جزایر مصنوعی امارات متحده عربی

جزایر مصنوعی امارات متحده عربی در خلیج فارس علی‌رغم انتقادات فراوان نسبت به تهدید محیط زیست خلیج فارس از یک دهه گذشته ساخته شده‌است.

النخیل

کنسرسیوم سه جانبه اماراتی، آمریکایی و انگلیسی است که کار ساخت جزیره مصنوعی النخیل و العالم را آغاز کرده‌است. این جزایر شامل سه جزیر مصنوعی به شکل نخل و مجموعه ۳۲۵ جزیره مصنوعی به شکل نقشه جهان است. با ساخت این جزایر سواحل امارات در خلیج فارس از۶۰ کیلومتر کنونی به ۱۲۰۰ کیلومتر افزایش خواهد یافت. ( سواحل ایران در خلیج فارس هم‌اکنون ۸۸۰ کیلومتر است).

پالم جمیرا

تصویر8 - اگر ویلای فرضی شما در پالم جمیرا ازنوع سنتی ودارای بادگیر یا کلاه فرنگی باشد ودریکی از روز های همیشه داغ دوبی زحمت بالا رفتن تا بلندترین بام را به خود بدهید، پرسپکتیو نه چندان هیجان انگیزی پیش روی خواهید داشت که به یادتان می آورد در"جایی" از" پالمی" ساکن هستید؛ توسعه افقی بافت معماری وفقدان " نشانه" عمودی درسرتاسر این نخل 20 کیلومترمربعی، چشم انداز ها را تکراری، یکنواخت وخسته کننده ومکان یابی را بسیار دشوارمی سازد.

القصر

امیرنشین راس الخیمه نیز در حال احداث جزیره مصنوعی القصر توسط شرکت الوسام عربستان است.

النجوم

ده جزیره مصنوعی است که توسط امیرنشین شارجه در حال در جریان ساخت است.

براساس گفته‌های کریس اودانل، سخنگوی مهندسان مشاور جزایر مصنوعی دبی و مدیر اجرایی العالم بیش از۴ هزار ویلا و واحد تجاری پروژه پالم (نخیل) توسط ساکنان خارجی امارات متحده عربی و سایر کشورهای حوزه خلیج فارس خریداری شده‌اند و از میان واحدهای باقی‌مانده، ۲۵ درصد توسط انگلیسی‌ها خریداری شده و سایر واحدها و ویلاها هم به تملک افرادی از ۷۵ کشور درآمده است .

نگرانی محیط زیست

ساخت این جزایر با اعتراض طرفداران محیط زیست مواجه شده و در ایران نیز اعتراضات فراوانی را بر انگیخته است . هم چنین بخشی از خاک و سنگ‌های مورد نیاز برای خشک کردن دریا و ایجاد این جزایر از ایران به امارات صادر می‌شود.

غرق شدن برخی جزایر

300جزیره ی مصنوعی دُبی در حال غرق شدن است با هزینه 14 میلیارد دلار و اشتباه در ساخت

جاذبه یا فاجعه

تنها پس از گذشت ده سال از شروع این "چالش بزرگ"7،پالم ها درحال ته نشین شدن دربستر خلیج هستند8

وجزایر پراکندۀ پروژۀ " وُرلد " (جهان : World)، ایدۀ کاملاً شخصی شیخ محمد که منحصراً محصول ذهن خلاق وشاعرانۀ اوست، همچون حبه های قند درنوازش زبانه های امواج حل ومحومی شوند9 (تصاویر4 و5).

گذشته ازنواقص فنی وخطا های فاحش اجرایی که شاید تنها پس ازصرف هزینه های میلیاردی خودنمایی کنند، درسطح قواعد وراهکارها ی حرفه ای نیز،"طراحی از بالا"معمولاًمتضمن نوعی لغزش اصولی است که حتی قبل از ورود به فاز عملی قابل تشخیص است؛ عارضه ای که می توان آنرا "گسیختگی هویت شکلی" نامید. دراین رویکرد، تجربۀ بصری بهره بردار وبینندۀ عادی که اثررا از"روی زمین" ویا در تراز های متعارف سطوح کاربردی مشاهده خواهند کرد، بعضاً یا کلاً نادیده گرفته می شود؛ این تفکیک شکلی به نوبۀ خود تفکیک منافع دوقطب مقابل سرمایه گذاروبهره بردار را به دنبال خواهد داشت و چنانکه - همچون مثال حاضر- این منافع به لحاظ ماهیت نیز در تعارض وتقابل باشند، نتیجۀ کارحتی تا مرحلۀ تناقض (هایی) آشکار وغیر قابل توجیه پیش خواهد رفت(تصاویر6 تا9)؛

موضع دولت ایران

دولت ایران تا کنون موضعی در برابر امارات پیرامون ساخت این جزایر اتخاذ نکرده‌است. شایعه ارسال نامه‌ای از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست ایران به وزارت وزارت امور خارجه جهت اعتراض به امارات نیز تکذیب گردید.

