هفتکل

مختصات: ۳۱°۲۶′۳۲″شمالی ۴۹°۳۱′۵۴″شرقی / ۳۱٫۴۴۲۲°شمالی ۴۹٫۵۳۱۷°شرقی / 31.4422; 49.5317
صفحه نیمه‌حفاظت‌شده
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

هفتکل
به لری"هفکل
کشور ایران
استانخوزستان
شهرستانهفتکل
نام(های) دیگرطوف اسپید
سال شهرشدن۱۳ اردیبهشت ۱۳۰۵
مردم
جمعیت۱۵٬۸۰۲ نفر (۱۳۹۵)[۱][۲]
جغرافیای طبیعی
ارتفاع۳۱۲ متر
اطلاعات شهری
شهردارمهدی محمودی[۳]
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۶۱۴۳۵۸
وبگاه
شناسهٔ ملی خودرو ایران ۲۴ ل
کد آماری۱۲۹۲
هفتکل بر ایران واقع شده‌است
هفتکل
روی نقشه ایران
۳۱°۲۶′۳۲″شمالی ۴۹°۳۱′۵۴″شرقی / ۳۱٫۴۴۲۲°شمالی ۴۹٫۵۳۱۷°شرقی / 31.4422; 49.5317

هَفْتْکِل (دربارهٔ این پرونده تلفظ ) شهری در استان خوزستان و مرکز شهرستان هفتکل است که با کشف نفت در تاریخ ۱۳ اردیبهشت ۱۳۰۶ خورشیدی، دومین شهر نفتی ایران لقب گرفت.[۵][۶] این شهر در سال ۱۳۹۵، ۱۵٬۸۰۲ نفر جمعیت داشته است.[۷] میدان نفتی هفتکل در محدوده این شهر قرار دارد.[۸]

وجه تسمیه

دشت طوف سفید صدها سال محل قشلاق بختیاری‌ها بود و در زمان حکومت صمصام‌السلطنه بختیاری، طایفهٔ لرکی از ایل قشقایی در دشت طوف سفید ساکن شده و به کار دامپروری پرداختند اما همواره از دست اشرار آسایش نداشتند؛ در یکی از این دستبردها، اشرار تعدادی از احشام گله داران را به سرقت برده و باعث ترس زنان و کودکان شدند. سواران قشقایی به تعقیب سارقین پرداخته و هفت نفر از آن‌ها را کشته و برای ایجاد ترس دیگر اشرار، بر بلندای تپه‌ای، هفت سنگ نشانده (کل) به بلندای قد انسان برافراشتند و از آن به بعد آن تپه و نواحی اطراف آن را هفتاکل نام نهادند و به مرور زمان نام هفتاکل و هفت کل به جای طوف سفید به کار برده شد.[۹]

جغرافیا

موقعیت جغرافیایی

از لحاظ جغرافیایی تقریباً در مرکز استان خوزستان قرار دارد. این شهر تا اهواز مرکز استان خوزستان ۹۰ کیلومتر، تا رامهرمز ۳۵ کیلومتر تا باغملک ۳۹ کیلومتر تا مسجد سلیمان ۸۰ کیلومتر، تا ایذه ۸۵ کیلومتر و تا شوشتر نیز ۱۰۰ کیلومتر فاصله دارد.[۵] محور اهواز، هفتکل، باغملک، ایذه به شهر کرد، اصلی‌ترین محور ارتباطی استان خوزستان به استان‌های چهارمحال و بختیاری و اصفهان محسوب می‌شود.[۱۰]

آب و هوا

آب و هوای هفتکل گرم و نیمه مرطوب است که بیشینه دمای هوا در تابستان به ۴۸ درجه بالای صفر و کمینه دمای هوا در زمستان به ۲ درجه زیر صفر می‌رسد. میزان متوسط بارندگی سالانه حدود ۳۸۰ میلی‌متر است.[۱۱]

پوشش گیاهی

پوشش گیاهی منطقه معمولاًعلفزارهای فصلی و دارای بوته‌های کَنگر، کتیرا، پونه، سیر کوهی، خارشتر و درختان انار، برهان، کنار و نخلهای پراکنده‌است.

