ریزش مو

طاسی منطقه‌ای یا کچلی سکه‌ای

آلوپسی
آلوپسی در یک مرد ۳۳ ساله
تخصص	پوست‌شناسی
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰	L65.9
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام	704.09
دادگان بیماری‌ها	14765
مدلاین پلاس	003246
پیشنت پلاس	آلوپسی
سمپ	D000505

ریزش مو یا آلوپسی (به انگلیسی: alopecia) یک واژه عمومی به معنی کاهش موی سر یا هر قسمتی از بدن به هر علتی است. آلوپسی علل متفاوتی مانند هورمونی، خودایمنی، عوارض داروهایی مثل آلبندازول که در آلودگی با کرمک استفاده می‌شود و کم‌خونی و ژنتیک و در بیشتر موارد عامل اصلی ریزش مو پوست سر چرب است و دیگر عوامل دارد.

طاسی

طاسی به وضعیت نداشتن مو یا از دست دادن آن در نواحی‌ای که مو در آن نواحی اغلب رشد می‌کند به خصوص در سر، گفته می‌شود. کچلی نوعی عفونت پوست و ریزش موی ناشی از عامل قارچی است.

انواع ریزش موها

انواع آلوپسی از طاسی با الگوی مردانه (که آلوپسی آندروژنیک، آلوپسی آندروژنتیک، و آلوپسی آندروژنتیکا نیز نامیده می‌شود و در فارسی می‌توان آن را به طاسی وابسته به هورمون مردانه یا کچلی آندروژنیک نیز ترجمه کرد) گرفته، تا مواردی همچون طاسی منطقه‌ای یا همان آلوپسی آره آتا، که شامل از دست دادن منطقه‌ای مو در برخی از نواحی سر یا بدن است، و همین‌طور طاسی کامل یا همان آلوپسی توتالیس، که به از دست دادن تمامی موی سر به‌طور کامل گفته می‌شود، و نیز ریزش موی سرتاسری یا همان آلوپسی یونیورسالیس، که شامل از دست دادن تمام موهای سر و بدن می‌باشد را، در بر می‌گیرد.

طاسی مردانه

آلوپسی آندروژنیک مردانه یا طاسی مردانه ریزش مو تیپ مردانه را نمی‌توان یک بیماری محسوب نمود. این وضعیت به‌طور معمول در مردانی که از نظر ژنتیکی مستعد این وضعیت هستند اتفاق می‌افتد و در واقع نوعی پاسخ فیزیولوژیک بدن آن‌ها به آندروژن‌ها یا همان هورمون‌های مردانه می‌باشد.

موهای ناحیه سر در انسان با وجودیکه رشد غیر وابسته به هورمون جنسی مردانه (آندروژن) دارند، امّا دارای گیرندهٔ خاص هورمون‌های جنسی می‌باشند و به همین دلیل این هورمون‌ها می‌توانند بر ریزش مو مؤثر باشند. در مردان بخش‌های فرونتوتمپورال یعنی نواحی جلو و اطراف و مرکز سر دارای گیرنده هورمونی هستند امّا در زنان تمام موهای ناحیه سر دارای گیرنده آندروژنی می‌باشند. به همین دلیل در مردان اول ناحیه جلوی سر کاهش مو داریم و بعد ناحیه مرکزی و سپس این دو ناحیه بهم می‌رسند.

برای درمان الوپسی مردانه از آنتی آندروژن (مانند فیناستراید)، مینوکسیدیل موضعی و روش‌های جراحی کاشت مو می‌توان سود برد. بهترین کاندیداهای درمان با مینوکسیدیل مردان با سن کمتر از ۳۰ سال هستند که کمتر از ۵ سال است دچار ریزش مو شده‌اند.

طاسی زنانه

آلوپسی آندروژنیک زنانه یا طاسی زنانه را گاهی آلوپسی آندروژنیک آدرنال زنانه هم می‌خوانند، چرا که در برخی از این زنان سطح سرمی دهیدرواپی آندروسترون سولفات (اختصاری DHEAS) که نوعی آندروژن غده فوق کلیه (آدرنال) است، بالا می‌باشد. در این زنان طرح مشخصی از آلوپسی مرکزی اسکالپ بدون فرورفتگی فرونتوتمپورال پدید می‌آید ولی در سایر زنان کاهش مو در تمام سر به‌طور یکسان پدید می‌آید و زنان مانند مردان دچار طاسی سر نمی‌شوند.

