گاه‌شمار تاریخ ایران از غارنشینی تا ظهور هخامنشیان
(تغییرمسیر از گاه‌شمار تاریخ ایران از غارنشینی تا ظهور هخامنشیان)
| تاریخ ایران |
|---|
 |
|
گاه‌شمار تاریخ ایران رده:تاریخ ایران  درگاه ایران |
این گاه‌شمار از دوران غارنشینی یعنی حدود ۱۰۰٫۰۰۰ سال پیش از میلاد تا سال ۵۵۸ پیش از میلاد یعنی آغاز فرمانروایی کوروش بزرگ در فارس، انشان و خوزستان می‌باشد.
ایلامیان از آغاز دوره پیش‌ایلامی تا پایان دوره ایلام نو، حدود ۲۶۶۱ سال در جنوب غربی ایران زندگی و حکومت می‌کردند.[۱]
عدد سال‌ها، تاریخ پیش از میلاد را نشان می‌دهد:
پیش از تمدن ایلام[ویرایش]
- پیش از میلاد ۳۲۰۰ (______________← ۱۰۰٬۰۰۰ پیش از میلاد
- حدود ۲۳۰٬۰۰۰: قدیمی‌ترین آثار غارنشینی در ایران که در غار دربند رشی در گیلان یافت شده و با روش‌های علمی زمان‌سنجی شده‌است.
- حدود ۱۰۰٬۰۰۰: آثار بر جای مانده از غارنشینی در کوه‌های زاگرس در غرب ایران بیانگر سکونت انسان در این مناطق در دوره پارینه‌سنگی میانی (۳۰۰٬۰۰۰ تا ۳۰٬۰۰۰ سال پیش) است. (تصویر ۲: نمونه دیوارنگاری)
- حدود ۷۰٬۰۰۰: جمجمه یک پسر بچه نئاندرتال کشف شده در حفاری منطقه تشیک تاش.[۲] (تصویر ۳)
- پیش از ۴۰۰۰۰: فرهنگ موستری و غارنشینی در ناحیه زاگرس
- حدود ۴۰۰۰۰ تا ۲۰۰۰۰: فرهنگ برادوستی:[۳] ساخت ابزارهای سنگی متنوع از جمله تیغه‌های سنگی و سکونت در پناهگاه در مناطق باز
- حدود ۲۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰: فرهنگ زارزی:[۳] ساخت ابزارهای سنگی ظریف نظیر میکرولیت و میکروبرین
- حدود ۹٬۰۰۰: دو قبیله اصلی هند و اروپایی به جنوب ایران کنونی کوچ کردند که بعدها قبایل ماد را تشکیل دادند.[۴]
- حدود ۹٬۰۰۰: پیدایش یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های جهان در جنوب دشت قزوین در منطقه سگز آباد (تپه سگز آباد و تپه قبرستان و تپه زاغه)
- حدود ۸٬۰۰۰: وجود مدارک و شواهد از گسترش روستاها، زندگی بر پایه کشاورزی و دامپروری در محدوده کوه‌های زاگرس و مناطقی مثل سراب، تپه گوران و علی کش.
- حدود ۵٬۵۰۰: پیدایش یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه در تپه سیلک در نزدیکی کاشان.
- حدود ۴٬۵۰۰: ظرف شراب تپه حاجی فیروز نقده به عنوان نخستین وسیله شراب‌سازی موجود در دوران نوسنگی. (تصویر)
- حدود ۴٬۲۰۰: بنیانگزاری شوش در جنوب غربی ایران.
- حدود ۳٬۵۰۰: سفالینه‌های نقاشی شده در شوش واقع در ایلام بیانگر دوره‌ای پیشرفته از طرح‌های هندسی، ایجاد سبک خاص از انسان و شکل‌هایی از جانوران در آنها. (تصویر ۴: نمونه سفالینه)
- حدود ۳٬۵۰۰: شکل گیری دبیره باستانی جیرفت، اولین خط کامل در فلات ایران همزمان با خطوط میخی و هیروگلیف در عراق و مصر.
