مواد مغذی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
چرخهٔ مواد غذایی در اقیانوس

مواد مغذی (به انگلیسی: Nutrient)، به اجزای مفید در غذای مصرفی یک موجود زنده (ارگانیسم) گفته می‌شود که آن موجود برای زنده ماندن و رشد خود به آن مواد نیازمند است. «درشت مغذی‌ها» حجمِ اصلیِ انرژیِ موردِ نیازِ سیستمِ سوخت‌وسازِ بدنِ موجودِ زنده را، برای ادامهٔ امور زندگیش فراهم می‌کنند، در حالی که عناصری که مصرف کم‌تری دارند: «ریز مغذی‌ها»، ارائهٔ کوفاکتورهای فرعی ضروری را که برای سوخت‌وساز بدن اجرا می‌شود بر عهده دارند. هر دو نوع از مواد مغذی را می‌توان از محیط زیست به دست آورد.[۱] میکرو المان‌ها برای ساخت و ترمیم بافت‌ها و تنظیم فرایندهای بدن به کار می‌روند، در حالی که درشت مغذی‌ها به انرژی تبدیل می‌شوند و این‌گونه از آن‌ها استفاده می‌گردد؛ مورد استفادهٔ آن‌ها انرژی است.

روش مصرف مواد مغذی برای گیاهان و حیوانات متفاوت است. گیاهان مواد مغذی مورد نیاز خود را به‌طور مستقیم توسط ریشه‌ها از خاک، و از طریق برگ‌های خود از جوّ می‌گیرند. حیوانات و آغازیان سیستم گوارشی ویژه‌ای دارند که کار شکستن درشت مغذّی‌ها را برای تولید انرژی، و عناصر کم‌مصرف را برای هر دوی؛ سوخت‌وساز بدن و آنابولیسم (سنتز سازنده) در بدن، انجام می‌دهد.

موادآلی مغذی از کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین (یا بلوک‌های ساختمانی آن، اسیدهای آمینه)، و ویتامین تشکیل یافته‌اند. ترکیبات شیمیایی آلی مانند مواد معدنی در مواد مغذی معدنی، آب (H2O) و اکسیژن نیز ممکن است مواد مغذی در نظر گرفته شوند.[۲] یک مادهٔ مغذی زمانی که «ضروری» در نظر گرفته شود، لازم است که از یک منبع خارجی تأمین شود، زیرا که؛ یا ارگانیسم نمی‌تواند آن را سنتز کند، یا مقداری که می‌سازد کافی نیست. مواد مغذی مورد نیاز در اندازه‌های بسیار ناچیز؛ همان عناصر با مصرف کم یا «ریزمغذی» ها هستند، در حالی که مواد مغذی مورد نیاز در مقدار بالا «درشت مغذی» ها نامیده می‌شوند. تأثیر مواد مغذی به دُز آن مواد وابسته است. «کمبود» نارسایی و ناکافی بودنِ مواد مغذی در ارگانیسم است.[۳]

انواع مواد مغذی[ویرایش]

درشت مغذی‌ها را از راه‌های مختلفی می‌توان تعریف کرد.[۴]

مواد تامین‌کنندهٔ انرژی[ویرایش]

موادی که سوخت و ساز بدن را پشتیبانی می‌کنند[ویرایش]

مواد مغذی ضروری و غیرضروری[ویرایش]

مقالهٔ اصلی: ماده غذایی ضروری

مواد مغذی را غالباً به صورت ضروری و غیرضروری دسته‌بندی کرده‌اند:

مواد مغذی ضروری[ویرایش]

مواد مغذی ضروری نمی‌توانند در درون ارگانیسم (به کلی، یا به مقدار کافی) سنتز شوند، و بنابراین باید نیاز مصرفی آن‌ها توسط یک ارگانیسم از محیط زیست تأمین شود.[۵] مواد مغذی غیرضروری آن دسته از مواد مغذی هستند که می‌توانند توسط ارگانیسم ساخته شوند؛ اغلب نیز ممکن است که آن‌ها از مواد غذایی مصرف شده جذب شوند.[۵] بیشتر حیوانات در نهایت مواد مغذی ضروری خود را از گیاهان تأمین می‌کنند،[۵] هر چند برخی از آن‌ها ممکن است به عنوان مکمل از خاک‌هایی با منشائ مواد معدنی در رژیم غذایی خود استفاده کنند.

برای انسان، این شامل اسیدهای چرب ضروری، اسیدهای آمینه ضروری، ویتامین‌ها، و برخی مواد مغذی معدنی در رژیم غذایی‌است. اکسیژن و آب نیز برای بقای انسان ضروری‌است، اما به‌طور کلی وقتی که به تنهایی مصرف می‌شوند «مواد غذایی» در نظر گرفته نشده‌اند. هیچ «مواد قندی ضروری» وجود ندارد، حیوانات می‌توانند همه نوع از کربوهیدرات‌های مورد نیاز برای رشد سنتز کنند.

انسان می‌تواند انرژی مورد نیاز را از طیف گسترده‌ای از چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها، و مواد شیمیایی ساده مانند اتانول و اسید استیک به دست آورَد.[۵]

مواد مغذی غیرضروری[ویرایش]

مواد مغذی غیرضروری موادی در غذاها هستند که هنوز هم می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر سلامت داشته‌باشند، چه سودمند و چه سمی و زیان‌آور. به عنوان مثال، بسیاری از فیبرهای غذایی در رژیم غذایی به وسیلهٔ دستگاه گوارش انسان جذب نمی‌شوند، ولی در نگهداری از بخش عمده‌ای از دستگاه گوارش جانوران و جلوگیری از یبوست تأثیر قابل توجهی دارند.

