خنج

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
خنج
مختصات:
کشور ایران
استانفارس
شهرستانخنج
بخشمرکزی
تأسیس شهرداری۱۳۴۵
مدیریت
 • نوعشورای شهر
 • شهردارشهرام محمود پور[۱]
 • امام جمعهعبدالصمد ابونجمی خنجی
مساحت
 • شهر۵٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۲۰۰۰ مایل مربع)
جمعیت
 • شهری
۱۹٬۲۱۷نفر[۲] (افزایش ۱۲٫۷٪)
نام اهلیت(ها)اچمی
منطقه زمانییوتی‌سی ۳:۳۰+
پیش‌شماره(های) تلفن071-5262
پلاک خودرو
  • ایران ۷۳
  • ایران ۸۳
  • ایران ۹۳
مسیرها جاده ۹۴
وبگاه

خُنْج شهری است در جنوب استان فارس که در فاصله ۲۷۰ کیلومتری شیراز و ۱۱۰ کیلومتری خلیج فارس می‌باشد. این شهر مرکز شهرستان خنج است. خنج بر اساس آمار سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۹۵ دارای ۱۹٬۲۱۷ تن جمعیت گزارش شده‌است.[۴] که از این نظر بیست و پنجمین شهر استان فارس و سیصد و پنجاه و چهارمین شهر ایران به‌شمار می‌رود. دین بیشتر مردم شهرستان خنج اسلام و از مذهب اهل‌سنت، شافعی هستند.[۵]

خنج در ارتفاع ۶۷۰ متری از سطح دریا[۶] در منطقه رشته کوه‌های زاگرس واقع شده‌است. خنج در دشت خنج از شمال و جنوب به وسیلهٔ کوه‌ها محصور شده‌است. آب و هوای خنج به‌طور کلی گرم و خشک است و در زمستان‌ها هوا معتدل و در تابستان‌ها هوا بسیار گرم است و ناحیه نیمه خشک استان را دربر می‌گیرد.[۷]

بنا بر احتمال بنای ابتدایی شهر خنج در اطراف قلعه تونگر که بر روی فلاتی شکل گرفته‌است تشکیل شده‌است. این قلعه که در قسمت شمالی شهر است حکایت از وجود آبادی سه هزار ساله و پیش از آن دارد. بر این قلعه حکام نیمه مختار فرمان می‌راندند. اکنون نیز از قلعه توانگر آثاری باقی است از جمله برج دیدبانی، بارو، حصار، آب‌انبارو… این منطقه اکنون استحفاظی است.[۸][۹]

مردم خنج اچمی بوده و زبان رایج ایشان نیز اَچُمی (لارستانی) است خنج پس از لارستان دومین شهر شاخص اچمی‌ها است. .[۱۰][۱۱][۱۰]شهر خنج با دارا بودن بیش از ۲۰ اثر تاریخی از دوره‌های مختلف که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌اند، یکی از شاخص‌ترین شهرهای تاریخی استان فارس محسوب می‌شود.[۱۲]

این شهر بر اساس آمار سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۹۵ دارای ۱۹٬۲۱۷ تن جمعیت است.[۲] ارتفاع خنج از سطح دریا ۶۷۰ متر است. فاصله‌اش با خلیج فارس ۱۱۰ کیلومتر و با شیراز ۲۷۰ کیلومتر می‌باشد.

نام[ویرایش]

در مورد ریشه نام احتمالات زیادی داده شده‌است که دو دیدگاه نسبت به باقی دیدگاه‌ها شاخص تر است.

صورت اولیه آن «هُنگ» از واژه اوستایی و زرتشتی است اما به مرور به «هُنج»، «خُنگ» و خنج تبدیل یافته‌است. که این خود نشان دهنده پیشینه بسیار کهن این سرزمین است.[۱۳]

همچنین معنای شادی و جشن برای خنج با واقع شدن آن در مجاورت روستای «سَدِه» در پنج کیلومتری شمال خنج مطابقت دارد، چرا که جشن سَده از جمله جشن‌های زرتشتی در محل این روستا برگزار می‌شده و احتمال دارد که نام خنج نیز به این منظور به کار رفته باشد.[۱۴]

در روایتی دیگر پس از ورود اسلام به فارس و سقوط کاریان و آتشکده آذرفرنبغ، زرتشتیان بسیاری از دانایان و پیشوایان به خنج عزیمت نموده و در جوار بزرگان و علمای اسلام تربیت شدند، از این رو خنج به «کُنج اولیاء» معروف شد، اصطلاحی که امروزه نیز بین عامه مردم رواج دارد.[۱۵]

