سنگ‌نوشته اپسای دبیر

سنگ‌نوشتهٔ اپسای دبیر حک شده روی ستونی در شهر بیشابور

ترجمه کتیبه اپسای دبیر

سنگ‌نوشتهٔ اَپَسای دبیر در خرابه‌های شهر شاپور یا بیشابور در ناحیهٔ کازرون کشف شده‌است، دارای دو تحریر به زبان پهلوی و زبان پارتی است و به دستور دبیر شاپور یکم ساسانی به نام اَپَسا یا اَفَسا نگاشته شده‌است. تحریر پهلوی دارای ۱۶ سطر است و از تحریر پارتی که بسیار آسیب دیده، ۱۲ سطر برجای مانده‌است. کتیبه با ذکر تاریخ شروع می‌شود و به دنبال آن آمده‌است که اپسای دبیر به هزینهٔ خویش پیکره‍ای از شاه را ساخته و شاه او را پاداش داده‌است. تاریخ کتیبه مطابق با ۲۶۶ میلادی است.

بر روی دو ستون میدان شهر سنگ نبشته ای در 16 خط به زبان پهلوی اشکانی و ساسانی است که روی آن نوشته شده است:

« در فروردین سال ۵۸ از آتش ( به تخت شاهی رسیدن) اردشیر، در سال ۴۰ از آتش شاپور، در سال ۲۴ از آتشهای شاهی این تندیس بغ مزدا پرست شاپور شاهنشاه ایران و انیران که چهره از ایزدان دارد پسر بغ مزدا پرست اردشیر شاهنشاه ایران که چهره از ایزدان دارد نوه ی بغ پاپک شاه و ساخت اپسا Apasa از مردمان شهر حران ( ترکیه ی امروزی) با دارایی خاندان خویش است. به بغ مزدا پرست شاپور شاه ایران و انیران که چهره از ایزدان دارد این پیکر را نشان دادم و شاهنشاه پس از دیدن این تندیس به اپسای دبیر سیم، بندگان، کنیزها، باغها، دارایی بخشید».

برخی بر این باورند که تندیسی از شاپور یکم ساسانی در میان این دو ستون بوده است که همینک از میان رفته است! از دیدگاه پژوهشگر باستان نشاسی هخامنش کرمان تندیسی ار شاپور یکم در اینجا نبوده است، بلکه این سنگ نبشته همان تندیسی را می گوید که در سر در غار شاپور دیده می شود.

جستارهای وابسته

• سنگ‌نوشته‌های ساسانی

منابع

• تفضلی، احمد، و به کوشش آموزگار، ژاله. تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام. تهران: انتشارات سخن، ۱۳۷۶ شابک ‎۹۶۴-۵۹۸۳-۱۴-۲