جانوران و پرندگانی همچون؛ پلنگ، مار، خرس، روباه، شغال، سوسمار، قوچ، گرگ، کفتار، گراز، بز کوهی، کبک، تیهو، لک لک و شاهین در منطقه یافت می‌شوند؛ ولی در گذشته جانورانی چون یوزپلنگ، و آهو نیز یافت می‌شد.[۱۲][۱۳]

رودها و منابع آبی

  • رود تنباکوکا در ۵ کیلومتری خاور هفتکل[۱۱]
  • رود شور باریک در ۵ کیلومتری شمال شهر هفتکل[۱۱]
  • رود آب شکر در ۶ کیلومتری جنوب خاوری مرکز هفتکل[۱۱]
  • آبشار زیبای ملارانی در نزدیکی روستای باستانی بن آسیاب و ته‌مانده‌های آسیاب‌های آبی قدیم و چشمه آب شیرین
  • تالاب برم شور در ۲۰ کیلومتری جاده هفتکل به باغملک[۱۴]

مردم‌شناسی

مردم شهر هفتکل اکثریت از ایل بختیاری و بخشی قشقایی هستند و به اکثریت به زبان لری بختیاری و گروهی به ترکی قشقایی سخن می گویند‌.[۱۵][۱۶]بختیاری ها علاوه بر شهر هفتکل در بیشتر روستاهای شهرستان هفتکل نیز ساکن اند.

بافت شهر

کنسرسیوم نفتی دارسی در حدود سال ۱۳۰۶ خورشیدی در این شهر ساختمان‌های بسیاری را برای کارشناسان انگلیسی و کارگران بومی خود بنا نهاد. در بافت این منازل مسکونی ساختمان‌های آموزشی، سینما، باشگاه، استخر، درمانگاه و بیمارستان و آتش‌نشانی پیش‌بینی شد.[۱۷] هفتکل در آن دوران عروس شهرهای خوزستان خوانده می‌شد.[۱۸] اما شهرداری هفتکل تا سال ۱۳۴۶ تشکیل نشد.[۱۹] بخشداری هفتکل در سال ۱۳۱۰ تشکیل شد.[۱۰][۲۰]

طبق آمار سال ۱۳۵۵، جمعیت هفتکل در حدود ۱۲۰۰۰ نفر بوده‌است. این شهر دارای ۵۵۰ دستگاه خانهٔ کارگری، ۱۲۰ دستگاه کارمندی، سه باشگاه، سه استخر شنای مدرن، دو دبیرستان، و سیزده دبستان بوده و تعداد دانش آموزان مشغول به تحصیل آن ۳۷۰۰ نفر بوده‌است و ادارات دولتی آن شامل: بخشداری، اداره پست، دارایی، آمار، آموزش و پرورش و کلانتری بوده‌است و تعداد کارکنان دولت در آن سال، ۱۵۶ نفر بوده‌است. همچنین، شهر دارای یک فرودگاه نیز بوده‌است.[۲۱] هم‌اکنون این شهر دارای ۲۴ دبستان، ۲۲ مدرسه راهنمایی، ۱۶ هنرستان و ۲ دبیرستان می‌باشد که تعداد ۶۷۰۰ نفر دانش آموز در آن مشغول تحصیل‌اند.[۲۲]

پل عابر پیاده میدان مولوی هفتکل

متاسفانه در اواخر دهه ۹۰ شمسی شهردار جدید هفتکل با همکاری ارگان های معلوم الحال جهت از بین بردن حافظه تاریخی هفتکل نماد هفتاکل را تخریب و با نماد های بی هویت جایگزین کردند

هفتکل در جنگ جهانی دوم

در روز سوم شهریور ۱۳۲۰ (۲۵ اوت ۱۹۴۱)نیروهای انگلیس و شوروی (متفقین) علی‌رغم اعلام بی‌طرفی کامل ایران در جنگ جهانی دوم، ورود به ایران را آغاز کردند و انگلیس با تنها پنج هزار سرباز توانست خاک ایران را به اشغال درآورد[۲۳] اهمیت منطقهٔ نفت خیز هفتکل و اتکای اقتصادی - نظامی دولت انگلیس به استخراج نفت آن، پای نیروهای انگلیسی را به شهر کشاند. انگلیسی‌ها، چاه شماره ۲۰ هفتکل را Golden Well می‌نامیدند، چون ۲۰ هزار بشکه نفت از آن، موتور محرکهٔ خودروهای نظامی شان را تأمین می‌کرد.[۲۴]