در تذکره‌های قدیمی تعبیر «کُنج =خُنج» به کار رفته‌است و در زبان محلی رایج در منطقه لارستان، کنج به معنای زاویه و خانگاه به کار برده می‌شود. از این رو به دلیل رواج تصوف و خانقاه‌ها و زاویه‌های متعدد در خنج پس از قرن ششم هجری، خنج به معنای گوشه نشینی و زاویه نیز در نظر گرفته شده‌است.[۱۶]

پیشینهٔ تاریخی[ویرایش]

درگاه خنج

دوران باستان[ویرایش]

قدیمی‌ترین متون تاریخی نام این شهر را «هُنگ» ضبط کرده‌اند. بعدها به اشکال گوناگون: «هونج»، «خُنگ»، «خوانج»، و «خُنج» درآمده‌است. با توجه به شواهد تاریخی که از این پس مورد بررسی قرار خواهد گرفت، نام اولیه این شهر نمایانگر نوعی بافت فرهنگی و معنوی بوده که از طریق ایجاد «خانقاه» و «زاویه» های گوناگون، به ویژه پس از قرن ششم هجری، خود را نشان داده‌است. با این تعبیر ساختار اصلی شهر بر بنیاد فرهنگی و معنوی پایه‌گذاری شده و به همین جهت آن را «هنگ» که به معنای عمومی جایگاه گوشه نشینان و عبّاد و زهّاد است، نامیده‌اند. در محدودهٔ فرهنگی لارستانِ کنونی دو روستا یکی در منطقه «گوده» واقع در بخش بستک با نام «ده هُنگ» و دیگری در چند کیلومتری «خنج» با نام «هُنگ نو» وجود دارد که وجه تسمیهٔ اولی به خاطر استقرار یکی از روحانیان معروف تیرهٔ «قتالی» و ایجاد خانقاه و زاویه در آن دیار به این نام معروف شده نام اصلی این شهر در طول تاریخ دگرگون شده و شکل کنونی «خنج» را یافته‌است. تعبیر «کنج خنج» که در تذکره‌های قدیمی به کار رفته‌است، خود دلیل دیگری بر وجه تسمیه آن می‌باشد. اصولاً در زبان محلی رایج در منطقه کنج، به معنای «زاویه» و «خانقاه» به کار برده می‌شود. هم‌اکنون روستایی در منطقه «گوده» با نام «کُنجی» وجود دارد که بنیان‌گذار آن یکی از سادات معروف «قتالی» است که حدود یک صد و اندی سال پیش، از مقر اصلی خانوادگی اش در «چاه بُنارد» به این محل کوچ نموده و در آن جا به عبادت و ریاضت مشغول می‌گردد و مردم آن دیار به همین دلیل آن جا را «کنچی» به معنای زاویه و خانقاه نامیده‌اند و سادات «کنچی» در لارستان معروف می‌باشند و هم‌اکنون نیز روزانه زوّار بسیاری جهت ادای نذر و نیاز و حاجات خویش به آن دیار دور افتاده سفر می‌نمایند با این شواهد می‌توان پی برد که اساس و بنیان شهری «خنج» بر مبنای استقرار «خانقاه» و «زاویه» مشایخ طریقت بوده و به همین دلیل «هنگ» نامگذاری گردیده‌است و احتمالاً قبل از استقرار مجامع فرهنگی اسلامی، به نام دیگری مشهور بوده‌است. هنوز هم در روایات محلی نام قدیم «خنج» را «کوشک» می‌دانند که احتمالاً متعلق به دوره‌ای پیش از رونق فرهنگی آن، طی قرون اولیهٔ اسلامی تا قرن چهارم می‌باشد.

دوران اسلامی[ویرایش]

اتفاق مهم این دوران ظهور شیخ دانیال در این شهر است.[۱۷] شیخ دانیال با پایه‌گذاری سلسهٔ مشایخ دانیالی در خنج تأثیر زیادی بر سرنوشت لارستان و بنادر و جزایر خلیج فارس می‌گذارد.[۱۸] خانقاه شیخ دانیال در قرن هفتم به قدری مشهور بوده که یکی از چهار رکن دراویش جنوب ایران محسوب می‌شده‌است؛[۱۹] به گونه‌ای که مریدان او در دربار هرمز از احترام والایی برخوردار بوده‌اند. علاوه بر این موارد حاکمیت جزایر کیش هم به دست خنجی‌ها و مریدان شیخ دانیال می‌رسد.[۲۰]

از سوی دیگر خنج در قرن هشتم هجری و پایه‌گذاری طریقت شمسیه به سرکردگی شیخ محمد ابونجم خنجی از آنچنان شهرت بسزایی برخوردار شد که علما و سیاستمداران عصر خود را متوجه خود ساخت که از آن جمله می‌توان به امیر اصفهان شاه، سید شریف جرجانی و سپهسالار شاه و دیگر علما اشاره نمود.[۲۱]