دوره نیاایلامی[ویرایش]
- حدود ۳٬۲۰۰ تا ۲٬۷۰۰ : دوره نیاایلامی.
- هزاره سوم: اشیاء و ظروف زینتی تمدن جیرفت از جنس کانی کلینوکلر با نقش برجسته‌های قابل توجه و مبتکرانه.
- هزاره سوم: پرچم برنزی کشف شده در منطقه شهداد نزدیک کرمان، ایران.[۵]
- حدود ۲٬۷۰۰:تشکیل پادشاهی ایلام به پایتختی شوش.
- حدود ۲٬۷۰۰: ابریشم‌بافی در چین.
دوره ایلام باستان[ویرایش]
- حدود ۲٬۷۰۰ تا ۱٬۶۰۰: دوره ایلام باستان.
- حدود ۲٬۶۸۰ تا ۲٬۱۸۰ دوره اهرام مصر.
- حدود ۲۵۰۰ کتیبه نارامسین دربارهٔ پیروزی بر لولوبی‌ها.[۶]
- حدود ۲٬۳۰۰: سنگ‌نگاره آنوبانی‌نی (تصویر ۳)[۷]
- حدود ۲٬۰۹۴ تا ۲٬۰۴۷: تسخیر ایلام توسط شولگی پادشاه دوم سلسله سوم اور.
.jpg)
- ۲٬۰۰۴: واژگونی سلسله سوم اور توسط ایلام.
- هزاره دوم: ریگ‌ودا که از قدیمی‌ترین اشعار و سرودهای مذهبی هندی به زبان سانسکریت ودایی است، سروده شد.
- حدود ۱٬۹۰۰: برای نخستین بار پارچه پنبه‌ای توسط تمدن دره سند در آسیای جنوبی بافته شد.
- حدود ۱۸۹۶: حمله نافرجام کاسی‌ها به بابل.[۸]
- حدود ۱۷۴۹: سقوط بابل توسط کاسی‌ها.[۸]
- حدود ۱۷۴۹ تا ۱۷۳۴: دوره پادشاهی گاندیش شاه کاسی‌ها در بابل.[۸]
دوره ایلام میانه[ویرایش]
- حدود ۱٬۵۰۰ تا ۱٬۱۰۰: دوره ایلام میانه.
- حدود ۱٬۳۵۰: سند ازدواج به شکل سنگ نگاره در بوگازکوی (Boḡazköy) واقع در آناتولی، با ذکر نام پادشاه هیتی و حاکم تمدن میتانی که فرمانروایان سرزمین‌هایی هستند که مردم در آنجا به الهه‌های هندی-ایرانی میترا-وارونا، ایندرا و اشوین‌ها متوسل می‌شوند و آنها را می‌پرستند. این سند ظاهراً رسیدن موجی از اقوام هندو-ایرانی را به شمال غرب ایران تصدیق می‌کند.
- حدود ۱٬۳۵۰: آغاز مهاجرت قبایل ایرانی به سمت غرب از مجموعهٔ باستان‌شناسی باختر-مرو (تمدن آمودریا) به فلات و مناطق غربی ایران امروزی.
- حدود ۱٬۲۴۴ تا ۱٬۲۰۸ : افزایش درگیری‌های بین ایلام و آشور. یورش توکولتی نینورتای یکم پادشاه آشور به کوه‌های شمال ایلام. حمله ایلام به بابل در زمان پادشاهی کیدین خوران (Kidin-Ḵutran).
- حدود ۱٬۱۰۰ تا ۷۷۰: اتحاد ایلام و بابل علیه آشوریان. در این برهه زمانی انشان جزئی از خاک ایلام است.
- حدود ۱۱۷۱: حمله کویترناحونته شاه ایلام به بابل و فتح آن سرزمین.
دوره ایلام نو[ویرایش]
- حدود ۱٬۱۰۰ تا ۵۳۹: دوره ایلام نو.
- حدود ۱٬۰۰۰: برخی از مورخان سال تولد زرتشت را در این سال تخمین زده‌اند. زادروز زرتشت در بین پژوهشگران و تاریخدانان مبحثی مورد مباحثه و مجادله است. این تفاوت از ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ پیش از میلاد می‌باشد. (تصویر ۴: نقاشی در یزد)
- ۸۳۵: نام ماد برای نخستین بار در یک سنگ نگاره متعلق به شلمنسر سوم، پادشاه آشور ظاهر شد.
- ۸۱۰: آداد-نراری سوم پادشاه آشور به ماد لشکر کشید و صفحات غربی فلات ایران را تصرف کرد.[۹][۱۰]
- حدود ۷۷۰ تا ۶۴۶: قبایل پارسی، ایلامیان انشان را وادار به مهاجرت به سمت شهر شوش کردند.
- ۷۵۳: تشکیل پادشاهی روم.
- حدود ۷۰۸: بنیان‌گذاری ماد به مرکزیت هگمتانه به وسیله دیاکو.
- حدود ۷۰۵: زاده‌شدن هخامنش نیای دودمان هخامنشیان.
- حدود ۶۷۵: آغاز پادشاهی فرورتیش. (بنا به نقل هرودوت)
- ۶۳۹: آشوربانیپال شاه آشور، ایلام را شکست داد و شوش را غارت کرد. پس از این جنگ، ایلام هرگز به عنوان یک قدرت مستقل ظاهر نگردید. (تصویر ۵: سنگ‌نگاره)
- ۶۳۳: حمله سکاها به ماد.
- ۶۲۵: مرگ آشوربانیپال پادشاه قدرتمند آشور و ساقط‌کننده پادشاهی ایلام.
- ۶۲۴: شکست و عقب راندن سکاها توسط مادها.
- ۶۲۴: آغاز پادشاهی هووخشتره پادشاه ماد.
- ۶۱۲: اتحاد ماد و بابل و حمله هووخشتره به نینوا مرکز آشور و براندازی پادشاهی آشور.
- ۵۸۴: مرگ هووخشتره و انتقال سلطنت به پسرش ایشتوویگو.
جستارهای وابسته[ویرایش]
- تاریخ ایران پیش از آریایی‌ها
- فهرست تمدن‌ها و جاهای باستانی ایران پیش از تمدن ایلام
- گاه‌شمار تاریخ ایران
- گاه‌شمار تاریخ ایران از سقوط ساسانیان تا ظهور طاهریان
- گاه‌شمار تاریخ ایران از ظهور طاهریان تا سقوط خوارزمشاهیان
- گاه‌شمار تاریخ ایران از حمله مغول تا ظهور صفویان
پانویس[ویرایش]
- ↑ CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
- ↑ Ash, Patricia J.; David J. Robinson (2010). The Emergence of Humans: An Exploration of the Evolutionary Timeline. Wiley. ISBN 978-0-470-01315-1.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ [۱]
- ↑ Of the two main Indo-European tribes moving south into Iran, it is at first the Medes who play the dominant role. historyworld.net
- ↑ History of Art in Iran from website: www.chap.sch.ir بایگانی‌شده در ۱۱ ژوئن ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine
- ↑ ص 1 کتاب ایران پیش از آریایی‌ها
- ↑ دیاکونوف. «فصل اول». در تاریخ ماد. انتشارات پیام. ۱۰۱.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ص 4 کتاب ایران پیش از آریایی‌ها
- ↑ تاریخ ایران باستان/حسن پیرنیا/موسسه انتشارات نگاه/صفحهٔ ۱۵۲.
- ↑ Shadows in the Desert: Ancient Persia at War[پیوند مرده] books.google.com
منابع[ویرایش]
- CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1 iranicaonline.org
گاه‌شمارهای تاریخ ایران | ||
|---|---|---|
| ۱۰۰٬۰۰۰ سال پ.م. تا ۶۵۱ میلادی |
|  |
| از ۶۵۱ تا ۱۲۲۰ میلادی |
| |
| از ۱۲۲۰ تا ۱۵۰۱ میلادی |
| |
| از ۱۵۰۱ تاکنون | ||
| جستارهای وابسته |
| |