإِکْرَامِ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ رَسُولِهِ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ وَ سَلَّمَ تَسْلِیما کَثِیرا.

خدایا! مرا به فروغ نشاط بخش عزت خود بپیوند تا تنها شناسای تو باشم و از غیر تو روی برتابم و تنها از تو ترسم و بیم تو داشته باشم . ای شکوهمند و بزرگوار! بر محمد و خاندان پاکش درود تو باد، و سلام بی‏ پایان و بسیار

جستارهای وابسته

• صلوات شعبانیه
• دعای کمیل
• دعای توسل
• دعای مجیر
• دعای عهد
• دعای ندبه
• دعایجوشن صغیر
• دعایجوشن کبیر