معافیت مالیاتی خنج از سوی دربار ایران[ویرایش]

شهرت و محبوبیت مشایخ و علمای این شهر در دربار ایران طی قرون هشتم و نهم به حدی بود که امرای آق قویونلو و تیموری زمین‌های متعلق به ملوک خنج و به ویژه شیخ محمد ابونجم را از مالیات معاف کرده بودند. و در این باره پروفسور اوبن سندی را عنوان می‌کند که متعلق به دربار تیموری در بین سال‌های ۸۳۵ تا ۸۴۷ عنون می‌کند که مضمون این سند آن است که خانقاه کاکا شمس الدین محمد ابونجم را به سیخ الاسلام شیخ محمد واگذار می‌نماید و از سوی دربار تیموری این اتفاق رخ می‌دهد. همچنین سلطان آق قویونلو یعقوب بیگ که امتیازاتی را اوزون حسن به این شهر داده بود تأیید می‌کند و از سوی دیگر شیخ روزبهان خنجی از نظریه پردازان شاخص و دانشمند ایرانی و وزیر دربار که در دربار آق قویونلو می‌زیسته‌است نصبش از سوی پدر به خنج و از مادر به سلسله خاندان آق قویونلو می‌رسد و دایی آن وزیر ملوک فارس در شیراز بوده و از همین سو شیخ نیز محل تولد آن در شیراز ذکر شده‌است.[۲۲]

خنج در مسیر دریایی ابریشم کهن[ویرایش]

خنج به عنوان یکی از شهرهای تاریخی‌در جنوب استان فارس در طول قرون متمادی همواره دستخوش تغییر و تحولات بوده‌است. موقعیت خاص جغرافیایی این منطقه باعث شکل‌گیری یکسری مناسبات با دیگر مناطق همجوار خود شد که نتیجه آن به وجود آمدن راه‌های تجاری برای ارتباط با دیگر مناطق بوده‌است. از مهم‌ترین این مناطق سیراف می‌باشد که به عنوان اصلی‌ترین بندر تجاری درمسیر دریایی ابریشم نقش ایفا می‌کرد. مسیر دریایی ابریشم به مسیری گفته می‌شود که از بنادر جنوب چین به اقیانوس هند و از آنجا به خلیج فارس ختم می‌شد که به جاده ادویه نیز معروف است این مسیر پس از رسیدن به مناطق شمالی خلیج فارس از جمله سیراف به جاده ابریشم متصل و به داخل ایران می‌رفت. یکی از مسیرهایی که سیراف را به داخل فلات ایران مرتبط می‌ساخت مسیری بود که از طریق مناطقی مانند «کُران»، «گله دار» و «فال» می‌گذشت و به خنج می رسیدو از آنجا به شیراز و در نهایت به فلات ایران ختم می‌شد.. نقش خنج همانند دیگر مناطق پس کرانه ای نقشی کلیدی و تعیین‌کننده است چرا که خنج پس از آن که در قرون سوم و چهارم در اثر مبادلات تجاری با سیراف به شکوفایی اقتصادی می‌رسد حتی پس از افول سیراف نیز جایگاه خود را حفظ می‌کند و در قرون بعدی به خصوص در قرن هشتم هجری، خنج در اوج مناسبات فکری وفرهنگی با دیگر مناطق به سر می‌برد که وجود تعداد زیادی خانقاه متعلق به این دوره در خنج گواه براین مطلب است. این مسئله تا قرن دهم ادامه پیدا می‌کند.[۲۳]

خنج در سفرنامه ابن بطوطه[ویرایش]

ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، اهل طنجه در مراکش، از علمای معروف حنفی مذهب (از مذاهب چهارگانه بزرگ اهل سنتجهانگرد معروف به مارکوپولو جهان اسلام و تاریخ‌نویس در سال ۷۴۸ هجری قمری عبور نموده‌است و به «خنج» رفته‌است. وی شرح این رحله در سفرنامه خود که به زبان عربی نوشته شده‌است و به سفرنامه ابن بطوطه معروف است چنین بیان نموده‌است:

از راه هندوستان به لار آمدم و به همراه ابو زید عبدالرحمن بن ابودلف حنفی در سال ۷۳۳ هجری قمری به خنج وارد شدم. شنیدم که در همان خنج زاویه دیگری هست (احتمالاً منظور از زاویه شیخ عبدالسلام بوده برابر با سال حیات شیخ) که جمعی از صلحاء و عباد در آن به سر می‌برند. شب به سراغ آنان رفتم. مردی بود بزرگوار که آثار عبادت بر وجناتشان هویدا بود. رنگ‌های زرد و بدن‌های ضعیف و چشمان اشک‌باری داشتند. من که وارد زاویه شدم طعام آوردند. او به پیران قوم بانگ زد که پسرم محمد (اشاره به شیخ حاجی محمد پسر شیخ عبدالسلام) را بگوئید تا بیاید. محمد در گوشه‌ای نشسته بود. وقتی پیش آمد از ضعف عبادت چنان می‌نمود که گوئی از گور برخاسته سلام کرد و نشست. پیر گفت: پسر! با این مهمانان در غذا موافقت کن تا از برکات آنان برخوردار گردی، پسر که روزه‌دار بود با ما بطعام نشست و افطار کرد، این جمع همه شافعی مذهب بودند، پس از طعام مراسم دعا انجام گرفت و ما به منزل خود مراجعت کردیم

آثار تاریخی[ویرایش]

یک بادگیر قدیمی در خنج

مسجد جامع سلجوقی و سردر مسجد[ویرایش]

مسجد جامع خنج مجموعه‌ای از معماری و آثار تاریخی متعلق به سدهٔ هشتم هجری است. گفته می‌شود مسجد جامع قدیم خنج مانند مسجد عتیق شیرازاست.سر در مسجد جامع خنج مربوط به سدهٔ ۷ تا ۸ ه‍.ق است و در کنار مسجد جامع سلجوقی واقع شده‌است و این اثر در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۳۱۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۲۶]

برکه میر شریف[ویرایش]

برکه میرشریف مربوط به دوره تیموری است بزرگ‌ترین برکه (آب انبار) سر پوشیده در خنج و حومه است که توسط میرشریف یکی از حکام فارس ساخته شده‌است باشماره ۱۲۷۰۷ به ثبت آثار ملی ایران رسیده‌است.[۲۷]

نمایی از معماری داخلی حمام خانی

حمام خانی[ویرایش]

این حمام که از آثار دوران قاجاریه است همانند دیگر حمام‌های تاریخی شامل رختکن، تُن و گرمخانه و خزینه می‌باشد. این اثر در سال ۱۳۵۴ به ثبت آثار ملی ایران رسیده‌است.

قلعه شاه آریا آرین[ویرایش]

این قلعه در دامنه کوه قلاتو قرار دارد، قلعه شاه نشین در بلندترین قله ارتفاعات قلاتو بین خنج و سده واقع شده‌است. اکنون آثاری از حصاررهای سنگ و گچ و حوض وآب انبار در سراسر این رشته قلات مشهود است. این بنا مربود یه عصر ساسانی بوده‌است.[۲۸]

نمایی از یک گاوچاه قدیمی

برکه شیخ[ویرایش]

این برکه که در مرکز شهر و در کنار یکی از شریان‌های اصلی شهر قرار دارد متعلق به دوره قاجار است و در سال ۱۳۸۴ باشماره ۱۲۶۹۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۲۹]

سنگ‌فرش جاده ابریشم کهن (دیگ اشکن)[ویرایش]

با توجه به اهمیت راه ابریشم که از مسیر کاریان به خنج و سیراف می‌رفته‌است. این مسیر در زمان شاه اُزیر (اُزیروس) قسمت‌هایی از این راه معروف با سنگ و ساروج فرش شده که هنوز آثاری از آن مشهود است.[۳۰]

مجموعه دانیالیه[ویرایش]

مجموعه دانیالیه که شامل خانقاه، مناره و آرامگاه شیخ دانیال خنجی است. از بناهای تاریخی و جاذبه‌های گردشگری شهرستان خنج و متعلق به قرن هشتم هجری است که به دستور سلطان قطب الدین تهمتن بن سلغور حاکم هرمز که از مریدان شیخ دانیال بود ساخته شده‌است. محوطه شیخ دانیال خنج مجموعه ای از معماری قرن هفتم و هشتم هجری همزمان با زمامداری ایلخانان مغول در ایران است. این اثر در تاریخ ۱ مرداد ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۹۷۵ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۳۱]

سد میر شریف در فصل آبگیری

مقبره امرای سلجوقی[ویرایش]

گورستان سلاطین سلجوقی که قبرهای چندتن از پادشاهان در آن وجود دارد، با شماره ۱۲۶۸۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است.[۳۲]

بقعه شیخ عبدالسلام خنجی[ویرایش]

