سد شهید کاظمی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
سد شهید کاظمی
تصویر هوایی از موقعیت سد شهید کاظمی
سد شهید کاظمی در ایران واقع شده
سد شهید کاظمی
موقعیت سد شهید کاظمی در ایران
نام رسمیسد شهید کاظمی، سد بوکان
کشورایران
محل۲۵ کیلومتری بوکان و ۶۲ کیلومتری شهر سقز
آغاز ساختمرداد ۱۳۴۶
گشایشفروردین ۱۳۵۰
سد و سرریزها
گونه سدمخزنی
بر روی رودزرینه رود
ارتفاع از پی۵۰
طول تاج۷۲۰
مخزن
حجم کل مخزن۸۰۰ میلیون متر مکعب
سد پایین‌دست و سرریزها
گونه سدمخزنی
[۱]

سد شهید کاظمی بوکان، سد کوروش کبیر،[۲] سد بوکان[۳][۴][۵][۶][۷] یکی از سدهای بزرگ ایران با هستهٔ رسی است که در جنوب شرقی استان آذربایجان غربی و شمال استان کردستان قرار دارد.

تاج این سد در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر بوکان تابع استان آذربایجان غربی نزدیک مرز استان کردستان قرار دارد.

قسمتی از مخزن سد در محدودهٔ استان کردستان شهر سقز قرار گرفته و حوضهٔ آبریز آن از کوهستان‌های چهل چشمه و کیله شین از رشته کوه‌های زاگرس در کردستان بین سقز و بانه و دیواندره سرچشمه می‌گیرد.

سد بوکان برای تنظیم و استفاده از آب و سیلاب‌های رودخانهٔ زرینه در سال ۱۳۵۰ شمسی ایجاد شد و جهت آبیاری اراضی پایین دست سدی در محل جنوب‌شرقی بوکان بر روی این رودخانه بسته شده‌است.[۸]

ساخت[ویرایش]

ساخت این سد در مرداد ماه سال ۱۳۴۶ با هدف تأمین آب کشاورزی، آشامیدنی و برق منطقه توسط یک شرکت اتریشی (پور اتریش) آغاز شد. در مهرماه ۱۳۵۰ طی یک مراسم با حضور محمدرضا پهلوی در بوکان، این سد گشایش یافت.[۹] سد بوکان در مسیر رودخانه زرینه‌رود قرار دارد.[۱۰]

نام پیشین این سد، کوروش کبیر بود. در سال ۱۳۵۸ خورشیدی، هیئت وزیران دولت موقت جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ ششم مرداد آن سال بنا به پیشنهاد وزارت نیرو تغییراتی در نام سدهای ایران اجرا و تصویب شد[۱۱] و در دهه ۶۰ نام این سد به «شهید کاظمی» تغییر نام یافت.

مختصات[ویرایش]

طول تاج سد بوکان ۷۲۰ متر و ارتفاع آن از پی ۵۰ متر است. با افزایش حجم مخزن سد در سال ۱۳۸۴، حجم کل مخزن سد به ۷۶۲ میلیون مترمکعب رسید. این سد علاوه بر تأمین آب شهرهای بوکان، میاندوآب و عمدهٔ آب شهر تبریز، سالیانه بیش از یکصد میلیون متر مکعب آب شرب و صنعت و در حدود ۵۵ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی شهرستان‌های عجب‌شیر و آذرشهر را نیز آبیاری می‌کند. همچنین این سد هرساله پذیرای هزاران نفر از سرتاسر ایران است.[۱۲][۱۳] دریاچه سد بوکان با ۷۱۸ میلیون مترمکعب بیشترین آب پشت سد را به خود اختصاص داده‌است.[۱۴]

دسترسی[ویرایش]

راه دسترسی آسفالته از سمت شهر بوکان میسر است که سایر شهرهای همجوار با ورود به شهر بوکان، به سمت جاده منتهی به سد «معروف به جاده سد» امکان دسترسی به آن را پیدا می‌کنند. این سد از شهر سقز، حدود ۶۲ کیلومتر فاصله دارد.[۱۵]

از نظر نظامی و راهبری این سد در حوزه استحفاظی شهرستان بوکان در منابع رسمی ایران عنوان می‌شود.

نگارخانه[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. مشخصات سد ،پرتال فرمانداری[پیوند مرده]
  2. «مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی».[پیوند مرده]
  3. «سد شهید کاظمی بوکان». شرکت مدیریت منابع آب ایران. ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۱۰ اسفند ۱۳۹۹.
  4. «سد شهید کاظمی بوکان». پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی ایران. ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۰ اسفند ۱۳۹۹.
  5. «حجم آب پشت سدهای آذربایجان غربی ۲۱ درصد کمتر از سال گذشته‌است». نصیرنیوز. ۲۰۲۱-۰۸-۱۰. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۰.
  6. وزارت کشور (۱۴۰۰/۰۱/۲۵). «رهاسازی ۲۲۰ میلیون مترمکعب آب از سدهای آذربایجان غربی به سمت دریاچه ارومیه». وزارت کشور. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)[پیوند مرده]
  7. «روحانی: کشورهای همسایه در تصرف آب رودخانه‌ها عدالت را رعایت کنند». روزنامه دنیای اقتصاد. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۰.
  8. «سد بوکان، تیشینه».
  9. «فهرست سدهای ایران». کتابخانه مشروطه - پهلوی. دریافت‌شده در ۱۹ آذر ۱۳۹۵.
  10. «سد شهید کاظمی بوکان (زرینه رود)». شرکت مدیریت منابع آب ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۳.
  11. «مرکز پژوهشها - تغییر نام سدهای کشور». rc.majlis.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۴-۰۵.[پیوند مرده]
  12. «سد شهید کاظمی بوکان در پی بارندگی‌های اخیرسرریز شد». پورتال استانداری آذربایجان غربی. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲ دسامبر ۲۰۱۳.
  13. «در مراسمی با حضور وزیر نیرو، طرح افزایش ارتفاع سد شهید کاظمی بوکان به بهره‌برداری رسید». شبکه خبری آب ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ سپتامبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۶ نوامبر ۲۰۱۱.
  14. «راه‌اندازی مجدد مراکز علمی تعطیل شده از برنامه‌های مهم وزارت نیروست». ایرنا. ۲۳ خرداد ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۲۴ خرداد ۱۳۹۳.
  15. «دریاچه سد شهید کاظمی (دریاچه زرینه رود)+آدرس+نقشه جاهای دیدنی کردستان +عکس | کوچیتا». سامانه جامع گردشگری کوچیتا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۷-۱۰.