ابن دیصان
ابن دیصان یا بَردَیصان (به سریانی: ܒܪܕܝܨܢ)(زادهٔ ۱۵۴- مرگ ۲۲۲ میلادی) عارف مسیحی و بنیادگذار دیصانیه از شاخه‌های مسیحیت بود. مانی پیامبر از او تاثیر پذیرفته‌بود.
خانواده و زندگی[ویرایش]
پدر او نهامه نام داشت و گفته‌شده که تبار هپتالی داشت. مادرش نیز نهشیران نام داشت و از دودمان اشکانی بود. اینان در دربار شاهان بومی رها در شانلی‌اورفه ترکیه کنونی به سر می‌بردند. تبار او را همچنین برخی بابلی، آرامی و ارمنی گفته‌اند.
ابن دیصان را از این رو بدین نام خوانده‌اند که کنار رودی به همین نام در رُها در شام آن روزگار زاده‌شد. وی در ۱۷۹ میلادی به کیشی مسیحی گروید و از مخالفان سرسخت مرقیونیه گردید. وی زبان‌های ارمنی و سریانی می‌دانست. وی همچنین در کودکی اخترشناسی آموخته‌بود.
ابن دیصان دارای سه پسر بوده‌است به نام‌های هارمونیوس، ابگارون و هاسدو. با فروپاشی پادشاهی رها به دست روم ابن دیصان ناچار شد به ارمنستان پناه برد و گویا در همان سرزمین هم مرده‌است.
اندیشه و پیروان[ویرایش]
ابن دیصان طریقتی نو در مسیحیت بنیاد نهاد که بر دوگانه‌انگاری و دو اصل نور و تاریکی گرایش داشت. وی نور را دارای اختیار در رساندن خیر می‌دانست و تاریکی را مجبور به شر. او همچنین به وجود چند عنصر در جهت‌های جغرافیایی گوناگون باور داشت؛ نور در شرق، باد در غرب، آب در شمال و آتش در جنوب. همچنین او مریم را تنها زایندهٔ عیسی می‌دانست و نه پرورندهٔ او در زهدانش. کتاب‌های چندی را بدو منسوب دانسته‌اند از آن جمله النور و الظلمة، روحانیةالحق، المتحرک والجماد و... همچنین نگارش کتابی دربارهٔ هندوستان را نیز از او دانسته‌اند.
پیروان دیصان گویا تا سده‌های نخست اسلامی در مرزهای چین، خراسان و مانداب‌های عراق (بطائح) پراکنده بوده‌اند. گزارش شده که دیصانیان دارای نیایشگاهی نبوده‌اند.
منابع[ویرایش]
- لغتنامهٔ دهخدا، سرواژهٔ ابن دیصان
- مرکز اطلاع‌رسانی غدیر
- Wikipedia contributors, «Bardaisan,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bardaisan&oldid=359847107 (accessed June 8, 2010).