آلوپسی آره آتا

آلوپسی آره آتا یا طاسی منطقه‌ای بیماری است که با آغاز سریع ریزش مو در یک منطقه کاملاً مشخص و معمولاً مدور تشخیص داده می‌شود. اکثریت بیماران زیر ۶۰ سال سن دارند و هیچ یافته دیگری به همراه ندارند. علت این بیماری می‌تواند اختلالات سیستم ایمنی مانند کم خونی ایمنی، التهاب تیروئید، دیابت و… باشد.

مبتلایان به طاسی منطقه‌ای در یک سوم موارد خودبخود بهبود می‌یابند و نیازی به درمان ندارند ولی در موارد شدید می‌توان از داروهای کورتون (موضعی یا تزریق داخل جلدی)، ماینوکسیدیل، پووا تراپی و… استفاده کرد.

کورتون موضعی مانند تریامسینولون را نباید به مقدار زیاد استفاده کرد چون کاهش بافت پوست و آتروفی آن را بدنبال دارد. اگر مناطق درگیر در این بیماری زیاد باشند، یا درگیری منتشر باشد، یا مژه‌ها و ابروها درگیر باشند، و همچنین اگر با حساسیت همراه باشد و… وخامت این بیماری بیشتر خواهد داشت.

آلوپسی توتالیس

طاسی کامل یا آلوپسی توتالیس به ریزش تمام موی سر گفته می‌شود. این بیماری دارای دوره‌های رشد و ریزش مو می‌باشد، هرچند که پروگنوز یا پیش آگهی رشد طولانی مدت مو در آن ضعیف است.

آلوپسی یونیورسالیس

طاسی سرتاسری یا آلوپسی یونیورسالیس به ریزش تمام موی بدن گفته می‌شود که بسیار نادر است.

نگاهی به درمان

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) نخستین دارو برای درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به آلوپسی آره‌آتا را تایید کرد.

این دارو ساخت شرکت فایزر با نام ژنریک ریتلسیتینیب با نام تجاری لیتفولو (Litfulo) فروخته می‌شود و در چند هفته آینده وارد بازار خواهد شد.

بر اساس بیانیه شرکت فایزر قیمت اعلام‌شده برای مصرف یک سال این دارو ۴۹۰۰۰ دلار است که در حد قیمت سایر داروهای تخصصی بیماری‌های پوست است. البته به گفته این شرکت قیمت واقعی این دارو بر اساس طرح مراقبت بهداشتی بیمار ممکن است متفاوت باشد.

• در تمام موارد آلوپسی رشد مجدد مو ممکن است بدون درمان یا پس از سال‌ها صورت گیرد.

انتخابهای اولیه درمان

تزریق داخل ضایعه‌ای کورتیکواستروئید (به انگلیسی: Intralesional Coticostroides): این روش انتخاب اول درمان در مواردی است که طاسی سکه‌ای یک یا چند ناحیه کوچک از سر را درگیر کرده‌است. بدین منظور معمولاً از سوسپانسیون تزریقی تریامسینولون استوناید ۲٫۵ تا ۱۰ میلی‌گرم در میلی لیتر استفاده می‌شود که دو یا سه بار با فواصل چهار تا شش هفته‌ای تکرار می‌شود تا به پاسخ درمانی مناسب برسد. برای ناحیهٔ ابرو و ریش سوسپانسیون رقیقتر به کار می‌رود.

Topical Immunotherapy: در این روش از یک آلرژن تماسی قوی در ناحیه دچار ریزش مو استفاده می‌گردد. مکانیسم عمل این آلرژن به این صورت است که سیستم ایمنی درگیرکننده فولیکول‌های مو تمایل بیشتری به آن دارد. مشاهده شده با این روش تجمع لنفوسیتهای T در خون محیطی اطراف فولیکول‌های مو کاهش می‌یابد.

اولین ماده آلرژن که به این منظور به کاربرده شد Dinitrochlorobenzene (اختصاری DNCB) بود که به دلیل عوارض سرطان زایی مشاهده شده دیگر بکار نمی‌رود. ماده دیگر Squaric acid dibuthyl ester (اختصاری SADBE) می‌باشد که به دلیل عدم پایداری کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما ترکیب برتر دیفن سیپرون (به انگلیسی: Diphencyprone) است که امروزه عمدتاً از آن برای ایمونوتراپی استفاده می‌شود. این ترکیب یک آلرژن تماسی قوی بوده که پایداری مناسب و عوارض کمتری از مواد پیشین دارد.

