دانشگاه ادیان و مذاهب

دانشگاه ادیان و مذاهب

دانشگاه ادیان و مذاهب
شعار	دانشگاه ادیان، دریچه‌ای به جهان
نوع	غیردولتی
بنیانگذاری شده	۱۳۷۳
بنیان گذار	سیدابوالحسن نواب
ارائه دهنده رشته‌های	ادیان ابراهیمی، ادیان غیر ابراهیمی، دین‌شناسی، شیعه‌شناسی، تاریخ تشیع، فرق تشیع، مذاهب اسلامی، عرفان و تصوف، فلسفه دین، فلسفه اخلاق، فلسفه اسلامی، مطالعات زنان، مطالعات دین‌پژوهانه، هنر و رسانه و…
رئیس	سیدابوالحسن نواب
کارمندان مدیریتی	دکتر رحمان بوالحسنی(معاون آموزشی) دکتر مهدی فرمانیان(معاون پژوهشی)
موقعیت	قم
وبگاه	http://www.urd.ac.ir

دانشگاه بین‌المللی ادیان و مذاهب (به انگلیسی: University of Religions and Denominations) مرکزی آموزشی و پژوهشی است که از سال ۱۳۸۷ فعالیت رسمی خود را در زمینهٔ علوم انسانی و به‌ویژه ادیان و مذاهب آغاز کرده‌است. دانشگاه ادیان و مذاهب، یک دانشگاه غیرانتفاعی است.

تاریخچه

سال ۱۳۷۳ شمسی برابر سال ۱۹۹۴ میلادی، جمعی از دانشوران حوزه علمیه قم برای مطالعه تخصصی سه رشته ادیان ابراهیمی (مسیحیت و یهودیت)، ادیان شرق (بودیسم، هندوئیسم، خاور دور و ایران باستان) و مذاهب اسلامی (مذاهب کلامی، فرق و عرفان و تصوف) دور هم جمع شدند. این گروه در دوره‌ای چهارساله، افزون بر مطالعه در آن سه رشته، با زبان‌های انگلیسی، سنسکریت و عبری نیز آشنا شدند.

مطالعات ادیان و مذاهب ادامه داشت تا سال ۱۳۸۳ شمسی، که به دنبال تلاش‌ها و پیگیری‌ها برای تربیت نیرو در حوزه ادیان و مذاهب، سرفصل‌های سه رشته تدوین شد و آن را به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری پیشنهاد کردند. شورای عالی گسترش وزارت علوم این سرفصل‌ها را تصویب کرد و در سال ۱۳۸۴ شمسی نخستین گروه دانشجویی مشغول به تحصیل شدند. در آن زمان این مرکز، یک مرکز آموزش عالی بود و با عنوان «مرکز آموزش عالی مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب» قعالیت داشت.

نمایی از دانشگاه ادیان و مذاهب

در سال ۱۳۸۷ شمسی برابر با سال ۲۰۰۸ میلادی، با موافقت وزارت علوم تحقیقات و فناوری، مرکز آموزش عالی مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب به «دانشگاه ادیان و مذاهب» تغییر کرد.‌ ‌محمد مهدی زاهدی، با این ارتقای رتبه به دلیل مطابقت کیفیت آموزشی دانشگاه با موازین قانونی، موافقت قطعی کرد و نیازی به گذراندن مرحله «موافقت اصولی» ندید. وزیر علوم وقت در نامه‌اش به سید ابوالحسن نواب، مؤسس و رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب، خبر تصویب ارتقای دانشگاه را چنین نوشت: «شورای گسترش آموزش عالی در جلسهٔ مورخ ۳۱ فروردین ۱۳۸۷ خود، با ارتقای مؤسسه آموزش عالی غیردولتی- غیرانتفاعی ادیان و مذاهب به «دانشگاه غیردولتی- غیرانتفاعی ادیان و مذاهب» موافقت قطعی به عمل آورد.»

وظایف و اهداف

دانشگاه ادیان و مذاهب، نخستین دانشگاه تخصصی ادیان و مذاهب در ایران، برخاسته از حوزه‌ی علمیه است. این دانشگاه ضمن شناخت ادیان و مذاهب و تعامل و گفت‌‌و‌گو با پیروان آنها با تکیه بر مشترکات، در جهت‌ همبستگی انسانی، تقویت صلح، گسترش معنویت و اخلاق و معرفی اسلام بر اساس آموزه‌های شیعه اقدام می‌کند. از جمله اهداف و وظایف این دانشگاه موارد زیر است:

