محمد باهری

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محمد باهری
وزیر دادگستری ایران
پادشاهمحمدرضا پهلوی
نخست‌وزیراسدالله علم
پس ازغلامحسین خوشبین
پیش ازباقر عاملی
نخست‌وزیرجعفر شریف‌امامی
پس ازغلامرضا کیانپور
پیش ازحسین نجفی
اطلاعات شخصی
زاده
محمد باهری

۱۲۹۷ خورشیدی
شیراز، ایران
درگذشته۱۳۸۶ خورشیدی
واشینگتن، ایالات متحده
ملیتایرانی
محل تحصیلدانشکده حقوق دانشگاه تهران
پیشهسیاستمدار
تخصصوکیل

محمد معتضد باهری (۱۲۹۷–۱۳۸۶) وکیل، وزیر دربار و وزیر دادگستری و سیاستمدار ایرانی در دورهٔ محمدرضا پهلوی بوده‌است.

زندگی‌نامه[ویرایش]

محمد باهری در سال ۱۲۹۷ خورشیدی در شیراز زاده شد. پدرش وکیل دادگستری بود. در سال ۱۳۱۶ وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد. پس از پایان تحصیلات به شیراز بازگشت و به کار وکالت پرداخت.

در این ایام با گروهی از روشنفکران شیراز از جمله رسول پرویزی، فریدون توللی و ابراهیم گلستان یک حلقه روشنفکری ایجاد نمود و با توجه به جاذبه مارکسیسم در سالهای پس از سقوط رضا شاه به عضویت حزب توده ایران درآمد. در سال ۱۳۲۵ از حزب توده خارج شد و برای ادامه تحصیل رهسپار پاریس شد. مدت هفت سال در پاریس بود و دکترای حقوق را از دانشگاه سوربن دریافت نمود. در سال ۱۳۳۲ به تهران بازگشت و ضمن اشتغال به تدریس در دانشگاه تهران به عنوان مشاور حقوقی به استخدام چند سازمان دولتی درآمد.

وی که همچنان در حلقه‌های روشنفکری شرکت می‌کرد در جلسه‌ای در دفتر مجله سخن با اسدالله علم آشنا شد. رسول پرویزی که از از نزدیکان علم و دوستان باهری بود زمینه‌ساز نزدیکی بیشتر این دو شد تا اینجا که روابط دوستانه اشان تا زمان مرگ علم ادامه یافت. اولین خدمت باهری به علم تشکیل حزب مردم بود. او با توجه به سابقه فعالیت در حزب توده عملاً تشکیلات حزب مردم را اداره می‌کرد و علم سمت رهبری حزب را عهده‌دار بود. ۲۲ سال بعد که شاه تصمیم به انحلال حزب مردم و ایجاد حزب فراگیر رستاخیز گرفت باز هم باهری از مهره‌های اصلی در ایجاد این حزب بود.

باهری در این سال‌ها به تدریس در دانشکده حقوق ادامه می‌داد و کتابی تحت عنوان «حقوق جزای عمومی» تألیف نمود که بارها تجدید چاپ شده‌است. در سال ۱۳۴۱ با انتخاب علم به نخست‌وزیری باهری ابتدا به معاونت نخست‌وزیر و پس از چند ماه به وزارت دادگستری برگزیده شد. از جمله وقایع مهمی که در دوره وزارت وی اتفاق افتاد پیگرد قضایی علی امینی نخست‌وزیر سابق و واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ بود.

پس از استعفای علم از نخست‌وزیری و انتصابش به وزارت دربار، باهری عهده‌دار معاونت فرهنگی وزارت دربار شد و تا سال ۱۳۵۵ در این سمت باقی ماند. باهری یک بار دیگر در کابینه شریف امامی به وزارت دادگستری برگزیده شد اما قبل از سقوط دولت شریف امامی استعفا داد و عازم آمریکا شد. وی در سال ۱۳۸۶ در واشینگتن درگذشت.

طبق گفته‌های هوشنگ نهاوندی در مصاحبه با تاریخ شفاهی ایران-هاروارد، که به کوشش حبیب لاجوردی تهیه شده، محمد باهری آخرین شخصی بود که محمدرضا پهلوی با او در ایران ملاقات داشت. در این جلسه باهری پافشاری فراوانی به ماندن شاه در ایران می‌کند، ولی پس از این جلسه شاه با هلیکوپتری که فرح دیبا در آن منتظر وی بود به فرودگاه مهرآباد می‌رود.


منابع[ویرایش]

Abbas Milani (2008). Eminent Persians: The Men and Women who Made Modern Iran, 1941-1979: in Two Volumes. Syracuse University Press. ISBN 978-0-8156-0907-0. Retrieved 22 February 2013.

  • دکتر محمد معتضد باهری - مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران IICHS
  • «Baheri, Mohammad».