مقاومت استوار گنجی

در برابر تهاجم متفقین بسیاری از فرماندهان لشکرها، راه فرار را در پیش گرفتند و کوچک‌ترین مقاومتی نشان ندادند. فقط در جنوب و غرب لشکرهای، خوزستان و کرمانشاه تا حدودی مقاومت کردند.[۲۵]

اما در شهر هفتکل، استوار عنایت الله گنجی که فرماندهٔ ژاندارمری فُلوتین Float-In هفتکل بود، وقتی خبردار شد هواپیماهای متفقین قصد فرود در فرودگاه هفتکل را دارند، خود را به آنجا رساند و اجازهٔ نشستن به هواپیماها را نداد. اطرافیان به او می‌گفتند شاه تسلیم شده و کشور را به متفقین سپرده، تو هم تسلیم شو و خودت را به خطر نینداز، اما گنجی گفت: «من سربازم! مملکت مال شاه نیست؛ و من سرباز شاه نیستم، من سرباز وطنم!»[۲۶][۲۷]

آرامگاه سرباز وطن، عنایت الله گنجی در هفتکل

استوار سوار بر اسب، خود را به فرودگاه رساند و تفنگش را به آسمان که در تسخیر جنگنده‌های متفقین بود نشانه رفت و توانست بعد از چند شلیک، هواپیمای انگلیسی را که در حال فرود آمدن بود ساقط کند. هواپیمای دوم، وقتی اوضاع را چنین دید، فرودگاه و اطراف آن را به گلوله بست که در این بین استوار گنجی کشته و پیرمردی بنام «قِلیچ اصلانی» که از عشایر قشقایی بود و برای کمک به استوار آمده بود نیز زخمی شد.[۲۶][۲۷]

اقتصاد

این شهر هم‌اکنون دومین شهر نفتی خاورمیانه محسوب می‌شود.[۲۸] و از ۲۴ چاه نفت این منطقه سالیانه بالغ بر ده میلیون تن نفت استخراج می‌شود.[۲۹] بنا به گزارش نشریهٔ هفتگی هفت روز در هفتکل و نفت سفید، هفتکل و نفت سفید روزانه یکصد و شصت و هشت هزار بشکه نفت خام تولید و صادر می‌کردند.[۳۰] هفتکل به جز نفت و گاز، معادن سنگ، گچ و آهک نیز دارد.[۱۱] ورود صنعت نفت به شهر هفتکل باعث ایجاد مدرسه، فرودگاه، جاده، سیستم آب و فاضلاب، بهداشت و درمان، بیمارستان، خدمات رفاهی و اجتماعی در منطقه شد. هنگام ورود صنعت نفت به این شهر جامعه آن عشایری بود و نفت برای این که به بقای خود ادامه دهد بافت این جوامع را از عشایری به شهری تغییر داد و نیروهای تحصیل کرده از داخل و خارج کشور را جذب کرد.[۳۱]

نفت و گاز

نخستین چاه نفت هفتکل در سال ۱۳۰۶ حفر شد و[۳۶][۳۷][۳۸] میدان نفتی هفتکل، سال‌ها بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ نفت ایران بود.[۳۸] که از ۱۵ حلقه چاه نفت حفاری شده تا سال ۱۹۶۴ میلادی، سالانه ۹٫۵ میلیون بشکه نفت، صادر می‌شد. این رقم در سال ۱۹۶۹ از ۱۱ حلقه چاه به ۱۱٫۳ میلیون بشکه و در سال ۱۹۷۰ از ۹ حلقه چاه به ۱۳٫۸ میلیون بشکه نفت افزایش یافت.[۳۶] هم‌اکنون نیز روزانه حدود ۲۳ هزار بشکه نفت از میدان نفتی هفتکل تولید می‌شود.[۳۸] تازه‌ترین مطالعات از بررسی عملکرد میدان نفت سفید نشان می‌دهد که از سال۱۳۲۴ (زمان آغاز بهره‌برداری از این میدان) تا پایان سال ۸۷، ۴۳۵ میلیون بشکه نفت و یک هزار و ۱۰۰ میلیارد فوت مکعب گاز گنبدی از این مخزن تولیدشده‌است.[۳۹] هم‌اکنون نیز با ۱۶ حلقه چاه تولیدی، روزانه به‌طور متوسط ۱۸ هزار بشکه نفت تولید می‌شود.[۳۹]

