یوسف قرضاوی

یوسف قرضاوی
یوسف عبدالله القرضاوی
زادهٔ	۹ سپتامبر ۱۹۲۶ استان غربیه، مصر
درگذشت	۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲ (۹۶ سال) دوحه، قطر
ملیت	مصر

یوسف عبدالله القرضاوی (۹ سپتامبر ۱۹۲۶ – ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲)، عالم دینی سنی مذهب عربی مصری الاصل، رئیس و مؤسس اتحادیهٔ جهانی علمای مسلمان بود. او یکی از تئوریسین‌های اصلی در جریان موسوم به الوسطیة و از تربیت‌شده‌های مدرسهٔ حسن البنا و اخوان المسلمین بود. شهرت او به خاطر کتابها، برنامه‌های دینی تلویزیونی و موضع‌گیری علیه برخی از حکام عرب و سران کشورهای غربی بود. یوسف القرضاوی از خیزش مردم در تونس، مصر، یمن، لیبی و سوریه حمایت کرده‌است.

مسافرت‌ها

وی سفرهای متعددی به کشورهای مختلف جهان داشته و در سمینارها و همایش‌های بین‌المللی متعددی شرکت کرده‌است. وی رئیس یا عضو مجامع و مؤسساتی چون اتحادیه علمای مسلمان، مجمع فقهی انجمن اسلامی العالم در مکه، مجمع سلطنتی تحقیقات اسلامی اردن، مرکز مطالعات اسلامی آکسفورد، شورای دبیران دانشگاه اسلامی جهانی اسلام‌آباد، سازمان دعوت اسلامی خارطوم و هیئت نظارت شرعی بر تعدادی از بانک‌های اسلامی است.

جوایز

یوسف قرضاوی جوایز متعددی دریافت کرده که جایزه بانک توسعه اسلامی، جایزه ملک فیصل به علت مشارکت در مطالعات اسلامی، جایزه عطای ویژه علمی از رئیس دانشگاه بین‌المللی اسلامی مالزی و جایزه فقه از سوی سلطان برونئی از جمله آنهاست.

کتاب‌ها و مقالات

القرضاوی، طی روزهایی که در مؤسسه الازهر در طنطا بود

• قطوف دانیة من الکتاب و السنة: در سال ۱۹۵۱ تألیف شده‌است.
• الحلال و الحرام فی الاسلام: در سال ۱۹۶۰ به دستور رؤسای الأزهر تألیف و به زبان‌های کُردی، ترکی، فارسی و اردو ترجمه شده‌است.
• العبادة فی الاسلام: در سال ۱۹۶۱ تألیف شده‌است و به زبان فارسی ترجمه شده‌است..
• الناس و الحق: در سال ۱۹۶۶ تألیف و به زبان‌های ترکی و فارسی ترجمه شده‌است.
• مشکلة الفقر و کیف عالجها الاسلام: در سال ۱۹۶۷ تألیف و به زبان‌های فارسی و اردو ترجمه شده‌است.
• الایمان و الحیاة: در سال ۱۹۶۹ تألیف و به زبان فارسی ترجمه شده‌است.

دکتر یوسف قرضاوی جوان

• فقه الزکات: در سال ۱۹۶۹ در دو مجلد منتشر گردیده و اثر مهمی در فقه مقارن و حقوق تطبیقی است که به بررسی همه‌جانبهٔ زکات در اسلام با استناد به قرآن و حدیث و با مراجع معتبر فقهی هر یک از مذاهب مشهور اسلامی، پرداخته‌است.
• شریعة الاسلام خلودها و صلاحها للتطبیق فی کل زمان و مکان: در سال ۱۹۷۲ تألیف شده‌است.
• الخصائص العامة للاسلام: در سال ۱۹۷۷ تألیف شده‌است.
• الصبر فی القرآن: نمونه‌ای از تحقیق موضوعی در قرآن است و به زبان فارسی ترجمه شده‌است.
• عالم و طاغیة: یک نمایشنامهٔ تاریخی است در سال ۱۹۶۶ نوشته و به ترکی و فارسی ترجمه شده‌است.
• هدی الاسلام: مجموعه‌ای از فتاوی او و راه‌حل‌های کهن اسلامی برای مشکلات مسلمانان معاصر است.
• غیر المسلمین فی المجتمع الاسلامی: در سال ۱۹۷۷ منتشر یافته‌است.
• الحلول المستوردة و کیف جنت علی امتنا: در سال ۱۹۷۱ تألیف و به ترکی ترجمه شده‌است.
• الحل الاسلامی فریضة و ضرورة: در سال ۱۹۷۴ منتشر شده‌است.
• از تاریخ فوق به بعد چندین کتاب و مقاله نوشته‌است که با زبان‌های مختلف از جمله فارسی و کردی ترجمه گردیده و در لیست بالا موجود نمی‌باشد.
• همچنین او در تألیف بیش از ۱۲۰ جلد کتاب درسی در رابطه با توحید، فقه، تفسیر، حدیث، جامعه‌شناسی اسلامی، فلسفه، اخلاق و غیره، طبق برنامهٔ وزارت آموزش و پرورش قطر همکاری مؤثری داشته‌است.