مقبره شاه شیخ عبدالسلام خنجی، از ابنیه باستانی و مذهبی دیرینه شهر خنج است که قدمت این بنا به درستی مشخص نیست اما تعمیرات انجام شده در این بقعه در دوره صفوی نشان از اهمیت این مکان مقدس در ادوار مختلف تاریخی دارد. مدفن شیخ عبدالسلام از بناهای ارزنده در نوع خود محسوب می‌شود که باتوجه به ارزش‌های تاریخی، فرهنگی توسط اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری فارس در تاریخ دی‌ماه ۱۳۵۲ با شماره ۹۶۲ آثار ملی ایران شده‌است.[۳۳]

یک برکه (آب انبار) در دشت خنج

بقعه شیخ شمس الدین محمد ابونجم خنجی[ویرایش]

آرامگاه شیخ ابونجم خنج، از بناهای دوران اسلامی (قرن هشتم)، می‌باشد. این بنا با مصالح لاشه سنگ و ملاط گچ احداث شده‌است. وجود این بقعه به مسجد جامع خنج و سردر معروف آن نیز اعتبار خاصی بخشیده‌است. بقعه شیخ ابونجم خنج در محله حاج شیخ محمد ابونجم واقع است. تبدیل پلان مربع به دایره و سپس گنبد بوسیله فیلپوش از ویژگیهای این بنا است. این بنا توسط یکی از مریدان شیخ امیر صیف الدین نصرت لاری که نشان دهنده ادارت بسیار آن به شیخ است ساخته شد. این اثر در تاریخ ۱۳۷۸/۰۱/۲۳ به شماره ۲۳۱۷ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌است.[۳۴]

نمایی از معماری مسقف بقعه کاکافخرالدین

بقعه کاکا فخر الدین[ویرایش]

این بنا که مدفن یکی از عرفای نامی خنج است دارای معماری ایلخانی است. تزئینات این بقعه از ارزش بسیار زیادی برخوردار است که در سایر بناهای نتبرکه فارس نظیر آن دیده نمی‌شود. این اثر به شماره ۲۱۳۲۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.[۳۵]

زمین‌شناسی[ویرایش]

از جمله پدیده‌های ساختاری می‌توان به گسله‌های اساسی در سامانه گسیختگی‌های گستره نامبرده که در زیر به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

پهنه گسلی خنج[ویرایش]

این پهنه گسلی با روندی نزدیک به ۷۰ درجه شمالی باختری دامنه شمالی کوه قره قزلی را متأثر ساخته و پس از شهر خنج دردشت خنج و دامنه جنوبی این دشت ادامه می‌یابد. این پهنه گسلی شامل دسته‌ای از گسل‌های باراستای نزدیک به ۷۰ درجه شمال باختر است که بخش‌های شمالی شهر خنج را دربرمی گیرد. چنان‌که دربرش ساختاری زیر نقشه نمود دارد این پهنة گسلی درگروه گسله‌های طولی با مولفة اصلی راندگی همراه با حرکات راست بر قرارگرفته‌است. شیب سطح گسله‌های این پهنه گسلی بگونه‌ای معمول روبه شمال خاور است.

دسته گسلی خنج[ویرایش]

این دسته گسلی دارای خمش‌های ناگهانی درراستای خود می‌باشند، بگونه‌ای که بخش‌هایی از آن دارای روند ۷۰ درجه شمال خاوری، بخش‌هایی دارای روند خاوری – باختری و بخش‌هایی ۵۵ درجه شمال باختری می‌باشد. گسل هفت وان جنوب تاقدیس کوه سیاه و بخش‌هایی جنوبی تر آن را متأثر ساخته‌است. دسته گسلی محمله: این گسیختگی‌ها باسازوکار راستالغز تا مورب لغز درگروه گسله‌های مایل تاقدیس کوه تنگ خور را متأثر ساخته‌است. درشمار بهم ریختگی‌های ساختاری و تغییرات پی آمده از جنبش این گسیختگی درتاقدیس کوه تنگ خور می‌توان به انحراف و جابجائی افقی همراه با حرکات راست بر درمحور تاقدیس یادشده اشاره کرد.[۳۶]

اقلیم[ویرایش]

خنج، مرکز شهر ستان خنج در۸۹۰/۲۷ درجه عرض شرقی و ۴۳۷/۵۳ درجه شمالینصف النهار گرینویچ قرار دارد. که از جنوب به شهرستان‌های لامرد و مهر و از شمال به شهرستان قیر و کارزین و جهرم و از شمال شرق به شهرستان لارستان و از شرق به شهرستان اوز محدود می‌شود. خنج در ابتدای دشتی وسیع در کوهپایه‌های زاگرس جنوبی قرار دارد. فاصله آن تا خلیج فارس ۹۰ کیلومتر. ارتفاع آن ۱۰۴۴ متر می‌باشد.[۳۷]