• تربیت متخصص در زمینهٔ ادیان و مذاهب
• انجام پژوهش‌های بنیادی، کاربردی و تطبیقی در زمینهٔ ادیان و مذاهب
• اطلاع‌رسانی، چاپ و نشر مجلات، کتب و دائرةالمعارف در زمینهٔ ادیان و مذاهب
• برقراری ارتباط متقابل با مراکز مشابه و دین‌پژوهان
• گفتگو بین ادیان و مذاهب و تلاش برای نزدیک ساختن دیدگاه‌ها
• معرفی منطقی و علمی اسلام (با رویکرد شیعی) در عین احترام به عقاید، باورها و آیین سایر ادیان و مذاهب

در آذر ۱۳۹۲ طرح جامع پژوهشی دانشکده شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب از سوی معاونت آموزشی و پژوهشی این دانشکده تدوین و ارائه شد. این طرح در راستای افزایش کمی و کیفی فعالیت‌‌های پژوهشی، ساماندهی موضوعات پایان‌نامه‌های دانشجویان ارشد و دکتری و جهت دهی پایان‌نامه‌ها به سوی نیازهای پژوهشی در عرصه شیعه‌شناسی، کلام و معارف شیعی در دانشکده شیعه‌شناسی تدوین شده و شامل چندین کلان پروژه پژوهشی است که هر یک مشتمل بر پروژه‌های پژوهشی خردتر می باشد.

نمایی از محیط دانشگاه ادیان و مذاهب

دانشکده‌ها و رشته‌ها

دانشکده ادیان در دانشگاه ادیان و مذاهب

تا سال ۱۴۰۰، چهل رشتهٔ تحصیلی در یازده دانشکدهٔ دانشگاه ادیان و مذاهب ارائه می‌شود. این رشته‌ها در سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی ارائه می‌شود و علاوه بر دانشجویان ایرانی و فارسی‌زبان، شمار زیادی از دانشجویان کشورهای دیگر را نیز به خود جذب نموده‌است. بر اساس آمارهای منتشر شده در همان سال، ۸۵ درصد دانشجویان این دانشگاه خارجی و ۱۵ درصد ایرانی بودند.

هم‌اکنون دانشگاه ادیان و مذاهب بیش از هشت هزار دانشجوی در حال تحصیل و بیش از دو هزار و هفتصد فارغ‌التحصیل دارد. همچنین در رشته‌های دکتری تخصصی، بیش از ۳۵۹ نفر از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شده و بیش از ۹۵۰ نفر در حال تحصیل هستند. یازده دانشکدهٔ دانشگاه ادیان و مذاهب عبارتند از:

1. دانشکدهٔ شیعه‌شناسی
2. دانشکدهٔ مذاهب
3. دانشکدهٔ دین و هنر
4. دانشکدهٔ حقوق
5. دانشکدهٔ عرفان
6. دانشکدهٔ رسانه و ارتباطات
7. دانشکدهٔ فلسفه
8. دانشکدهٔ مطالعات ملل
9. دانشکدهٔ ادیان
10. دانشکدهٔ زن و خانواده
11. دانشکدهٔ زبان و فرهنگ ملل

دانشجویان و پژوهشگران این دانشگاه، در رشته‌های مرتبط با تاریخ اسلام و تشیع و فرق شیعه، فقه و حقوق، فقه و کلام مذاهب اسلامی، فلسفه، کلام و عرفان اسلامی، تاریخ و الهیات مربوط به مسیحیت، یهودیت، بودیسم و هندوئیسم و زرتشت و مطالعه تطبیقی ادیان، مطالعات زنان، مطالعات دین‌پژوهانه، هنر و رسانه به آموزش و پژوهش مشغول‌اند.

سه دانشکدهٔ «زن و خانواده»، «شیعه‌شناسی» و «عرفان»، از دانشکده‌های منحصر به فرد در کشور به‌شمار می‌آیند. ممیزی صورت پذیرفته وزارت علوم در سال … دربارهٔ رشته‌های مرتبط با ادیان و مذاهب نشان می‌دهد با وجود آنکه برخی رشته‌های آموزشی در دانشگاه ادیان و مذاهب در نوزده دانشگاه دیگر کشور تدریس می‌شود، اما هیچ دانشگاهی همه این رشته‌ها را در کنار هم ارائه نمی‌دهد. این با بیش از صد دانشگاه و مؤسسهٔ آموزشی و فرهنگی داخلی و خارجی تفاهم‌نامهٔ همکاری دارد.

مراکز و بخش‌ها

ساختمان اصلی دانشگاه ادیان و مذاهب، در شهرک پردیسان قم بنا شده‌است. این مجموعه شامل ده ساختمان و فضای سبز است که مجموعهٔ اداری، آموزشی و رفاهی دانشگاه ادیان و مذاهب را در خود گرد آورده‌است.

