قنات بلده فردوس
 | |
| موقعیت | خراسان جنوبی |
|---|---|
| طول | ۳۵ کیلومتر |
قنات بلده، یک رشته قنات با قدمت تاریخی (مربوط به دورهٔ ساسانی[۲]) و از جمله قنات‌های ایرانی ثبت‌شده به عنوان میراث جهانی یونسکو است[۳][۴][۵] این قنات مسیری حدود ۳۵ کیلومتر را پیموده و حدود ۲٬۳۸۲ هکتار از زمین‌های منطقه فردوس را مشروب می‌کند.[۶]
پیشینه[ویرایش]
به روایتی احداث آن مربوط به قبل از اسلام و دورهٔ ساسانی است.[۲]
ناصر خسرو در سفرنامهٔ خود کاریز بلده را به کیخسرو نسبت می‌دهد و می نویسد :
«آبی عظیم در این کاریز روان است و آن کاریز چهار فرسنگ می‌رود و آن گفتندکیخسرو فرموده‌است کردن.»
در دوره صفوی با پیشنهاد میرتونی که خواسته بود آب بلده وقف چهار طبقه (سادات، علما، فقرا و صلحا) شود ،شاه عباس این امر را به شیخ بهایی واگذار نمود و شیخ بهایی آب بلده را به ۲ نهر مساوی تقسیم کرد به طوری که در هر ۸ شبانه روز یک بار باغ‌ها مشروب شود.[۶]
مشخصات قنات[ویرایش]
کاریز بلده، در گذشته دارای ۲۷ رشته قنات و چهار چشمه بوده که امروز فقط ۱۶ رشته آن فعال و از این ۱۶ قنات، ۱۲ رشته اصلی و ۴ قنات دیگر فرعی هستند.[۶][۷]
برای کاهش میزان نفوذ آب[۷][۸] و همچنین کاهش تبخیر آن،[۸] پس از جاری‌شدن آب در سطح زمین، مرتباً مقداری خاک رس به آب اضافه می‌کنند تا آب گل آلود و تیره شده و منافذ مجرای آبرسانی قنات بسته شود و نفوذ آب به داخل زمین کاهش یابد. به فردی که وظیفهٔ گل‌آلود کردن آب را بر عهده دارد، «تیره‌گر» گفته می‌شود.
ثبت در میراث جهانی یونسکو[ویرایش]
| میراث جهانی یونسکو | |
|---|---|
| مکان |  ایران |
| معیار ثبت | فرهنگی: iii, iv |
| شمارهٔ ثبت | ۱۵۰۶–۰۰۲ |
| تاریخ ثبت | ۲۰۱۶ (طی نشست چهلم) |
| اطلاعات ثبت ملی | |
| شماره ثبت ملی | ۳۰۱۶۱ |
در چهلمین اجلاس میراث جهانی یونسکو که ژوئیه ۲۰۱۶ در استانبول برگزار شد، یازده قنات ایرانی به عنوان بیستمین اثر ایران بر اساس دو معیار از ۶ معیار فرهنگی کمیته میراث جهانی شامل گواهی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی و نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد، در فهرست میراث جهانی قرار گرفت. پرونده ۱۱ قنات ایرانی با داشتن تکنولوژی متفاوت و با قدمت بیش از ۲۵۰۰ تا ۲۰۰ سال به یونسکو جهت ثبت جهانی ارائه شد و پس از بررسی و تأیید کارشناسان یونسکو این پرونده ثبت و در فهرست آثار جهانی قرار گرفت.[۹]
-
مظهر بهره از کاریز بلده -
مظهر گم از کاریز بلده -
مسیر کاریز بلده
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «گردشگری در شهرستان فردوس». وب‌گاه رسمی شهرداری فردوس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ نوامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «تنها ۲ رشته قنات استان ثبت آثار ملی است». وب‌گاه رسمی روزنامهٔ خراسان. ۱۳ مهر ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۵ مهر ۱۳۸۹.
- ↑ «قنات ایرانی جهانی شد». تابناک. ۲۵ تیر ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ «در چهلمین اجلاس میراث جهانی، ۱۱ قنات ایران در یونسکو ثبت جهانی شد». خبرگزاری فارس. ۲۵ تیر ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ «قنات ایران در یونسکو ثبت جهانی شد». ایسکانیوز. ۲۵ تیر ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۱۵ آبان ۱۳۹۵.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ «۴۴۰۰ فنجان آب قنات بلده وقفی است». وب‌گاه رسمی روزنامهٔ خراسان. ۲۵ آبان ۱۳۸۹. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۱۶ آبان ۱۳۸۹.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ آرمان تون
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ آموزش و پرورش استان خراسان رضوی
- ↑ «قنات‌های ایران» در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ فوریه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۳۱ ژوئیه ۲۰۱۷.
منابع[ویرایش]
- «آب بلدهٔ فردوس». وب‌گاه آرمان تون. ۳۰ تیر ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۸ آذر ۱۳۸۷.[پیوند مرده]
- «قنات». وب‌گاه رسمی سازمان آموزش و پرورش location خراسان رضوی. ۲۷ بهمن ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۸ آذر ۱۳۸۷.[پیوند مرده]
| مرکز |     | |
|---|---|---|
| شهرستان‌ها | ||
| شهرها | ||
| جاذبه‌های گردشگری |
| |