خنج در بیشتر روزهای سال با آب و هوای گرم مواجه است. اما در عین حال جزو مناطق پر بارش استان فارس است.[۳۸] پس از بارش باران و آب‌گیری دریاچه فصلی خنج میزبان پرندگان مهاجر در فصل‌های پر بارش به خصوص زمستان می‌باشد.[۳۹]

رهاورد[ویرایش]

یک بشقاب حلوا خرمای خنجی

افراد سرشناس[ویرایش]

دوران معاصر:

دوران کهن:

مردم‌شناسی[ویرایش]

جمعیت[ویرایش]

بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۱۹٬۲۱۷ نفر بوده‌است.[۶۱]

جمعیت تاریخی
سالجمعیت±%
۱۳۵۵۵٬۸۸۳—    
۱۳۶۵۱۰٬۳۸۰۷۶٫۴٪+
۱۳۷۰۱۲٬۳۶۵۱۹٫۱٪+
۱۳۷۵۱۵٬۶۸۰۲۶٫۸٪+
۱۳۸۵۱۹٬۳۴۷۲۳٫۴٪+
۱۳۹۰۱۸٬۷۹۲۲٫۹٪−
۱۳۹۵۱۹٬۲۱۷۲٫۳٪+

زبان و گویش و شغل[ویرایش]

مردم خنج اچمی‌ها هستند. این مردم به زبان اچمی با گویش خنجی سخن می‌گویند.[۶۲] اچمی در جنوب استان فارس و استان هرمزگان و شرق بوشهر رایج است. زبان اچمی یکی از گویش‌های پهلوی باستان از زبان‌های فارسی‌تبارِ شاخه جنوب غربی[۶۳] و بازمانده پارسی پهلوی است و قواعد خاص خود را دارد.[۶۴][۶۵] اکثر مردم بومی این شهر به علت مراودت با کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله امارات، کویت، قطر، عمان و بحرین، در این کشورها شاغل هستند.[۶۶] ترکان هم در این شهر زندگی می‌کنند.[۶۷]

آموزش عالی[ویرایش]

نمایی از ساختمان دانشگاه آزاد

دانشگاه آزاد اسلامی واحد خنج[ویرایش]

این دانشگاه نیز توسط عبدالله اسد زمانی خنجی که یکی از تجار خنجی ساکن کویت بود ساخته شد و در سال ۱۳۷۵ افتتاح شد. این دانشگاه اولین دانشگاه آزاد خوابگاه دار کشور بود و دانشجویانی از سراسر ایران در این واحد تحصیل کرده‌اند. این واحد دانشگاه آزاد در رشته‌های مهندسی، عمران، معماری، علوم انسانی، حقوق، علوم تربیتی، دامپزشکی، ریاضیات در مقاطع کاردانی و کارشناسی دانشجو می‌پذیرد.[۶۸]

دانشگاه پیام نور واحد خنج[ویرایش]

ساختمان این دانشگاه توسط برادران دانیالی ساخته شد و در پی سفر ریاست محترم جمهوری به استان فارس و شهر خنج و تصویب ایجاد یک واحد دانشگاهی در شهرستان خنج در سال ۱۳۸۶ تأسیس گردید. این واحد دانشگاه پیام نور در رشته‌های مهندسی، علوم انسانی در مقطع کاردانی و کارشناسی دانشجو می‌پذیرد.[۶۹]

امکانات شهری[ویرایش]

بیمارستان[ویرایش]

بیمارستان نبی اکرم (ص) خنج یک بیمارستان دولتی که توسط مردم محلی ساخته شده‌است. تعداد تخت مصوب بیمارستان ۱۱۳ تخت است. سرویس‌های تخصصی این بیمارستان شامل: جراحی عمومی، زنان و زایمان، داخلی، اطفال و نوزادان، چشم، گوش و حلق و بینی، قلب، اورولوژی، NICU ,Icu، اعصاب و روان، مغز و اعصاب و ارتوپدی است. خدمات پاراکلینیک موجود عبارتند از: آزمایشگاه، رادیولوژی، سونوگرافی، سی تی اسکن، اکوکاردیوگرافی، تست ورزش، نوار مغز، نوار عصب و عضله و ماموگرافی، CT OPG، اندوسکوپی و تغذیه و رژیم درمانی و کلینیک دیابت و فشار خون)نقش مهمی در حفظ و ارتقاء سلامت مراجعین محترم دارد.[۷۰][۷۱]

کتابخانه‌ها[ویرایش]

کتابخانه مرکزی پیامبر اعظم (ص)[ویرایش]

این کتابخانه در مرکز شهر قرار دارد و دهه ۵۰ ساخته شد. این کتابخانه برای چندین دهه کتابخانه اصلی شهر است.[۷۲]