مرکز آموزش‌های الکترونیک

مرکز آموزش‌های الکترونیکی (غیرحضوری) دانشگاه ادیان و مذاهب از سال ۱۳۹۱ با مجوز رسمی از وزارت «علوم، تحقیقات و فناوری» کار خود را آغاز نموده‌است.

مرکز آموزش‌های آزاد

مرکز آموزش‌های آزاد این دانشگاه، در دو بخش داخلی و بین‌المللی به فعالیت مشغول است و به برگزاری دوره‌های کوتاه مدت می‌پردازد. محوریت فعالیت این مرکز در بخش داخلی، مهارت‌های پژوهشی (مطالعه و یادگیری، روش‌ها و انواع پژوهش، ابزارهای پژوهش، شیوه نگارش علمی، زبان و ترجمه، تصحیح، ویرایش و….) و در بخش خارجی، معرفی دین، فرهنگ و جامعهٔ ایرانی و توریسم تحصیلی است.

پژوهشکده‌ها

پژوهشکده ادیان و مذاهب که از سال ۱۳۹۰ با اخذ موافقت از از وزارت علوم تحقیقات و فناوری کار خود را آغاز نموده، در سه گروه پژوهشی مذاهب اسلامی، شیعه‌شناسی و ادیان به فعالیت می‌پردازد. حاصل کار این پژوهشکده نشر کتب و مقالات و به ثمر رساندن تحقیقات متنوع بوده‌است. در کنار این فعالیت‌ها، برگزاری ده‌ها نشست با حضور اساتید برجسته و ارائه‌های تخصصی در همکاری با دبیرخانهٔ کرسی‌های آزاداندیشی، از دیگر دستاوردهای این پژوهشکده است.‌‌ پژوهشکدهٔ دیگر دانشگاه ادیان و مذاهب، پژوهشکده زن و خانواده است.

دفتر مطالعات ادیان و حقوق بشر

این دانشگاه، برای پرداختن به مسئلهٔ «دین و حقوق بشر»، از سال ۱۳۸۷ دفتر مطالعات ادیان و حقوق بشر را راه‌اندازی نمود. این مرکز در راستای اهداف زیر تأسیس شده‌است:

• تهیه و انتشار محتواهای مکتوب، به منظور پر کردن خلاء مطالعات نظری
• حمایت از آثار پژوهشی (مقاله و پایان‌نامه)
• تکمیل مرکز اسناد تخصصی دین و حقوق بشر که برای دستیابی به مجموعهٔ کاملی از منابع پژوهشی در این موضوع پیگیری می‌شود

واحدهای شهرستانی

«دانشگاه ادیان و مذاهب واحد مشهد» در سال ۱۳۹۸، با انعقاد تفاهم نامه‌ای با حوزه علمیه خراسان، فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرده‌است. این حوزه با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای با دانشگاه ادیان و مذاهب به برپایی چهار دوره دکترا در رشته‌های شیعه‌شناسی، وهابیت‌شناسی، دین پژوهی و مذاهب کلامی و یک دوره کارشناسی ارشد در رشته مدیریت رسانه از میان طلاب اقدام نموده‌است.

دانشگاه‌ ادیان و مذاهب، واحدی را در بوشهر تاسیس کرده است که از سال ۱۳۹۷ فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرد. پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی دانشگاه مذاهب اسلامی ویژه طلاب حوزه‌های علمیه اولین دوره برگزار شده در این واحد بود. فقه و حقوق شافعی و فقه و حقوق امامیه از جمله رشته هایی است که در این دانشگاه شعبه بوشهر تدریس می‌شد.

دفاتر و مراکز وابسته

• دفتر گفتگوی ادیان
• مرکز عالی اطلاع‌رسانی ادیان و مذاهب

نشریات پژوهشی

این پژوهشگاه، تنها نشریه علمی‌پژوهشی ایران به زبان انگلیسی در زمینه ادیان را به نام «Religious Inquiries» منتشر می‌کند. از دیگر نشریات این دانشگاه، موارد زیر را می‌توان نام برد:

• هفت‌آسمان: نخستین مجله تخصصی در حوزه ادیان و مذاهب در ایران
• پژوهش‌های ادیانی
• پژوهشنامه مذاهب اسلامی
• پژوهشنامه امامیه
• فلسفه
• شیعه‌پژوهی
• زن و خانواده
• پژوهشنامه مطالعات تطبیقی مذاهب فقهی

