گنجور
 | |
| در دسترس به زبان | فارسی |
|---|---|
| ستاد | ایران |
| بنیانگذار(ان) | حمیدرضا محمدی |
| درآمد | ناسودبر |
| وبگاه | |
| تجاری؟ | خیر |
| راه‌اندازی | ۱۳ دسامبر ۲۰۰۷ |
| وضعیت کنونی | فعال |
وبگاه گنجور (به انگلیسی: Ganjoor) مجموعه‌ای برخط از اشعار شاعران پارسی‌گوی است. در این وبگاه می‌توان براساس شاعر یا شعر جست‌وجو کرد. شعار خود را آزاد و رایگان منتشر می‌کند و به صورت غیرانتفاعی و با کمک‌های مردمی مدیریت می‌شود.[۱] منابع مورد استفاده نیز از منابع آزاد و در دسترس همگان هستند.[۲][۳]
تاریخچه[ویرایش]
این وبگاه در ابتدا به عنوان زیرمجموعه‌ای از وبگاه طراحش وجود داشت. نام اولیهٔ آن «گنج ادب»[۴] و شامل دیوان کامل حافظ، رباعیات خیام، شاهنامهٔ فردوسی و مثنوی مولوی بود. برای وارد کردن اشعار به آن از نرم‌افزار دُرج استفاده می‌شد.[۵] نرم‌افزار درج تحت قانون حمایت از مؤلفان بود و برای همین از آن امکان استفادهٔ آزاد وجود نداشت.[۱] برای حل این مشکل از مجموعهٔ آزاد و متن‌باز «ری‌را» برای هستهٔ اولیهٔ گنجور استفاده شد.[۶] پس از انتقال مجموعه اشعار «ری‌را» به دامنهٔ گنجور، این وبگاه شروع به گسترش کرد.
این مجموعه در ابتدا به کمک نرم‌افزار مدیریت محتوای وردپرس راه‌اندازی شده بود و از سال ۱۴۰۰ به بعد به پشتوانهٔ نرم‌افزار اختصاصی بازمتن خود کار می‌کند.[۷]
طرز کار[ویرایش]
مجموعهٔ «ری‌را» خود شامل انبوهی از اشعار فارسی بود و این کار را برای تشکیل گنجور آسان کرد. برای گسترش گنجور، مدیران آن از نرم‌افزار اوسی‌آر استفاده کردند.[۸][۹] در این سیستم هر بیت شعر به وسیلهٔ اسکنر اسکن شده و تصویر در وبگاه قرار می‌گیرد. سپس عموم فارسی‌زبانان با ورود به وبگاه، متنی را که می‌بینند وارد می‌کنند. برای هر بیت شعر، حداقل سه مرحله از این کار انجام می‌شود تا خطا در کار به حداقل برسد.[۱۰]
امکانات و ویژگی‌ها[ویرایش]
سایت گنجور امکانات زیر را برای کاربرانش فراهم آورده است:
- جست‌وجو براساس شاعر، شعر، دیوان و وزن به نشانی: https://ganjoor.net/vazn/
- شنیدن اجرای صوتی هر شعر همگام با دیدن متن. این امکان در رباعیات خیام با صدای داوود ملک‌زاده و غزلیات سعدی با صدای حمیدرضا محمدی و غزل‌های حافظ با صدای سهیل قاسمی فراهم شده و در بقیه کتاب‌ها نیز قابل تکمیل است.
- امکان جست‌وجوی کلمات مشکل از طریق لغتنامهٔ دهخدا به صورت برخط[۱۱]
- امکان رؤیت یک بیت تصادفی
- امکان ایجاد حاشیه در کنار اشعار
- قرار دادن کدهای شعرها در وبگاه‌ها با تذهیب[۱۲]
 | |
 گنجور رومیزی در حال اجرا روی ویندوز ۷ | |
| نویسنده(های) اصلی | حمیدرضا محمدی |
|---|---|
| انتشار ابتدایی | ۱٫۰ |
| انتشار پایدار | ۲٫۲
۱۰ دی ۱۳۸۹ |
| نوشته‌شده با | سی‌شارپ دات نت |
| سیستم‌عامل | ویندوز |
| بن‌سازه رایانش | ویندوز |
| حجم | حدود ۲۲ مگابایت |
| در دسترس به | فارسی |
| گونه | کتابخانه |
| پروانه | جی‌پی‌ال/ گنو |
| وبگاه | |
نرم‌افزار گنجور رومیزی[ویرایش]
در تازه‌ترین نسخه این نرم‌افزار که با مجوز جی‌پی‌ال منتشر می‌شود، امکان مشاهدهٔ آثار بیش از هفتاد شاعر پارسی‌گوی به صورت رایگان و برون‌خط (آفلاین) وجود دارد.[۱۳] در نوشتن این نرم‌افزار از سی‌شارپ و قابلیت‌های دات. نت نسخه ۳ استفاده شده است. پایگاه داده برای ذخیرهٔ اشعار اس‌کیواِل‌لایت است. متن‌باز بودن این نرم‌افزار، امکان طراحی نرم‌افزارهای مشابه را فراهم کرده است. این نرم‌افزار در حال حاضر فقط روی ویندوز کار می‌کند. برای لینوکس و مک‌اواس می‌توان از نرم‌افزار ساغر[۱۴] و برای اندروید می‌توان از نرم‌افزار دریای سخن[۱۵] استفاده کرد.
جوایز و تقدیرها[ویرایش]
سایت گنجور در اولین «جشنواره تارنماهای ایران‌شناسی» که در بنیاد ایران‌شناسی برگزار شد، به عنوان برگزیدهٔ جایگاه دوم در بخش حقیقی شناخته شد.[۱۶]
پانویس[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «دربارهٔ گنجور». گنجور. دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «منابع - گنجور». گنجور. دریافت‌شده در ۷ ژانویه ۲۰۱۱.
- ↑ «گنجور:: گنجور». جام‌جم آنلاین. ۹ خرداد ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «گنج ادب». گریز. ۲۴ مرداد ۱۳۸۵. دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «چطور شد که شد؟». گریز. ۲۰ بهمن ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اوت ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «ری‌را — کتاب‌خانهٔ آزادِ فارسی». دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ https://ganjoor.net/about
- ↑ «سیستم بازبینی چشمی خروجی‌های او.سی. آر». تازه‌های گنجور. ۱۷ خرداد ۱۳۸۹. دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «سیستم بازبینی چشمی خروجی‌های OCR در گنجور». وبنا. دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «گنجور: بازبینی خروجی‌های او.سی. آر». وبنا. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ مارس ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «جستجوی سریع لغات در لغتنامهٔ دهخدا». تازه‌های گنجور. ۲۱ اسفند ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «گنجور: کدهای گنجور». دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «گنجور رومیزی». دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۳۱.
- ↑ «ساغر نرم‌افزار متن‌باز برای دیدن اشعار گنجور». دریافت‌شده در ۷ ژانویهٔ ۲۰۱۱.
- ↑ «دریای سخن - دریای شعر فارسی - برنامه‌ها در Google Play». play.google.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۳-۰۸.
- ↑ «برگزیدگان اولین جشنواره تارنماهای ایران‌شناسی تقدیر شدند». ایسنا. ۲۰۱۹-۰۲-۲۵. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۳.