کتابخانه صابرین[ویرایش]

کتابخانهٔ صابرین نیز بودجه شخصی یک خیر محلی ساخته شده‌است. این کتابخانه شامل مخزن کتاب با گنجایش بیش از چند هزار جلد، سالن‌های مطالعهٔ آقایان و خانم‌ها است. این کتابخانه در تاریخ۱۳۸۰ به مساحت۲۴۰ مترمربع تأسیس شد.[۷۳][۷۴]

نمایی از میدان بسیج خنج

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ ژانویه ۲۰۲۳. دریافت‌شده در ۸ ژانویه ۲۰۲۳.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ اوت ۲۰۱۷.
  3. خنج دارالاولیائ فارس، محمد نور نوری،1384
  4. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام جمعیت شهر2 وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  5. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :0 وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  6. «پایگاه ملی نام‌های جغرافیایی ایران». gndb.ncc.gov.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  7. خنج دارالاولیاء فارس/کتاب اول/جغرافیای خنج/ص32.
  8. خنج دارالاولیاء فارس/ محمد نور نوری1384
  9. خنج دارالاولیاء فارس/کتاب اول/تاریخ خنج قبل از اسلام/ص335.
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام دانشنامه2 وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  11. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام :1 وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  12. نوری، محمد نور (۱۳۸۴). خنج، دارالاولیاء فارس. قم.
  13. محمد امین خنجی، مشاهیرنامه خنج، ص116.
  14. خنج دارالاولیاء فارس محمد نور نوری 1384
  15. خنج دارالاولیاء فارس محمدنور نوری 1384
  16. خنج گذرگاه باستانی لارستان، محمد باقر وثوقی، 1374
  17. محمود بن عثمان (۱۳۵۸). افشار، ایرج، ویراستار. فردوس‌المرشدیه فی اسرارالصمدیه. صص. ۴۲۶–۴۲۷.
  18. بخشایش، محمدنور (۱۳۷۳). دیوان محیا. تهران: نشر سبحان.
  19. محمد بن بطوطه (۱۳۷۶). سفرنامهٔ ابن‌بطوطه - جلد اول. ترجمهٔ محمدعلی موحد. چاپ سپهر نقش. صص. ۳۳۸. شابک ۹۶۴-۴۱۶-۰۵۸-۴.
  20. وثوقی، محمدباقر (۱۳۷۴). خنج گذرگاه باستانی لارستان. قم: نشر خرم.
  21. وثوقی، محمد باقر (۱۳۷۴). خنخف گذرگاه باستانی لارستان. قم: خرم.
  22. وثوقی، محمد باقر (۱۳۷۴). خنج، گذرگاه باستانی لارستان. قم: خرم.
  23. «رابطهٔ تجاری خنج با خلیج فارس در تاریخ میانهٔ ایران». rasekhoon.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  24. سفرنامه ابن بطوطه (تحفة النظار و غرایب الأمصار).
  25. خنج دارالاولیاء فارس ص 578-579.
  26. سیستم، مدیر. «گشتول - مسجد جامع خنج». gashtool.com (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۳۱ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  27. 10 (۲۰۰۶-۰۱-۳۱). «پنج اثر تاریخی خنج فارس در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  28. خنج دارالاولیاء فارس. محمدنور نوری.1384
  29. 10 (۲۰۰۶-۰۱-۳۱). «پنج اثر تاریخی خنج فارس در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  30. خنج دارالاولیاء فارس. محمد نور نوری.1384
  31. 2487 (۲۰۲۰-۰۹-۱۳). «کاوش در محوطه آرامگاه شیخ دانیال خنج». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  32. 10 (۲۰۰۶-۰۱-۳۱). «پنج اثر تاریخی خنج فارس در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  33. «مدفن شیخ عبدالسلام خنج؛ جاذبه‌ای تاریخی مذهبی». ایسنا. ۲۰۱۴-۱۱-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  34. «گردشگری مجازی فارس | Virtual tourism in Fars». www.fafarschto.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  35. «بقعه کاکا فخرالدین خنج خنج‎». همگردی. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  36. شهریاری، فردین (تابستان ۱۳۸۹). پایان‌نامه پترولوژی شهرستان خنج. یزد: دانشگاه یزد.
  37. «بنیاد مسکن استان فارس». fars.bonyadmaskan.ir. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ مه ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  38. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۹/۰۱/۰۳–۰۹:۴۸). «خنج رکورددار بارش باران در فارس». fa. دریافت‌شده در 2021-12-31. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  39. 10 (۲۰۱۹-۰۲-۱۴). «باران، پرندگان مهاجر را میهمان دریاچه فصلی خنج کرد». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  40. محمد نور نوری، خنج دارالاولیاءفارس/1384/ص138.
