محمدحسن شریعت سنگلجی

محمدحسن شریعت سنگلجی محمدحسن شریعت سنگلجی
عنوان(ها)	آیت‌الله
اطلاعات شخصی
زاده	محمدحسن شریعت سنگلجی ۱۲۷۱ خورشیدی سنگلج، تهران
درگذشته	۱۳۲۲ خورشیدی (۵۱–۵۰ سال) تهران
محل دفن	خیابان شاپور، مسجد سنگلجی
محل اقامت	قم، تهران
آثار معروف	کلید فهم قرآن توحید عبادت اسلام و رجعت البدع والخرافات
تحصیلات	قم، نجف
استادان	عبدالنبی نوری سید ابوالحسن اصفهانی ضیاءالدین عراقی

محمدحسن شریعت سنگلجی (زادهٔ ۱۲۷۱ – درگذشتهٔ ۱۳۲۲ هـ.ش.) روحانی ایرانی و نخستین مروج افکار بازنگری در تشیع و زدودن خرافات از مذهب است. طرفدارانش وی را اصلاحگر و نواندیش دینی می‌نامند و او را با لوتر و کالون مقایسه می‌کنند؛ و مخالفانش او را بدعت‌گذار و کج‌اندیش می‌خوانند. دربارۀ آراء و اقوال و احوال او مقالات بسیاری نوشته شده است. در بعضی از منابع غربی به جای نام وی، به اشتباه، نام جدّش رضاقلی را ذکر کرده‌اند. وی دایی محمدجواد مشکور است.

دورهٔ تحصیل

وی تحصیلات خود را ابتدا نزد پدرش شیخ حسن شروع نمود و سپس به مدرسهٔ میرزا زکی وارد شد. آنگاه دوره‌های تکمیلی را نزد علمایی همچون عبدالنبی نوری، میرزا حسن کرمانشاهی، میرزا هاشم اشکوری و فضل‌الله نوری ادامه داد. سپس همراه برادرش عازم نجف شد و مدت چهار سال نزد محمد حسین نائینی و ابوالحسن اصفهانی و ضیاءالدین عراقی به تحصیل علم پرداخت. پس از بازگشت از نجف تحت تأثیر درسهای اسدالله خرقانی به اصلاح‌گری دینی، بازگشت به قرآن و به گفتهٔ خود، به مبارزه با خرافات و بدعت‌های دینی پرداخت.

موافقان و مخالفان

او به واسطهٔ عقاید خاصی که داشت، مورد حمله روحانیان رسمی در حوزه قرار گرفت و مقالات و انتقادات زیادی در خصوص کتاب‌ها و نظریات وی منتشر گردید.

عقاید

عقاید وی ازمیان نوشته‌هایش قابل درک است. در مقدمه کتاب کلید فهم قرآن می‌نویسد:

«مطالعه قرآن مرا متنبه و آگاه نمود که باید در کتاب خدا و دستور آسمانی تدبر کرد زیرا که فهم دین و عمل به شریعت سیدالمرسلین، موکول است بر تدبر در آیات قرآنی، و قرآن، کتابی است فلسفی و اجتماعی و اخلاقی و حقوقی و نباید به صرف خواندن ظاهر آن قناعت کرد. پس از تدبر در قرآن، به حول و قوه الهی زنجیر تقالید را پاره کرده، پرده تعصبات و موهومات را دریدم و بار گران خرافات را از دوش برانداختم.»

«و جهت دیگر دشمنی اقران و ابناء زمان (با من) این بود که خداوند متعال مرا هدایت به شناختن دین فرمود، دیدم در دین خرافاتی پیدا شده‌است و به قرآن اباطیل و موهوماتی نسبت می‌دهند و در جامعه ما بجای دین اسلام از ادیان باطله و خرافات امم خالیه اصولی و احکامی جایگزین شده‌است که امتیاز میان اسلام و خرافات داده نمی‌شود, هزار گونه شرک و بت‌پرستی باسم دین توحید رونق پیدا کرده و هزار قسم بدعت و خرافت بنام سنت پیغمبر رایج شده‌است و اگر مسلمین به همین طریق پیش بروند و امتیاز میان حقیقت و مجاز داده نشود، هیچ عاقل و درس خوانده‌ای در دین نمی‌ماند.»

آثار

• توحید عبادت
• کلید فهم قرآن
• اسلام و رجعت

پیوند به بیرون

دانلود آثار در سایت کتابخانه عقیده

منابع انگلیسی

• Amir Arjomand، Said. google book «Authority and political culture in Shi'ism».
• Richard، Yann. «Seyr-e-e taḥavvol rowšanfekrī dar Dowra-ye Pahlavi avval». Abstracta Iranica.
• Abrahamian، Ervand. «A History of Modern Iran» (PDF). City University of New York. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۲۶ اوت ۲۰۱۶.

منابع فارسی

• جعفریان، رسول (۱۳۸۷). جریان‌ها وسازمان‌های مذهبی-سیاسی ایران. تهران: خانهٔ کتاب. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۵۵۰۵-۰۰-۹.
• حیدری، محسن (۲۶ مرداد ۱۳۸۸). «پروتستانتیسم اسلامی». روزنامهٔ کیهان. تهران: کیهان (۱۹۴۳۸).
• مستعان، حسینعلی. مقدمهٔ کتاب محوالموهوم، تهران: چاپ تابان، ۱۳۲۳
• اصفهانی، محمد مهدی. بیداری امت در اثبات رجعت، تهران، ۱۳۳۱
• فرید، عبدالوهاب. اسلام و رجعت، تهران، ۱۳۱۸