فعالیت‌های بین‌المللی

به گزارش رئیس این دانشگاه، تا سال ۱۳۹۸، ۲۶۴ استاد از ۹۹ کشور جهان به این دانشگاه آمده‌اند تا در رشته شیعه‌شناسی شرکت کنند.‌‌ دانشگاه ادیان و مذاهب در عرصهٔ بین‌المللی نیز، فعالیت‌هایی از قبیل موارد زیر را در کارنامه دارد:

• دیدار با شخصیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی از کشورهای مختلف
• امضای تفاهم‌نامه با مراکز آموزشی و فرهنگی
• تبادل اساتید و دانشجویان
• برگزاری نشست‌های مشترک

نشست‌ها و دوره‌های بین‌المللی:

در میان نشست‌ها و دوره‌هایی که به صورت بین‌المللی توسط دانشگاه ادیان و مذاهب انجام گرفته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نشست‌های متقابل اساتید و دانشجویان با اساتید و دانشجویان دانشگاه پادربورن آلمان (Paderborn University)
• نشست‌های متقابل اساتید و دانشجویان با اساتید و دانشجویان دانشگاه پتسدام آلمان (University of Potsdam)
• نشست‌های متقابل اساتید و دانشجویان با اساتید و دانشجویان دانشگاه گوته آلمان
• نشست‌های متقابل اساتید و دانشجویان با اساتید و دانشجویان دانشگاه ریوکوکو ژاپن
• دوره کوتاه‌مدت شیعه‌شناسی به زبان انگلیسی
• دوره کوتاه‌مدت ایران‌شناسی به زبان انگلیسی
• دوره کوتاه‌مدت قانون اساسی ایران به زبان انگلیسی

تفاهم‌نامه‌ها:

دانشگاه ادیان و مذاهب با مراکز علمی و فرهنگی خارجی، از جمله موارد زیر، تفاهم‌نامه دارد:

• دانشگاه الجزائر (جامعة الجزائر)
• مرکز مطالعات اسلامی و خاورمیانه اندونزی
• دانشگاه بین‌المللی اسلامی مالزی (International Islamic University Malaysia)
• مؤسسه بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی (ISTAC)
• دانشگاه پادربورن
• دانشگاه پتسدام
• دانشگاه ریوکوکو (Ryukoku University)
• جامعه الزیتونه تونس
• دانشگاه هارتفورد آمریکا (Hartford Seminary, USA)
• دانشگاه پاپی لاترانزه ایتالیا (Pontifical Lateran University, Vatican City)
• مؤسسه اسمولنی روسیه (The Smolny Institute of Russian Academy)
• دانشگاه اسلامی شاذلیه مکاسر اندونزی
• دانشگاه حراره زیمبابوه
• دانشگاه سنت ژوزف لبنان
• آموزشکده عالی روش‌شناسی علوم انسانی پاریس
• آکادمی اسلامی آلمان
• مؤسسه قرآن و عترت ترکیه
• کلیه الدعوه للدراسات الاسلامیه لبنان
• دانشگاه آزاد برلین
• دانشگاه کوفه
• دانشگاه کامیلاس پونتیفیکال اسپانیا (Universidad Pontificia Comillas)
• انستیتو فناوری اطلاعات پاکستان
• دانشگاه قاهره، عین شمس، الازهر
• دانشگاه گوته آلمان (Goethe University)
• مدرسه اسلام و علوم مدرن پاکستان
• مؤسسه مطالعات دینی دانشگاه پتسدام آلمان
• آکادمی آموزشی پژوهشی ایمان وین
• دانشگاه شیخ طوسی عراق (کلیة الشیخ الطوسی الجامعه)
• دانشگاه إمام صادق بغداد
• دانشگاه حاجی بکتاش ولی نوشهیر ترکیه
• دانشگاه فرانسیسکو ویتورا اسپانیا
• مرکز فرهنگی کوثر استانبول
• انستیتو فرهنگی حافظ و گوته برلین - آلمان
• مؤسسه اراسموس
• مجلس التنمیة المستقل
• دانشگاه گراتس اتریش
• مرکز کربلاء للدراسات و البحوث
• دانشگاه سن مارینو
• کالج آموزشی کانادا
• دانشگاه تورین ایتالیا
• دانشگاه بن (آلمان)
• دانشگاه پادربورن (آلمان)
• دانشگاه وست بوهمیا (جمهوری چک)
• دانشگاه گراتس (اتریش)
• دانشگاه لاترانزه (ایتالیا)
• دانشگاه گریگوریا (ایتالیا)
• دانشگاه زعیم (ترکیه)
• دانشگاه متودیستا (برزیل)