  41. «مهیاوه، پیگو، خُنج». PANA.IR. ۲۰۱۹-۰۶-۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۱۹.
  42. محمد نور نوری، خنج دارالاولیاءفارس/1384/ص139.
  43. محمد نور نوری، خنج دارالاولیاءفارس/1384.
  44. YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | (۱۳۹۹/۰۷/۱۰–۱۳:۳۰). «طرز تهیه نان مهیاوه‌ای». fa. دریافت‌شده در 2022-07-19. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
  45. «بیوگرافی داریوش خنجی؛ فیلمبردار فیلم‌های Uncut Gems و Seven». زومجی. ۲۰۲۰-۰۷-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۱۷.
  46. مشاهیر خنج، محمد امین خنجی، نشر فرزان روز، ۱۳۸۶، پیشگفتار، صفحات۱تا۵.
  47. «هفت‌برکه | گریشنا» گفت و گو با لطفعلی خنجی دربارهٔ کتابش». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۱۷.
  48. «عارف دانیالی». ensani.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۱۷.
  49. «محمد ابونجمی، رزومه تخصصی، سوابق تحصیلی، رزومه علمی فارسی، فرم رزومه علمی». civilica.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۱۷.
  50. «هفت‌برکه | گریشنا» درگذشت تاریخدان خنجی». دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۱۷.
  51. نادره کاران، ایرج افشار، نشر قطره، تهران، چاپ اول۱۳۸۳.
  52. بخارا، دوماهنامه فرهنگی، هنری، سال چهاردهم، شماره ۸۶، اردیبهشت ۱۳۹۱، صفحهٔ ۷۲۵.
  53. داود محمدی فر، تقویم تاریخ کوهنوردی ایران، نشر سبزان.
  54. ««شیخ ابونجمی» حافظ قرآن و مفتی مسلمانان اهل سنت جنوب فارس درگذشت». ایسنا. ۲۰۰۹-۱۲-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۱۷.
  55. «فضل‌الله بن روزبهان اصفهانی - ویکی فقه». fa.wikifeqh.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۲-۰۷-۱۷.
  56. مشاهیر نامی خنج، محمد امین خنجی، نشر فرزان روز، ۱۳۸۶.
  57. میر، محمد تقی (۱۳۶۸)، بزرگان نامی پارس، جلد اول، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز، ص. ۴۶۶.
  58. بنی عباسیان، بستکی، محمد اعظم، «تاریخ جهانگیریه» چاپ تهران، سال ۱۳۳۹ خورشیدی.
  59. میر، محمد تقی (۱۳۶۸)، بزرگان نامی پارس، جلد اول، شیراز: انتشارات دانشگاه شیراز.
  60. خنج دارالاولیاء فارس محمدنور نوری 1384.
  61. «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
  62. «خنج». دانشنامه جهان اسلام.
  63. Indo-European, Indo-Iranian, Iranian, Western, Southwestern
  64. Anonby, E. J. 2003b. Update on Luri: How many languages? Journal of the Royal Asiatic Society 13.2:171–197.
  65. Ethnologue report for language code: lrl
  66. خنج دارالاولیاء فارس، محمد نور نوری، 1384.
  67. «ترکیب قومی و نژادی». دانشگاه پیام نور لارستان.
  68. خنج دارالاولیا فارس. محمد نور نوری. 1384.
  69. «تاریخچه دانشگاه». khonj.fars.pnu.ac.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  70. «بیمارستان نبی اکرم (ص) خنج – دانشکده علوم پزشکی لارستان». دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  71. 10 (۲۰۱۷-۰۷-۱۰). «ارتقای بیمارستان خنج به رتبه درجه یک کشوری». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  72. «- اطلس کتابخانه‌های عمومی کشور». atlas.iranpl.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  73. «برگزاری همایشی از جنس کتاب در خنج». دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۱۲-۳۱.
  74. «دیکشنری آنلاین آبادیس - معنی خنج». پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک); پارامتر |تاریخ بازیابی= نیاز به وارد کردن |پیوند= دارد (کمک)
  • ابن بطوطه، بن عبدالله، محمد، (تحفة النظار فی غرائب الأمصار و عجائب الأسفار) ، دار احیار العلوم، بیروت، چاپ سال ۱۹۸۷ میلادی به (عربی).
  • اقتداری، احمد. ج۱. چاپ اول، شرکت انتشارات جهان معاصر، تهران چاپ اول، سال ۱۳۷۱ خورشیدی.
  • خبرگزاری مهر[پیوند مرده]