درمانهای خط دوم

Topical Corticostroides: این داروها در طاسی‌های سکه‌ای به عنوان درمان اصلی و در طاسی‌های آراتا توتال که با دیفن سیپرون تحت درمان است به عنوان درمان کمکی کاربرد دارد. در این روش معمولاً از کورتیکوستروئیدهای قوی استفاده می‌شود. حسن این درمان ارزان بودن و کاربرد ساده آن است.

Psoralen plus Ultraviolet: نوردرمانی در طاسی‌های یونیورسال که کل موهای بدن درگیر شده‌است، کاربرد دارد. اثربخشی آن در مطالعات گوناگون با درصدهای موفقیت مختلف گزارش شده‌است. احتمال ریزش دوباره موها با قطع نوردرمانی بالاست و نیاز به ادامه درمان برای مدت طولانی برای نگه داشتن موهای رشد کرده وجود دارد.

Topical irritants: استفاده از تحریک‌کننده‌های موضعی مثل دیترانول و رتینوئیک اسید نیز در برخی مطالعات مؤثر بوده‌است اما اثربخشی پایینی دارند. دیترانول ۰٫۵ تا ۱ درصد مناسب به نظر می‌رسد و به دلیل لکه قهوه‌ای روی پوست ایجاد می‌کند، در مواردی که افراد موی سیاه دارند روی کف سر به کار می‌رود.

Topical Minoxidil: با توجه اینکه ماینوکسیدیل در درمان طاسی آراتا اثر چندانی ندارد و مطالعات مختلف نتایج متناقضی از اثربخشی آن نشان دادهاند. اما به دلیل ایمن بودن و عوارض کم در بسیاری از موارد به عنوان درمان جانبی بکار می‌رود.

در طاسی آندروژنیک داروهای آنتی آندروژنیک مانند فیناستراید جزو خط اول درمان هستند. مطالعات اندکی نیز در مورد سایر ترکیبات مانند استفاده از سیکلوسپورین خوراکی و تاکرولیموس موضعی صورت گرفته‌است.

درمان های دیگر

درمان پی آر پی: یا پلاسمای غنی از پلاکت یک درمان پزشکی سه مرحله ای است که در آن از خون خود استفاده می کنند، آن را پردازش می کنند و سپس دوباره به پوست سر شما تزریق می کنند. این روش برای مدت طولانی مورد استفاده قرار گرفته است، اما تحقیقات کافی برای اثبات اثربخشی آن انجام نشده است

این نوع درمان نسبتاً گران است و نیاز به مراقبت دوره ای دارد.

شانه های لیزری: شانه لیزری یک دستگاه دستی و با باتری است که مجهز به دیودهای لیزری است و برای درمان انواع ارثی ریزش مو در نظر گرفته شده است. دستگاه های شانه لیزری از فناوری لیزر درمانی سطح پایین برای تحریک فولیکول‌های مو استفاده می کنند تا موهای متراکم و ضخیم تر رشد کنند.

مدیریت

پنهان کردن ریزش موی سر
یکی از روش‌های پنهان کردن ریزش مو شانه کردن موها در طرفین است به این صورت که موها را شانه کنید تا روی قسمت طاس قرار بگیرد. البته این یک روش موقت است و فقط زمانی کاربرد دارد که میزان طاسی سر خیلی کم باشد و زمانی که طاسی بیشتر شود، این روش کارایی خود را از دست می‌دهد.
روش دیگر استفاده از کلاه، تکه‌های مو یا کلاه گیس است. کلاه گیس یک لایه مصنوعی یا مو طبیعی است که شبیه موی معمولی می‌ایستد.
در بسیاری از این موارد این مو مصنوعی است. تفاوت کلاه گیس‌ها در کیفیت و قیمت آن‌ها است. در ایالات متحده بهترین کلاه گیس‌ها آن‌هایی هستند که به شکل موی طبیعی دیده می‌شوند. قیمت آن‌ها ده‌ها یا صدها دلار است.
سازمان‌ها همچنین موهای افرادی را که می‌خواهند کمک کنند را برای تهیه کلاه گیس برای افرادی که سرطان دارند و موهای خودشان را در حین شیمی درمانی از دست داده‌اند جمع‌آوری می‌کنند.