همچنین برای سمینارها و کنفرانس‌های مختلف اسلامی نیز مقالات تحقیقی متعددی تهیه کرده‌است و به صورت‌های گوناگونی انتشار یافته و نیز روزنامه‌ها و مجلات متعددی مستمراً نشر مقالات وی را بر عهده داشته و دارند که «الأزهر»، «نورالاسلام»، «منبرالاسلام»، «الدعوة» در مصر و «حضارةالاسلام» در دمشق و «الشهاب و المسلم المعاصر» در لبنان و «البعث‌الاسلامی» در هند و «المجتمع» و «الوعی‌الاسلامی» در کویت و «الدوحة» در قطر، از آن جمله است.

شبکه‌های تلویزیونی و اینترنت

یوسف القرضاوی با شرکت در برنامه‌های دوره‌ای تلویزیون ماهواره‌ای الجزیره و دیگر شبکه‌های تلویزیونی به شهرت بیشتری دست یافت. برنامه هفتگی «الشریعة والحیاة» (زندگی و شریعت) تأثیر زیادی ـ به ویژه روی جوانان ـ داشت؛ و هرچند قرضاوی با سوالات و انتقادهای برخی جوانان، مواجه شده اما وی از خلال برنامه‌های مستمر توانست خط فکری معتدل و متسامح را در رویارویی با افراط و تفریط یا سهل‌انگاری و سخت‌گیری به وجود آورد. همچنان که شیخ در راه‌اندازی سایت معروف «اسلام آن لاین» (عربی و انگلیسی) که در امر نشر فرهنگ اسلامی و پی‌گیری اخبار جهان اسلام، یک شبکه گسترده محسوب می‌شود، تلاش زیاد نمود؛ به همین گونه، او به عنوان اولین فرد، شبکه شخصی برای خود راه انداخت، تا از آن طریق، کتاب‌ها، سخنرانی‌ها، برنامه‌ها و گفتارهایش را بشناساند و به فتواها و سؤال‌ها پاسخ دهد.

و از دیگر عرصه‌های فعالیت او می‌توان این‌ها را نام برد: مشارکت در انجمن‌ها و کنفرانس‌هایی در شهرهای مختلف دنیا. عضویت در شماری از نهادهای فقهی و تأسیس نهادهای فقهی برای مسلمانان، مانند: «المجلس الاروبی للافتاء» و «اتحاد علماء المسلمین» مشارکت در سازمان‌های خیریه، مانند: «الهیئة الخیریة الاسلامیة العالمیة باالکویت» و دعوت جوانان به فعالیت‌های عملی و حرکتی و دوام‌بخشیدن به آن و ارزش‌گذاری به تلاش‌ها و کارهای‌شان.

او در سال ۸۵ شمسی در مناظره ای تلویزیونی با هاشمی رفسنجانی رئیس وقت مجمع مصلحت نظام به میزبانی شبکه الجزیره شرکت کرد که این مناظره بازتاب وسیعی در جهان عرب و رسانه‌های ایران داشت. موضوع مناظره عمدتاً به دلایل اختلاف در جهان اسلام و زمینه‌های تفرقه و افراطی گری و راه‌های کاهش تنش و اختلافات تمرکز داشت.

درگذشت

یوسف القرضاوی در روز ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۲ درگذشت. رسانه‌ها و همچنین صفحه رسمی تویتر او بدون هیچ توضیحی فقط خبر از درگذشت او دادند. به نظر می‌رسد کهولت سن دلیل اصلی درگذشت او بود. مراسم تشییع و تدفین او روز سه شنبه پنجم مهر (۲۷ سپتامبر) در دوحه پایتخت قطر به انجام رسید.

منابع

• [۱]

پیوند به بیرون

• وبگاه شخصی یوسف قرضاوی

جستارهای وابسته

• علی عبدالرازق
• محمد الغزالی
• احمد صبحی منصور