وسفونجرد
 تصویری از وسفونجرد | |
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | قم |
| شهرستان | جعفرآباد |
| بخش | قاهان |
| دهستان | کهندان |
| نام محلی | بسنگرد |
| نام‌های دیگر | بسنگرد |
  وسفونجرد | |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۰۳ نفر (سرشماری ۹۵) |
| کد آماری | ۰۰۵۸۹۷ |
وسفونجرد یا بسنگرد روستایی در ۷۵ کیلومتری غرب قم، ۴۷ کیلومتری ساوه، ۱۳۰ کیلومتری شهر اراک و ۲۱۰ کیلومتری تهران است. درگذشته نزدیک، این روستا یکی از روستاهای شهرستان تفرش بود.
تاریخچه بسنگرد[ویرایش]
واژه وسفونجرد معرب کلمهٔ بسنگرد است. پسوند گرد که در جاینام‌های ایرانی زیاد دیده می‌شود از فعل کردن و به معنای «ساخته توسط ...» است.
مردم بسنگرد برخلاف روستاهای اطراف که بیشتر خلج هستند به زبان فارسی صحبت می‌کنند، و برخی واژه‌های خاص گویش خود را دارا هستند. براساس پژوهشهای یکی از باستان‌شناسان بومی این منطقه، تاریخچه زندگی در این روستا به حدود ۳۰۰۰ سال قبل می‌رسد. عباس زاده در توضیح سابقهٔ وسفونجرد می‌گوید: «چون در حدود ۱۷ کیلومتری این روستا در روستای دولت آباد، در تپه گردالی آثاری از حدود ۵۰۰۰ سال پیش بدست آمده، احتمال دارد که در آینده نزدیک آثاری قدیمی‌تر در این منطقه نیز بدست بیاید.»
قدیمی‌ترین اثر بدست آمده در این روستا کاسه و قوری سفالی مربوط به عصر آهن (۱۴۵۰-۵۵۰ قبل از میلاد) است. همچنین در این روستا چندین سنگ آسیاب آبی مربوط دوره ساسانیان نیز بر جای مانده‌است که نشان از رونق این روستا در دوره ساسانی دارد. از دوره صفویان نیز آثار زیادی همچون حمام خزینهٔ روستا، سنگ قبرهای بالای استخر مادِوِنان باقی مانده‌اند.
جغرافیای طبیعی بسنگرد[ویرایش]
بسنگرد روستایی ییلاقی در دامنه رشته کوههای مرکزی ایران است. آب و هوای این روستا در زمستان سرد و خشک، و در تابستان معتدل است. وسفونجرد از نظر ریخت شناسی، روستایی «پلکانی» است که در دو طرف دامنه کوهی ساخته شده‌است. درگذشته بیشتر خانه‌ها از خشت و گل ساخته می‌شدند و دارای ایوانی رو به دشت بودند، اما امروزه بیشتر خانه‌های خشتی-گلی جای خود را به خانه‌های آجری با سقف شیروانی یا مسطح آهنی داده‌اند.
بافت اصلی و قدیمی روستا شامل محله بالا و محله پایین می‌شود، اما در کنار این دو محلهٔ قدیمی، محلات جدیدی همچون شَلبِبا، بونَبا، درآسیاب و الله محمدعلی ساخته شده‌اند.
بسنگرد دارای دو دشت چسبیده به روستا به نام‌های باغ بالا و باغ پایین است که عمده زمین‌های کشاورزی و باغهای روستا در امتداد این دو دشت قرار دارند؛ بقیه دشتهای روستا به صورت مزارعی بزرگ در اطراف روستا واقعند. مادونان، باگزنه، احمدآباد، بادشته، قزل چشمه و بستان از مهمترین مزارع اطراف این روستا هستند. آب کشاورزی روستا از طریق قنات اصلی روستا که در شمال غربی روستا در مزرعه باغ بالا قرار دارد تأمین می‌شود، و درطی یازده روز کل زمین‌های کشاورزی روستا را سیراب می‌کند. در روستا چشمه و قنات‌های دیگری همچون قنات دیلیون و چشمه محله بالا وجود دارند که در آبیاری زمین‌های روستا به قنات اصلی ده کمک می‌کنند.
فرهنگ بسنگردی‌ها[ویرایش]
بسنگردی‌ها مردمی اصیل و میهمان‌نواز هستند که در بسیاری از آداب و رسوم و زبان خود با روستاهای اطراف تفاوت دارند. بر اساس تفاوت‌هایی که در زبان، پوشاک و فرهنگ مردم این روستا با روستاهای اطراف وجود دارد، به نظر می‌رسد مردم بسنگرد به همراه روستاهای نویس، قاهان و کهندان از نظر پیشینهٔ تاریخی دارای قدمت بیشتری در منطقه باشند. بیشتر مردم روستاهای اطراف خلج هستند و به زبان خلجی صحبت می‌کنند، در حالی که مردم این سه روستا بیشتر به زبان فارسی و گاهی اوقات اسم ها را با یک ک اضافه صدا مینمایند مثل حسنک یا علیک سخن می‌گویند. بر اساس کتاب آوه اولین شهر شیعی، و کتاب فرهنگ مردم کوهپایه ساوه، خلج‌ها طایفه‌ای از ترک‌ها بودند که پس از ورود غزنویان و سلجوقیان درقرون ۴ و ۵ هجری وارد این منطقه شدند. لذا بر اساس واژه‌شناسی نام روستا و همچنین آثار بدست آمده در گوشه کنار روستا، بسنگرد از جمله روستاهای باستانی و کهن منطقه‌است که نسبت به روستاهای اطراف به خصوص روستاهایی که دارای فرهنگ خلجی هستند از قدمت بیشتری برخوردار است.
از محصولات باغی بسنگرد میتوان به بادام و گردو،انار،گیلاس،آلبالو اشاره کرد
پانویس و منابع[ویرایش]
- عبداله سالاری (۱۳۷۷)، فرهنگ مردم ساوه، تهران: انتشارات میراث فرهنگی
- عبدالله عباس زاده (۱۳۸۴)، «ردپای آریایی‌ها در کوههای تفرش»، مجله باستان شناسی، تهران: دانشگاه تهران
- عبداله عباس زاده وعلی مقیم (۱۳۹۰)، سیمای طبیعت گردی و گردشگری استان قم، تهران: انتشارات کریم خان زند
- وب سایت لغت‌نامهٔ دهخدا
- مختصات و ارتفاع
منابع[ویرایش]
- ↑ «: کمیته تخصصی نام نگاری و یکسان‌سازی نام‌های جغرافیایی ایران :». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ اوت ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۱.