تشخیص ریزش مو

تست کشش یا pull test این تست کمک می‌کند که استحکام موها ارزیابی شود. کشش خفیفی به گروهی از موها (۴۰ تا ۶۰ عدد) در سه قسمت مختلف وارد می‌شود. تعداد موهای کنده شده در زیر میکروسکوپ شمرده می‌شود. حالت نرمال آن ۳ مو در هر قسمت است و بیشتر از آن حالت سستی مو را نشان می‌دهد.

تست انقباض یا pluck test این تست با بیرون کشیدن مو از ریشه و بررسی آن در زیر میکوسکوپ انجام می‌شود برای تعیین تلوژن یا آناژن بودن موها.

نمونه برداری از پوست سر یا Scalp biopsy این تست وقتی که علت بسیار مبهم است انجام می‌گیرد. این تست معمولاً از اطراف مرز شروع ریزش مو انجام می‌شود.

شمارش روزانه موهای ریخته شده یا Daily hair counts این تست معولا هنگامی که نتیجه آزمایش کشش منفی است انجام می‌شود و با شمارش روزانه موهای ریخته شده همراه است. این تست با جمع‌آوری تمامی موهای ریخته شده طی شستن و شانه زدن مو در ۱۴ روز متوالی می‌باشد. اگه این تعداد بیشتر از متوسط ۲۵۰ مو در روز بود ریزش موها غیرعادی است.

دستگاه سنجش مو یا Trichoscopy این یک تست غیر مخرب برای مو بوده و شامل ابزاری برای بزرگ نمایی و ارزیابی پوست سر و موها می‌باشد.

مزوتراپی، روشی مدرن، مؤثر و بدون خطر

برخی از علل ریزش مو عبارت‌اند از کاهش گردش خون در پوست سر، کمبود مواد مغذی ضروری و عدم تعادل هورمونی که فولیکول‌های مو را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ مانند تولید بیش‌ازحد آندروژن DHT. خوشبختانه، مزوتراپی می‌تواند برای هدف قرار دادن سه مورد ذکرشده به کاهش ریزش مو کمک کند و همچنین سبب تحریک رشد موی جدید شود. مزوتراپی یک روش غیرتهاجمی است که در آن مواد مغزی به‌طور مستقیم در زیر ناحیه درم پوست تزریق می‌شوند. درمان با مزوتراپی، بی‌خطر و بدون درد، بدون بی‌حسی موضعی است و پانسمان موردنیاز نیست.

مکانیسم‌های مزوتراپی

در مزوتراپی مواد مغذی و موردنیاز برای رشد مجدد مو و جلوگیری از ریزش مو وسط سوزن‌های ریز در پوست تزریق می‌شود. سوزن استفاده‌شده با تشکیل سوراخی میکرو، باعث واکنش درمانی که شامل تشکیل الاستین و کلاژن است، می‌شود. الاستین و کلاژن کاتالیزور ضروری پوست هستند که به تولید پوست جدید کمک می‌کنند و الاستین و کلاژن ایجادشده به کلاژن و الاستین موجود اضافه می‌گردند. به‌عنوان‌مثال، سیلیکون ارگانیک درصورتی‌که بیمار از التهاب بیش‌ازحد رنج می‌برد تجویز می‌شود. کومارین نیز ممکن است درصورتی‌که بیمار از گردش خون ضعیف رنج می‌برد استفاده شود، چراکه کومارین گشادکننده عروق است.

مواد اولیه مورداستفاده در مزوتراپی

قبل از بررسی مواد اولیه مزوتراپی مو این نکته را بیان می‌کنیم که مزوتراپی از سیستم تایم ریلیز (آزادسازی دارو در طی زمان انجام می‌گیرد) بهره می‌برد. هر جلسه درمان بین ده تا سی دقیقه به طول می‌انجامد.

مواد تشکیل‌دهنده فعال در مزوتراپی، بیوکانین ای و استیل تتراپپتید ۳ می‌باشند. بیوکانین ای یک ایزوفلاون قوی است که تبدیل تستوسترون به DHT را، در افرادی که از طاسی رنج می‌برند (که ریزش موی آندروژنیک نیز نامیده می‌شود) تعدیل می‌کند. علاوه بر این، عصاره شبدر قرمز به‌صورت ارگانیک از دیگر مواد مورداستفاده در مزوتراپی است. همانند استیل تتراپپتید ۳، مهار پروتئین و ماتریکس خارج سلولی را تحریک می‌کند. همچنین باعث تحریک رشد مو، جلوگیری از ریزش مو، کاهش التهاب و همچنین بازسازی بافت می‌شود که تأثیر مستقیم بر فولیکول‌های مو دارد. نتیجه نهایی فولیکول‌های موی بزرگ‌تر و سالم‌تر است که توانایی نگهداری مو را دارد. علاوه بر این، یک مطالعه بالینی افزایش ۱۵۶٪ در رشد مو در افرادی که از مزوتراپی استفاده کرده‌اند در مقایسه با افزایش ۵۲ درصدی در کاربران ماینوکسیدیل را نشان داده‌است.

