مرداد

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<<  مرداد  >>
ش ی د س چ پ ج
۱ ۲ ۳ ۴ ۵ ۶
۷ ۸ ۹ ۱۰ ۱۱ ۱۲ ۱۳
۱۴ ۱۵ ۱۶ ۱۷ ۱۸ ۱۹ ۲۰
۲۱ ۲۲ ۲۳ ۲۴ ۲۵ ۲۶ ۲۷
۲۸ ۲۹ ۳۰ ۳۱
۱۴۰۲ خورشیدی

مرداد یا اَمُرداد[۱] پنجمین ماه سال در گاه‌شماری هجری خورشیدی است. مرداد با طول ۳۱ روز دومین ماه تابستان است. برج فلکی مردادماه برج اسد، (نماد شیر) است.

در گاه‌شماری رسمی ایران نام این ماه از نام ماه پنجم گاه‌شماری اوستایی نو برگرفته شده‌است. در گاه‌شماری زرتشتی هفتمین روز هر برج نیز مردادروز نام دارد و در مردادروز از مردادماه، جشن اَمُردادگان برگزار می‌شود. ایزدبانوی این ماه امشاسپند اَمِرتات است. امرتات، در اسطوره‌های ایرانی و زرتشتی، ششمین امشاسپند و نگهبان گیاهان و رستنی‌هاست و نماد پایندگی و بی‌مرگی است.[۲]

واژه‌شناسی[ویرایش]

مرداد در اوستا به صورت Amərətāt به معنی «زندگی جاودان، بی مرگی» آمده‌است و ترکیبی است از a منفی ساز و ریشه «mŗta» به معنی مردن؛ در فارسی میانه به صورت amaurtat/amaurdad به کار رفته‌است. این واژه سه بخش دارد:

  1. پیشوند اَ (a) که در پهلوی سرواژه، برای نفی معنی می‌آید.
  2. ریشهٔ اوستایی مَر (mar) به معنی مرگ و مردن
  3. پسوند تات (tat).
  4. مرداد به معنی مرگ اما امرداد به معنی بی مرگی و جاودانگی است.

تیمه[۳] صورت ودایی amŗta را به معنی «زندگی، نیروی زندگی» می‌داند و البته نشان می‌دهد که در ودا amŗta به معنی «بی مرگی» هم است، خود واژهٔ mŗtá «مرگ» در ودا تنها یکبار به کار رفته و صورت amŗta نیز بعد از مدتی کاربرد خود را از دست داده‌است.

صورت فارسی باستان این ماه در گاهشماری هخامنشی به کار نرفته و تنها نوشتهٔ ایلامی آن در دست است. نگارش ایلامی آن به‌طور معمول tur-na-ba-zí-iš یا tur-na-ba-iz-zí-iš است. اما یکبار به صورت du-ur-na-ba-zí-iš به کار رفته‌است و هینتس[۴] صورت فارسی باستان آن را به صورت *drnabājiš بازسازی می‌کند و آن را برگرفته از *drna- قس. اوستایی dǝrǝnā- «دریدن، شکافتن، از هم جدا کردن» که در واژهٔ فارسی «درو» نیز باقی‌مانده‌است و bāji- «باژ، باج» می‌داند و در کل معنی «[ماه] باجگیری درو» از آن استنباط می‌کند. با رشد کشاورزی و تأثیراتی که این شیوهٔ معاش در زندگی این مردم گذارد، تصور ماهی که در گاهشماری فارسی باستان با این امر مربوط بوده باشد و در ماه پنجم به برآورد محصول درو نشده بپردازند و بر آن مالیات ببندند، تصوری دور از ذهن نیست و پیر بریان حتی لزوم آن را در تقویم کشاورزی ناگزیر می‌داند. از همین رو تصور اینکه نام ماه پنجم در واقع نامی ساختگی در ارتباط با امور اداری و اقتصادی هخامنشیان، احتمالاً بر اساس الگویی بابلی باشد، بسیار محتمل است.[۵]

رویدادها[ویرایش]

زادروزها[ویرایش]

درگذشت‌ها[ویرایش]

مناسبت‌ها[ویرایش]

  1. جشن مردادگان
  2. جشن چله تابستان[نیازمند منبع]

منابع[ویرایش]

  1. «چرا «الف» مرداد افتاد؟ | پایگاه خبری تحلیلی انصاف نیوز». انصاف نیوز. ۲۰۱۹-۰۷-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۰-۲۴.
  2. آموزگار، تاریخ اساطیر ایران، ۱۹.
  3. (Thieme, 1925:17-33)
  4. (Hinz, 1973:66)
  5. بهار مختاریان (۳۱ تیر ۱۳۹۱). «ماه مرداد، ماه باج». انسان‌شناسی و فرهنگ. بایگانی‌شده از اصلی در ۳۰ اوت ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۹ مرداد ۱۳۹۲.
  • آموزگار، ژاله (۱۳۹۱). تاریخ اساطیر ایران. سمت.