واسکو دو گاما

برای دیگر کاربردها، واسکو دو گاما (ابهام‌زدایی) را ببینید.

واسکو دو گاما
پرتره‌ای از واسکو دو گاما
زادهٔ	حدود ۱۴۶۹-۱۴۶۰ سینش، جنوب غربی پرتغال،
درگذشت	۲۴ دسامبر ۱۵۲۴ (سن ح. ۶۵–۵۵) کوچی، هند
مدفن	لیسبون، پرتغال
ملیت	پرتغالی
پیشه	کاشف و فرمانده نیروی دریایی
کارهای برجسته	طی‌کننده راه اروپا به هندوستان
همسر(ها)	کاتارینا دو آتایده
امضاء

مسیری که واسکو دو گاما در اولین سفرش (۱۴۹۷–۱۴۹۹) پیمود.

واسکو دو گاما (به پرتغالی: Vasco da Gama) (زاده ۱۴۶۹ - درگذشته ۱۵۲۴)، جهانگرد و کاشف پرتغالی بود که برای اولین بار از راه دریا از اروپا به هند رفت. او را از موفق‌ترین دریانوردان تاریخ می‌دانند. واسکو دو گاما نخستین فردی است که اروپا و آسیا را از طریق مسیری دریایی به هم پیوند داد که همین موضوع سرآغاز چندگانگی فرهنگی شد.

زندگی

واسکو دو گاما در سال ۱۴۶۹م در سینش، جنوب غربی پرتغال به دنیا آمد؛ و در سال ۱۵۲۴م در شهر کوچین ایالت کرالا (جنوب هند) درگذشت. دو گاما در در جوانی به ارتش پرتغال پیوست و به عنوان سرباز علیه امپراتوری اسپانیا جنگید. از جوانی او اطلاعات بسیار کمی در دست است. او در سال ۱۴۸۷م توسط ژان دوم به هندوستان اعزام شد و از جنوب آفریقا و دماغه امید نیک به هند رفت. بعد از بارتلمه دیاز که کاشف دماغه امید نیک در جنوب آفریقا است، دوگاما دومین دریانوردی بود که از این مسیر برای رسیدن به هند عبور کرد. این اکتشاف بزرگ جغرافیایی سرنوشت ملت‌های شرقی را در آینده تغییر داد و باعث ورود اروپائیان و استعمار مشرق زمین شد. واسکو در در ۱۴۹۸ میلادی به کالیکوت رسید و در ۱۴۹۹ به پرتغال بازگشت. اما بار دیگر در سال ۱۵۰۲م به عنوان دریاسالار به هند عزیمت کرد و در کالیکوت کشتار عظیمی از هندی‌ها، به انتقام کشته شدن بازرگانان پرتغالی، مرتکب شد. او نخستین مرکز بازرگانی پرتغال را در کوچی تأسیس کرد. دوگاما در سال ۱۵۲۴م از سوی پادشاه پرتغال به عنوان نایب‌السلطنهٔ هند انتخاب شد، اما پیش از آنکه در مسئولیت جدیدش کاری بکند در همان سال در کوچین درگذشت. شرح سفر واسکو دو گاما در کتابی به نام لوزیاد توسط کاموئن تحریر شده‌است. هموطن او آلفونسو دالبو کرک هم تقریباً در همان ایام (۱۵۰۷م) و هم‌زمان با روی کار آمدن صفویان از بندر گوا به خلیج فارس آمد و هرمز را تصرف کرد. قلعهٔ پرتغالی‌ها در هرمز یادگار همان ایام است. در این دوره امپراتوری پرتغال خود را امپراتور آفریقا- فارس و هند خواند.

آرامگاه واسکو دو گاما در کلیسایی به نام سنت فرانسیس واقع شده. این کلیسا اولین کلیسای اروپائیان در هند است که حدود سال‌های ۱۵۰۳ میلادی توسط پرتغالی‌ها احداث شد و بعدها توسط هلندی‌ها و انگلیسی‌ها تغییراتی یافت. واسکو در ۱۵۲۴ در این کلیسا دفن شد و بعد از ۱۴ سال (۱۵۳۸ میلادی) بقایای جسد او از این کلیسا به پرتغال منتقل شد.

اعمال خشونت‌آمیز

واسکو دو گاما برای اینکه حکام محلی حساب کار دستشان بیاید، صیادان بی‌سلاح را می‌گرفت و مُثله می‌کرد و سر و دست و پای آن‌ها را با پیامی کتبی برای حکام می‌فرستاد تا بفهمند مقاومت بی‌فایده است. او سروری پرتغال در اقیانوس هند را با روشی به‌دست آورد که امروزه تروریسم دولتی نامیده می‌شود.

او در سال ۱۵۰۲ راهی سفر استعماری به هند شد. یکی از خدمهٔ او دربارهٔ برخورد آن‌ها با کشتی مسلمانانی که از سفر حج برمی‌گشتند چنین نوشته‌است:

یک کشتی کاروان حج را گرفتیم که ۳۸۰ مرد و عدهٔ زیادی زن و بچه سرنشین داشت. لااقل ۱۲۰۰۰ سکه و دست‌کم به اندازهٔ ۱۰۰۰۰ سکه مال و اموال از آن‌ها گرفتیم. سپس کشتی و همهٔ سرنشینانش را با باروت آتش زدیم.

یکی از خصوصیات او این بود که مسلمانان را از دکل کشتی آویزان می‌کرد تا افرادش آن‌ها را هدف تمرین تیراندازی با تیر و کمان خود کنند، ولی این حرکت وحشیانه از روی خباثت نبود، بلکه کاملاً حساب‌شده و بخشی از سیاست بود. ]]واسکو دوگامای پرتقالی[[ می‌خواست که مردم و حکمرانان محلی (شدت) آتش را ببینند و صدای التماس و عذاب را بشنوند. او با ترور حساب می‌کرد تا به تسلیم دست یابد. فرماندهان پس از گاما فرقی نکردند و راه او را در ارعاب و سرکوب مردم محلی ادامه دادند. از جمله آلفونزو د آلبوکرک که پس از فتح ایالت گوآ در ساحل هندوستان قتل‌عامی وحشیانه را به راه انداخت.

نگارخانه

• 
  سفرهای واسکو دو گاما در ساحل هند در ۱۵۰۲ میلادی.
• 
  مجسمهٔ‌واسکو دو گاما در زادگاهش، سینش، پرتغال
• 

جستارهای وابسته

• جنبش جنوب ایران
• خلیج فارس
• اسناد نام خلیج فارس، میراثی کهن و جاودان

منابع

• کانر، کلیفورد (چاپ اول ۱۳۹۰). تاریخ علم مردم. ترجمهٔ حسن افشار. تهران: نشر ماهی. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۲۰۹-۰۰۲-۰.
• سمینار بین‌المللی ایران و آفریقا دانشگاه تربیت مدرس- یونسکو- ۱۳۸۱. جلد دوم مقاله ایرانیان بلوچ در جنگ ممباسادکتر عجم چاپ ۱۳۸۳ دانشگاه تربیت مدرس
• دکتر یلپانی. «در پاسخ به سخنرانی تونی بلر، مجلهٔ چشم‌انداز ایران».