کتابخانه و انتشارات

کتابخانهٔ دانشگاه ادیان و مذاهب، بیش از ۱۰۰هزار کتاب و بیش از ۱۶۰هزار مقاله دارد. این کتابخانه به صورت قفسه‌باز اداره می‌شود. این کتابخانه منابع مورد نیاز محققان در زمینه‌های مختلف علوم انسانی، اسلام‌شناسی، ایران‌شناسی، ادیان و مذاهب و غیره را در زبان‌های فارسی، انگلیسی، عربی، روسی، فرانسوی، آلمانی، سانسکریت، پهلوی و دیگر زبان‌ها دارا می‌باشد. این مرکز با ده‌ها پایگاه در ارتباط است و استفاده از منابع آن‌ها را برای پژوهشگران تسهیل می‌کند.

کتابخانه دانشگاه ادیان و مذاهب

در کنار کتابخانه، یک سالن مطالعه نیز در اختیار پژوهشگران و مراجعان قرار دارد.

«مرکز چاپ و نشر دانشگاه ادیان و مذاهب» به انتشار آثار مرتبط با ادیان و مذاهب و در موضوعات اسلام، مسیحیت، یهودیت، زرتشت، صائبین، ادیان شرق، مذاهب و فرق اسلامی، عرفان و تصوف، دین‌پژوهی و … می‌پردازد. این مرکز تا فروردین سال ۱۴۰۲ بیش از ۴۲۲ عنوان کتاب منتشر نموده‌است. فروشگاه کتاب این دانشگاه، به عرضهٔ محصولات این انتشارات و دیگر کتب موردنیاز دانشجویان می‌پردازد. این مرکز مسئولیت دو انتشارات را برعهده دارد: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب که بر چاپ و نشر کتابهای تألیفی و ترجمه‌ای محققان و اعضای هیئت علمی دانشگاه و پژوهشگران حوزه ادیان و مذاهب تمرکز دارد و نشر ادیان که بر چاپ و نشر کتابهای تألیفی و ترجمه‌ای محققان خارج از دانشگاه تمرکز دارد.‌ دانشگاه ادیان و مذاهب تاکنون 1609 مقاله در همایشها و نشریات داخلی منتشر نموده است. که از این تعداد 1262 مقاله ژورنالی و 347 مقاله کنفرانسی می باشد.

مسئولان‌ سرشناس

موسسان

• حسین توفیقی
• احمد واعظی
• علیرضا اعرافی
• محمدعلی تسخیری
• محمدعلی شمالی
• منصوره زارعان
• محسن جوادی
• حمید حوالی شهریاری
• حمید پارسانیا
• سید ابوالحسن نواب

مسئولان

• سید ابوالحسن نواب (رئیس دانشگاه و عضو هیئت امنا)

• سید محمد آقامیری (هیئت امنا)
• محمد حسن شجاعی‌فرد (هیئت امنا)
• رضا رمضانی گیلانی (هیئت امنا)
• حمید حوالی شهریاری (هیئت امنا)
• محمدحسین نواب (هیئت امنا)
• منصوره زارعان (هیئت امنا)
• محمدهادی فلاح‌زاده (هیئت امنا)
• حسین توفیقی (هیئت امنا)
• حوران اکبرزاده (هیئت امنا)
• محسن جوادی (هیئت امنا)
• سید رضا مؤدب (هیئت امنا)

• سید علی موسوی‌نژاد (رئیس مرکز آموزش‌های الکترونیک)
• عباس خامه‌یار (معاون فرهنگی و اجتماعی)
• حامد شاه‌رفعتی‌ (مدیرکل امور بین‌الملل)
• محمدتقی شاکری (رئیس دانشکده ادیان و معارف اسلامی)
• سید حسن اسلامی اردکانی (استاد دین‌شناسی)
• حسین توفیقی (استاد)
• ابوالقاسم فنائی (استاد)
• نعیمه پورمحمدی (استاد)
• مهراب صادق‌نیا (استاد)
• علی آقانوری (استاد)
• محمد ملکی (استاد)
• مهدی فرمانیان (استاد)

دیدگاه دیگران

در حاشیه اجلاس سازمان خیریه سنت اجیدیو، در ملاقاتی که پاپ فرانسیس و رئیس این دانشگاه داشتند و پاپ از دانشگاه ادیان و مذاهب تمجید کرد. پاپ از فعالیت های ابوالحسن نواب و مجموعه دانشگاه در حوزه تعامل ادیان تمجید کرد و به ابوالحسن نواب، مدالی تقدیم کرد.

پیوند به بیرون

• دانشگاه ادیان و مذاهب
• دفتر تقریب مذاهب اسلامی
• انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب