بشقاب
بُشقاب، تابک، لبتخت یا دوری ظرفی است معمولاً دایره شکل، کم عمق، دارای کف صاف و پهن. بشقاب به منظور صرف غذا (و گاهی مقاصد تشریفاتی و تزئینی) به کار میرود.
پیرامون واژه[ویرایش]
واژه قاب ریشه سغدی دارد و به معنی ظرف است[۱] است. در مورد واژه بُش، هنوز هیچ منبع آکادمیکی دربارهٔ ریشه این واژه اظهار نظر نکردهاست. نظر عامه براین است که این واژه ترکی است و به معنی خالی است، البته چنین ساختی در هیچ واژهٔ ترکی دیگری دیده نمیشود و در هیچیک از زبانهای ترکی نیز رایج نیست و اساساً دلیل آمدن صفت «بش» پیش از قاب نیز مشخص نیست. نظر دیگر اینست که، با توجه به اینکه ریخت رایج دیگر واژه بشقاب (پشقاب) که در افغانستان و برخی دیگر نقاط رایج است و واژگان مشابهش مانند پیش-دستی و …، این واژه فارسی است.[۲][۳] در گذشته در پارسی به بشقاب، دوری (dowri) میگفتند.[۴] امروزه نیز همچنان در برخی زبانهای محلی، برای نمونه مازندرانی[۵]، بشقاب بزرگ را دوری میگویند. از دیگر واژههای پارسی معادل بشقاب، شیلان یا شیلانه،[۶][۷] بَزمِه[۷] و لبتخت[۸] میباشد.
در قدیم بهویژه بشقابهای بزرگ لبهدار را دوری، پردل، و رکابی میگفتند.[۸][۹] در پارسی، بشقاب سفالی و سوپخوری، سُکُر (یا سُکوره، سُکُرجه، اُسکُر، اُسکُرچه)،[۱۰][۱۱][۱۲] بشقاب بزرگ زکنج،[۱۳] بشقاب کوچک بَزمَک،[۱۴] بشقاب کشیده دیس،[۱۵] بشقاب ژرف گِردَنَه،[۱۶] بشقاب چوبی چپین،[۱۷] و بشقاب پهن تبرک یا گرباک[۱۸] نامیده میشدهاست.
جالبتر اینکه در ترکی استانبولی به بشقاب تابک گفته میشود که دیس پهلوی تابه فارسی میباشد.[۱۹]
انواع[ویرایش]
بشقابها از مواد گوناگونی چون چینی، ملامین، بلور، پلاستیک، سرامیک،[۳] آرکوپال و حتی استیل ساخته میشوند.[۲۰] اندازه، شکل و عمق بشقابها بسته به نوع کاربرد آنها (پیشغذا، غذای اصلی، سوپخوری، میوه، و دسر) متفاوت است. غذا پیش از توزیع در بشقاب معمولاً در دیس کشیده میشود.[۲۱]
بعضی از بشقابها فقط به عنوان وسیله تزئینی کاربرد دارند.[۳] برخی از بشقابها نیز در شکلهای دیگری بجز دایره (مثلا مربع) تولید میشوند. نوعی از بشقاب با قابلیت نگهداری لیوان و قاشق و حمل همه اینها با یک دست به شکل آرگونومیک طراحی شدهاست.[۲۲] همچنین طرحهایی در دست است تا بشقابهای گرم شونده به تولید برسند.[۲۳]
مجموعه[ویرایش]
برخی علاقهمندان، به جمعآوری بشقاب اقدام میکنند. جمعآوری بشقاب به عنوان مجموعه برای نخستین بار توسط یک انگلیسی-هلندی در سال ۱۸۰۰ میلادی صورت گرفت.[۳]
بشقابدرمانی[ویرایش]
بشقابدرمانی روشی است که با استفاده از آن، گرفتن رژیم غذایی سادهتر میشود. در این روش در درجه اول از بشقاب (و قاشق) کوچکتری برای صرف غذا استفاده میشود و در مرحله بعد، رنگ بشقاب، آبی انتخاب میشود. رنگ آبی بشقاب موجب کاهش اشتها میگردد.[۲۴][۲۵]
منابع[ویرایش]
- ↑ http://www.etimolojiturkce.com/kelime/kap
- ↑ دهخدا. «ظرف». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Plate (dishware)». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۱ nov ۲۰۰۹.
- ↑ دهخدا: سکرجه
- ↑ «واژههای شیرین مازندرانی (لوازم آشپزخانه)». پایگاه فرهنگی، اجتماعی، خبری روستای ایمنآباد و کروکلا.
- ↑ کزمُسرِفی به رنگ مصوّر ندیدهاست - بر طاق خانهاش زده شیلان کشیدهاست (سلیم)
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب».
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ دهخدا. «بشقاب». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ دهخدا. «دوری». لغتنامه دهخدا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ دائرةالمعارف اسلامی، سرواژهٔ ابومطهر ازدی و لغتنامه دهخدا سرواژههای اسکرجه، اسکره و سکرجه.
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب سفالی».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب سوپ خوری»، (مأخوذ از فرهنگ برهان).
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب بزرگ».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب کوچک».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب کشیده».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب ژرف».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب چوبی».
- ↑ فرهنگ پارسیمان، سرواژهٔ «بشقاب پهن».
- ↑ http://tr.wikipedia.org/wiki/Tabak_(eşya)
- ↑ «تندرستی با کاسه و بشقاب». سلامت نیوز. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ مشارکتکنندگان ویکیپدیا. «Platter (dishware)». در دانشنامهٔ ویکیپدیای انگلیسی، بازبینیشده در ۱ nov ۲۰۰۹.
- ↑ «بشقاب، قاشق، لیوان». مجله منزل. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «غذایی گرم و لذیذ با بشقاب رسانا». معاونت دانشجویی دانشگاه الزهرا. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ آقامیری. «بشقاب درمانی». سایت تبیان. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک) - ↑ «بشقاب درمانی برای لاغر شدن». سایت نگاهک. دریافتشده در ۱۱ آبان ۸۸. تاریخ وارد شده در
|تاریخ بازدید=
را بررسی کنید (کمک)
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ بشقاب موجود است. |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ بشقاب موجود است. |