هم چنین نامه‌ای که از سوی فراکسیون محیط زیست مجلس هفتم به سازمان ملل ارسال شد به دلیل عدم پیگیری وزارت امور خارجه بی پاسخ ماند.

ساخت جزاير مصنوعي در خليج فارس از منظر حقوق بين الملل محيط زيست

بر اساس کنوانسيون 1982 حقوق درياها، ساخت جزاير مصنوعي مجاز شناخته شده است و کشورها اجازه دارند براي اهداف پژوهشي، تحقيقاتي و بهره برداري از منابع دريايي به ساخت اين گونه جزاير در حوزه حاکميتي خود مبادرت کنند، ولي اين جزاير فاقد مرزهاي دريايي (درياي سرزميني، منطقه نظارت، منطقه انحصاري اقتصادي و فلات قاره) مي باشند و کشورهاي سازنده نمي توانند در اين زمينه ادعايي داشته باشند. اما امروزه حرکت رو به رشد ساخت اين جزاير به ويژه در منطقه خليج فارس و پيچيدگي هاي زيست محيطي پديدآمده، موجب طرح برخي نگراني ها از اين روند شده است. در حال حاضر پروژه هاي متعدد ساخت جزاير مصنوعي در خليج فارس وجود دارد، براي مثال بحرين ساخت جزيره دو دريا، کويت ساخت جزيره تفريحي سبز، قطر ساخت جزيره مرواريد و امارات متحده عربي ساخت جزيره لولو به عنوان بزرگ ترين جزيره مصنوعي جهان در ابوظبي و ساخت برج العرب در دوبي به عنوان يکي از مرتفع ترين سازه هاي جهان و ساخت جزاير نخل جميره را آغاز کرده اند. بر اساس بسياري از گزارش هاي بين المللي و منطقه اي، رفت و آمد تانکرهاي نفت کش، سکوهاي نفتي، پالايشگاه ها و تاسيسات ساحلي موجب شده است که خليج فارس به آلوده ترين درياي جهان مبدل شود. در اين شرايط، ساخت جزاير مصنوعي اين روند را تشديد مي کند و زيان هاي جبران ناپذيري براي کشورهاي ساحلي به بار آورد. در کنوانسيون هاي حقوق بين الملل درياها نيز توجه به محيط زيست درياها و منافع ساير کشورهاي ساحلي از پيش شرط هاي اساسي ساخت اين جزاير قرار داده شده است. در اين پژوهش تلاش مي شود تا ساخت جزاير مصنوعي از منظر حقوق بين الملل درياها بررسي و تبعات زيست محيطي ساخت جزاير مصنوعي بر درياي خليج فارس مورد بررسي قرار گيرد.

حقوق بين الملل درياها با فعاليت هاي انساني در آب ها و اقيانوس ها سر و کار داشته است که بيشتر آن ها حول محور ماهيگيري و کشتيراني به عنوان قديمي ترين فعاليت هاي انسان در آب بوده اند. امروزه در اثر توسعه فناوري ها و پيشرفت فعاليت هاي انسان در دريا، يکي از موضوعات مهم فعاليت هاي حاشيه دريا، احداث جزاير مصنوعي است. از ميانه اين همه مناطق آبي در اين کره خاکي، توجه به برخي مناطق دريايي به جهت اهميت اي که در حوزه بين الملل دارند و نيز به سبب شکننده بودن محيط زيست شان، بيشتر از ساير مناطق دريايي مهم است. خليج فارس يکي از اين مناطق دريايي است. از اوايل هزاره 21 ميلادي کشور امارات، ساخت جزاير مصنوعي در حاشيه ساحلي سرزمين خود را آغاز کرده است. جزايري که بيش از يک دهه از ساخت آن مي گذرد. اين رخداد منجر به عواقب و نيز واکنش هايي شده است. اين مقاله سعي کرده است اين اقدام کشور امارات و نيز واکنش هاي که نسبت به آن صورت گرفته است، را از منظر حقوق بين الملل مورد نقد و تحليل قرار دهد. نوشتار حاضر با هدف شناخت پيامدهاي اين مساله از نظر حقوقي به ويژه حقوق بين الملل محيط زيست تهيه شده است. انتظار آن است که حقوقدانان کشورمان با توجه به قوانين و مقررات بين المللي و منطقه اي مرتبط با موضوع، بيشترين تلاششان را در جهت استفاده از ظرفيت ها با توجه به منافع داخلي و نيز دفاع از آن ها به کار گيرند. اين پژوهش به شيوه اسنادي و با هدف توجه بيشتر حقوقدانان و مقامات و به ويژه مسوولان مرتبط با موضوع در سطح منطقه اي و بين المللي تهيه شده است.

جستارهای وابسته

• کانال جایگزین تنگه هرمز