نایب اسدالله

نایب اسدالله
زادهٔ	۱۲۳۱ اصفهان
درگذشت	۱۳۰۴ «۷۳ سالگی »
پیشه	نوازنده ساز نی

نایب اسدالله (۱۲۳۱؟ در اصفهان — ۱۳۰۴؟) از موسیقیدانان ایران و استاد نی بوده است.

نایب اسدالله فرزند نایب حسین خان که یکی از هنرمندان آن زمان به شمار می‌رفت از مادرش به نام صاحب جم در شهر اصفهان متولد شد. نایب شاگرد ابراهیم آقا باشی و همچنین پدر هنرمند خویش بود ولی تنها به دلیل علاقه و پشتکار و خلاقیت توانست در زمره یکی از بزرگترین نوازندگان دوران خویش درآید.

وی همراه با ناصرالدین شاه در یک سفر به انگلستان عزیمت کرد و در کنسرت بزرگی که توسط ملکه وقت آن کشور برپا گردیده بود، شرکت جست. در این هنرنمایی بین‌المللی موسیقیدانان و نوازندگان اکثر کشورها شرکت داشته و برنامه‌های هنری متعدد اجرا کردند. در پایان مراسم با اشاره ناصرالدین شاه نایب نی را از جیب خود بیرون آورده و شروع به نواختن آن می‌کند، به طوریکه همه حضار شرکت کننده را مات و مبهوت می‌سازد. ملکه نیز چنان تحت تأثیر این صوت دلنشین واقع می‌گردد که بی‌اختیار گردنبندش را بیرون می‌آورد و بر گردن نایب آویزان می‌کند و رو به حضار می‌گوید: «باید اعتراف کرد این مرد ایرانی با چوبی خشک که بیش از چند سوراخ در آن دیده نمی‌شود چنان غوغایی کرد که تمامی سازهای پیشرفته امروزی را منهدم ساخت.»

نایب اسدالله در یکی از دستگاه‌های موسیقی ایرانی گوشه‌ای اختراع کرده که امروز به نام «بغدادی نایب» معروف می‌باشد.

او به قول خودش کسی بود که «نی را از آغل گوسفندان به دربار پادشاه برد.» او با استادان بزرگ آن زمان نظیر سماع حضور و آقا حسینقلی رابطه نزدیک داشت و آموخته‌ها و تجارب خود را به رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌داد.

قطعاتی از وی که روی استوانه‌های مومی فنوگراف ضبط شده به جای مانده است.

شاگردان

نایب‌اسدالله دو شاگرد برجسته داشته‌است عبدالخالق اصفهانی که از وی زیاد یاد نشده است و دیگری مهدی نوائی که شهرت بسیاری در نی‌نوازی داشت. حسین یاوری و حسن کسائی از شاگردان برجسته وی بودند.

درگذشت

تاریخ فوت وی به درستی مشخص نیست اما به طوری که یکی از نوادگانش به نام عباسعلی مظفری می‌گوید در تخت فولاد اصفهان روبروی مقبره فیض کاشانی در زیر یک دیوار دفن گردیده‌است. حسن کسائی خود را نوهٔ نی نایب اسدالله می‌داند.