به تازگی علاقه و توجه به مواد شیمیایی گیاهی (فیتوکمیکال)، که شامل مواد غیرضروری بسیاری که ممکن است فوایدی برای سلامتی داشته یا نداشته‌باشند افزایش یافته‌است.

کمبود و سمیت[ویرایش]

کمبود مواد مغذی به دلیل دریافت ناکافی یا مشکلات مربوط به استفاده از مواد مغذی در یک ارگانیسم رخ می دهد [۶]. اینها می توانند مشکلاتی در جذب، افزایش نیاز به مواد مغذی، تخریب مواد مغذی یا افزایش دفع داشته باشند. در مقابل، سمیت مواد مغذی زمانی اتفاق می افتد که مصرف بیش از حد یک ماده مغذی به ارگانیسم آسیب برساند [۷]. در ایالات متحده و کانادا، سطوح توصیه شده دریافت مواد مغذی ضروری در رژیم غذایی کمی با تعاریف سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی متفاوت است. سازمان‌های دولتی ممکن است در مورد مقادیر مورد نیاز برای جلوگیری از کمبود یا اجتناب از خطر سمیت به توافق نرسند و نظر یکسانی نداشته باشند.

به عنوان مثال، مصرف توصیه شده ویتامین C از 40 میلی گرم در روز در هند [۸] تا 155 میلی گرم در روز در اتحادیه اروپا متغیر است [۹]. جدول ارائه شده میانگین نیازهای تخمینی ایالات متحده (EARs)، مقدار غذایی توصیه شده (RDAs)، مصرف توصیه شده اتحادیه اروپا (PRIs) و حد بالای مصرف (ULs) برای ویتامین ها و مواد معدنی مختلف را نشان می دهد. RDAها بالاتر از EARها هستند تا نیازهای تغذیه‌ای بالاتری را تامین کنند. دریافت‌های کافی زمانی تنظیم می‌شوند که داده‌های کافی برای ایجاد EAR و RDA در دسترس نباشد و حد بالای مصرف بر اساس سطوح اثرات نامطلوب ایجاد شود. مقادیر ارائه شده در ایالات متحده برای این مواد مغذی از سال 1997 تا 2004 است، به جز کلسیم و ویتامین D [۱۰].

گیاهان[ویرایش]

گیاهان مواد مغذی خود را از طریق ریشه و برگ از محیط به دست می آورند. این مواد مغذی هم شامل درشت مغذی ها و هم ریز مغذی ها می شوند. درشت مغذی ها که به مقدار زیاد مورد نیاز هستند عبارتند از: نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، گوگرد (S)، منیزیم (Mg)، کربن (C)، اکسیژن (O) و هیدروژن. (H). ریزمغذی ها که در مقادیر کمتر مورد نیاز هستند عبارتند از آهن (Fe)، بور (B)، کلر (Cl)، منگنز (Mn)، روی (Zn)، مس (Cu)، مولیبدن (Mo) و نیکل (Ni). "شش بزرگ" کربن، هیدروژن، نیتروژن، فسفر، گوگرد و اکسیژن هستند که برای همه موجودات زنده ضروری هستند [۱۱]. گیاهان این مواد مغذی را هم از منابع معدنی مانند نیترات ها و فسفات ها و هم از مواد آلی مانند کربوهیدرات ها، لیپیدها و پروتئین ها به دست می آورند.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ ^ Jump up to: a b Whitney, Elanor and Sharon Rolfes. 2005. Understanding Nutrition, 10th edition, p 6. Thomson-Wadsworth.
  2. ↑ https://books.google.co.uk/books?id=mDhMU0Sv6asC&pg=PT26&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false ^ FRANCES SIZER; ELLIE WHITNEY (12 November 2007). NUTRITION: CONCEPTS AND CONTROVERSIES. Cengage Learning. pp. 26–. ISBN 978-0-495-39065-7. Retrieved 12 October 2010.
  3. ↑ https://books.google.co.uk/books?id=XMA9gYIj-C4C&pg=PA527&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false ^ Jump up to: a b c Audrey H. Ensminger (1994). Foods & nutrition encyclopedia. CRC Press. pp. 527–. ISBN 978-0-8493-8980-1. Retrieved 12 October 2010.
  4. ↑ https://books.google.co.uk/books?id=uOYqeeXWomwC&pg=PA117&redir_esc=y Mark Kern (12 May 2005). CRC desk reference on sports nutrition. CRC Press. pp. 117–. ISBN 978-0-8493-2273-0. Retrieved 12 October 2010.
  5. ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ ۵٫۳ John Griffith Vaughan; Catherine Geissler; Barbara Nicholson; Elisabeth Dowle; Elizabeth Rice (2009). The new Oxford book of food plants. Oxford University Press US. pp. 212–. ISBN 978-0-19-954946-7. Retrieved 13 October 2010.
  6. ↑ Ensminger AH (1994). Foods & nutrition encyclopedia. CRC Press. pp. 527–.
  7. ↑ "NUTRIENT TOXICITY". Nutrition Reviews (به انگلیسی). 39 (6): 249–256. 2009-04-27. doi:10.1111/j.1753-4887.1981.tb07453.x.
  8. ↑ Nair, Krishna PillayMadhavan; Augustine, LittleFlower (2018). "Country-specific nutrient requirements & recommended dietary allowances for Indians: Current status & future directions". Indian Journal of Medical Research. 148 (5): 522. doi:10.4103/ijmr.ijmr_1762_18. ISSN 0971-5916.
  9. ↑ Overview on Dietary Reference Values for the EU population as derived by the EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies" (PDF).
  10. ↑ "Dietary Reference Intakes". 2006-08-29. doi:10.17226/11537. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  11. ↑ New Link in Chain of Life, Wall Street Journal, 2010-12-03, accessed 5 December 2010.

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مواد_مغذی&oldid=39621561»