هزینه مزوتراپی، عوارض جانبی و اثربخشی

هزینه‌های مزوتراپی بسته به منطقه جغرافیایی، تعداد تزریقات و جلسات مربوطه و ارائه مراقبت‌های پزشکی متفاوت خواهد بود. علاوه بر این، عوارض جانبی بسیار نادر است و عملاً در این روش جز کبودی که معمولاً در عرض یک هفته بهبود می‌یابد و درد در ناحیه تزریق که حداکثر تا ۲۴ ساعت از بین می‌رود عوارض جانبی نداریم. نکته مهم در مزوتراپی طول درمان آن است که باید طی یک دوره درمانی با فواصل مشخص انجام شود. همچنین نگهداری و مراقبت از مو بعد از مزوتراپی برای حاصل شدن بهترین نتیجه امری ضروری است. رژیم غذایی مناسب و ورزش کردن نیز تأثیرات و نتایج مزوتراپی مو را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. تمامی این موارد توسط پزشک به شما گفته خواهد شد و رعایت آن‌ها بسیار مهم است.

درحالی‌که بسیاری از بیماران پس از دو یا سه جلسه نتایج حاصل از مزوتراپی مو را مشاهده می‌کنند، برخی از بیماران نیز متوجه بهبود قابل‌ملاحظه در موهای خود پس از تنها یک جلسه می‌شوند. بااین‌حال در موارد شدید و به‌طورمعمول حداقل ۵ جلسه در یک دوره ۴ تا ۶ ماهه برای حصول نتایج لازم است. درنهایت، مزوتراپی به‌شدت برای مردان و زنانی که از ریزش موی آندروژنتیک رنج می‌برند توصیه می‌شود. علائم شایع ریزش موی آندروژنتیک از دست دادن تکه‌ای مو، طاسی و ریزش موی مستمر است. مزوتراپی می‌تواند به‌عنوان یک جایگزین امن‌تر، ارزان‌تر و کم تهاجمی‌تر برای جراحی پیوند مو مورداستفاده قرار گیرد. لطفاً با پزشک خود برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه آیا مزوتراپی برای شما مناسب است مشورت کنید.

علل و درمان

گزینه‌های مختلفی برای ریزش مو وجود دارد. از جمله مهمترین آنان می‌توان به: شوره سر، کمبود پروتئین، آهن، ویتامین B12، بیوتین (ویتامین B7)، بپانتن (ویتامین B5)ژنتیکی، کم خوابی، استرس، ترس چربی موها، مصرف بعضی غذاها و داروها و ابتلا شدن به بعضی از بیماری‌ها مثل طاسی و … از عوامل مهم ریزش مو هستند.

استفاده از تونیک مو می‌توانند مکمل مفیدی برای مراقبت از موی شما برای ارتقای موهای سالم باشند، اما مهم است که توجه داشته باشید که ممکن است مستقیماً ریزش مو ناشی از عواملی مانند ژنتیک، عدم تعادل هورمونی یا شرایط پزشکی خاص را درمان یا از آن جلوگیری نکنند. ماسک های مو در درجه اول با تغذیه و حالت دهنده تارهای مو عمل می کنند و ظاهر و بافت کلی آنها را بهبود می بخشند.

همانطور که گفته شد، حفظ سلامت موهای موجود شما می تواند به طور غیرمستقیم از یک محیط سالم پوست سر حمایت کند، که برای رشد بهینه مو ضروری است. یک پوست سر که به خوبی تغذیه شده باشد به طور بالقوه می تواند شکستگی مو را به حداقل برساند و محیطی مطلوب برای رشد مو ایجاد کند.

منابع

• دکتر داریوش دائر. «کاشت مو». daerclinic.
• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Alopecia». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۱۰.
• دکتر کامران احمدی (۱۳۸۶)، بیماری‌های پوست، تهران: فرهنگ فردا، شابک ۹۶۴-۸۵۴۹-۸۳-۴

انواع الگوی ریزش مو