درگاه:علوم زمین

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

مقدمه

علوم زمین اصلاحی فراگیر برای اطلاق به علوم مرتبط با سیارهٔ زمین است. علوم زمین گونه‌ای خاص از سیاره‌شناسی است که به بررسی و مطالعهٔ ساختار و ترکیبات زمین، خاستگاه، ویژگی‌های فیزیکی، جنبه‌های در حال تغییر و تمامی پدیده‌های طبیعی آن می‌پردازد. زمین تنها سیاره‌ای است که حیات در آن یافت شده‌است و در نتیجه تنها سیاره‌ای به‌شمار می‌رود که دارای فرآیندهای زیست‌شناسی و زیست‌کره می‌باشد.

اکثر رشته‌های علوم زمین از فیزیک، ریاضیات، و شیمی برای دست‌یابی به درکی کمی از مفاهیم اصلی سامانهٔ زمین سود می‌جویند. همچون بسیاری از علوم دیگر، زمین را می‌توان هم از طریق آزمایش و هم از لحاظ نظری مطالعه کرد. همچنین در مطالعهٔ علوم زمین می‌توان هم به شیوه‌های تقلیل‌گرایی دست یازید و هم به شیوه‌های کل‌نگری.

اگرچه معدن‌کاری و سنگ‌های قیمتی در سرتاسر تاریخ تمدن مورد علاقهٔ انسان‌ها بوده‌است، اما توسعهٔ آن‌ها به علوم زمین‌شناسی اقتصادی و کانی‌شناسی تا سدهٔ هجدم میلادی محقق نشد. مطالعهٔ علوم زمین، به ویژه دیرین‌شناسی، در سدهٔ نوزدهم میلادی شکوفا شد و رشد سایر رشته‌ها نظیر ژئوفیزیک در سدهٔ بیستم منجر به ظهور نظریهٔ زمین‌ساخت بشقابی در دههٔ ۱۹۶۰ شد. این نظریه همان تأثیری را بر علوم زمین گذاشت که نظریهٔ تکامل بر روی زیست‌شناسی داشت. امروزه علوم زمین پیوندی نزدیک و عمیق با مطالعات اقلیم‌شناسی و صنایع اکتشافات معدنی و نفت خام دارد.

اکتشاف و استخراج منابع هیدروکربنی و معدنی، نقشه‌نگاری، پیش‌بینی آب‌وهوا، و هشدار دربارهٔ وقوع فوران‌های آتشفشانی از جمله کاربردهای علوم زمین می‌باشد. علوم زمین در ارتباط با علوم محیطی، و سایر زیرحوزه‌های سیاره‌شناسی است.

مقالهٔ برگزیده

زمین‌لرزهٔ قائن یا اَردِکول، زمین‌لرزه‌ای مهیب بود که در ۱۰ مهٔ ۱۹۹۷ ساعت ۰۷:۵۷ به وقت هماهنگ جهانی (۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ ساعت ۱۲:۲۷ به وقت محلی)، استان خراسان در شمال شرق ایران را لرزاند. بزرگای گشتاوری این زمین‌لرزه که شدیدترین زمین‌لرزهٔ منطقه از سال ۱۹۷۹ تا آن زمان بود، ۷٫۳ اندازه‌گیری شد و مرکز آن در روستای اردکول در ۲۷۰ کیلومتری جنوب مشهد قرار داشت. زمین‌لرزهٔ قائن سومین زمین‌لرزه‌ای بود که در سال ۱۹۹۷ در ایران رخ می‌داد و خساراتی عظیم بر جای گذاشت. بر اثر این زمین‌لرزه منطقهٔ بیرجندقائن ویران گشت؛ ۱٬۵۶۷ نفر کشته، بیش از ۲٬۳۰۰ نفر مجروح، و ۵۰٬۰۰۰ نفر آواره شدند؛ ۱۵٬۰۰۰ واحد مسکونی تخریب شد یا آسیب دید. سازمان زمین‌شناسی آمریکا زمین‌لرزهٔ قائن را مرگ‌بارترین زمین‌لرزهٔ سال ۱۹۹۷ توصیف کرد. ۲۱۵ پس‌لرزه بر شدت خرابی‌ها افزود و بسیاری از بازماندگان را مجبور به ترک منطقه کرد. بعدها مشخص شد که زمین‌لرزه بر اثر گسیختگی در امتداد گسلی که در زیر خط مرزی ایران–افغانستان واقع بود، ایجاد شده‌است. در نهایت میزان خسارت‌ها ۱۰۰ میلیون دلار آمریکا برآورد شد، و بسیاری از کشورها با اهدای پتو، چادر، لباس، و مواد غذایی به یاری زلزله‌زدگان شتافتند. گروه‌های نجات به منطقه اعزام شدند تا داوطلبان محلی را در یافتن بازماندگانی که زیر آوارها مدفون شده بودند، یاری کنند. میزان تخریب‌ها در اطراف رومرکز زمین‌لرزه تقریباً ۱۰۰ درصد اعلام شد که عمدتاً ناشی از شیوهٔ ناصحیح ساخت‌وساز در مناطق روستایی بود.

نگارهٔ برگزیده

ابرهای سیروس در ارتفاعات بالاتر از ۵٬۰۰۰ متر از کریستال‌های یخ تشکیل می‌شوند و به تارهای مو شباهت دارند. رشته‌های ابر سیروس از برف‌دانه‌هایی تشکیل می‌شود که از ابر فرو می‌ریزند و در ارتفاعات بالا به دست باد می‌افتند. رشته‌ها در جهت وزش باد قرار می‌گیرند و ممکن است به ابر شکلی شبیه قلاب یا حتی هیبتی پیچیده‌تر بدهند که نشانی از آشفتگی است.

آیا می‌دانستید؟

  • ... زمین در حدود ۴٫۵۴ میلیارد سال پیش به وجود آمده‌است؟
  • ... ۶۵ میلیون سال پیش در اثر برخورد یک شهاب‌سنگ بزرگ به زمین، دایناسورها و جانوران درشت هیکل از بین رفتند؟
  • ... کوه اورست بلندترین ناهمواری زمین است که ۸٬۸۴۸ متر ارتفاع دارد؟

آنچه می‌توانید انجام دهید

ویکی‌پروژه‌ها

ویکی‌پروژه‌ها
ویکی‌پروژه‌ها

پیوندهای سریع به ویکی‌پروژه‌ها

مطالب باکیفیت

موضوعات مرتبط

هواکره آب‌کره سنگ‌کره
زیست‌کره سامانه‌ها سایر

رده‌ها

درگاه‌های مرتبط

درگاه:علوم جوی
درگاه:علوم جوی
درگاه:آب‌وهوا
درگاه:آب‌وهوا
درگاه:توفند
درگاه:توفند
درگاه:زمین‌لرزه
درگاه:زمین‌لرزه
علوم جوی آب‌وهوا توفند زمین‌لرزه
درگاه:توسعه پایا
درگاه:توسعه پایا
درگاه:آتشفشان
درگاه:آتشفشان
درگاه:جغرافیا
درگاه:جغرافیا
درگاه:گرم‌شدن زمین
درگاه:گرم‌شدن زمین
توسعه پایا آتشفشان جغرافیا گرم‌شدن زمین



در دیگر ویکی‌پروژه‌های ویکی‌مدیا