در سال ۱۳۱۳ خورشیدی نخستین حفاری به منبع عظیمی از گاز رسید که از نوع گاز مرغوب بود و روزانه ۱۶۰٫۰۰۰ متر مکعب گاز به مسجدسلیمان که در ۷۲ کیلومتری نفت سفید قرار دارد، توسط لوله‌های ۶٫۸ اینچی فرستاده می‌شد تا به سوخت توربین‌های آن برسد.[۳۶]

میزان تولید نفت در سال‌های مختلف[۳۶]

سال به میلادی تعداد چاه میزان تولید
۱۹۶۳ ۱۵ حلقه روزانه ۱۲۸۰۰۰ بشکه
۱۹۶۹ ۱۱ حلقه ۱۵٫۸ میلیون بشکه در سال
۱۹۷۱ ۱۲ حلقه ۱۸٫۴ میلیون بشکه در سال
۱۹۷۳ ۹ حلقه ۱۴ میلیون بشکه در سال
۱۹۷۴ ۱۱ حلقه ۱۳٫۵ میلیون بشکه
۱۹۷۵ ۱۱ حلقه ۱۰٫۵ میلیون بشکه
۱۹۷۶ ۶ حلقه ۸ میلیون بشکه با میزان سبکی ۳۸ درجه (بهترین نفت)

دبیرستان رودکی

دبیرستان رودکی هفتکل با طرح کلیسایی ساختمان آن در سال ۱۳۱۸ آغاز به کار کرد. وسعت آن ۳۰۰۰ متر مربع می‌باشد و دارای آزمایشگاه، دستگاه‌های تهویه سرد و گرم آبدارخانه، کتابخانه و میادین ورزشی بود و دانش‌آموزان بسیاری از نقاط استان برای ادامهٔ تحصیل به آن جا می‌آمدند[۱۷] این دبیرستان، زمانی ۶۵۰ دانش آموز داشته که بسیاری از آن‌ها امروزه از نخبگان ایرانند،[۴۰] افراد سرشناسی همچون موسی نیک نژاد و ‌سید حمیدحسن‌زاده و اسماعیل کاظمی و سیروس رادمنش و حیات ممبینی و مسعود کاظمی در سال ۶۱ در این دبیرستان دیپلم گرفته‌اند. از مدیران این دبیرستان، تنها کارشناس بومی فیزیک "'محمد علی جوادی مکوندی"' را می‌توان نام برد که پس تر ریاست فرهنگ چند شهر استان خوزستان همانند اهواز را بر دوش کشیدند. این دبیرستان، نماد فرهنگی هفتکل است.[نیازمند منبع]

همایش بزرگ رودکی

از فروردین ۱۳۸۴ همایشی تحت عنوان همایش بزرگ رودکی و با هدف گردهم آوری هفتکلی‌ها از اقصی نقاط جهان،[۴۱] در دبیرستان رودکی برگزار می‌شود. در این گردهمایی‌ها بسیاری از دانش آموختگان قدیمی این دبیرستان از کشورهایی همچون اتریش، آلمان، کانادا، آمریکا، انگلیس و کویت حضور داشتند.[۴۲]

چهره‌های سرشناس

™ قهرمان وطن استوار گنجی

نگارخانه

جستارهای وابسته

منابع

  1. «انتشار لیست جمعیت شهرستانهای خوزستان براساس سرشماری ۱۳۹۵».
  2. «نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵». معاونت برنامه‌ریزی استانداری خراسان جنوبی (به نقل از مرکز آمار ایران). ۱۶ تیر ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ اکتبر ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۶.
  3. https://nedaehaftkel.ir/index.php/akhbare-haftkel/25973-2021-12-20-13-42-24
  4. «دانشنامه گردشگری خوزستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۵ ژوئن ۲۰۱۳.
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ تاریخچهٔ هفتکل / پایگاه اطلاع‌رسانی شهرستان هفتکل
  6. «استانداری خوزستان، نقشه استان». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۰ تیر ۱۳۹۰ خورشیدی. تاریخ وارد شده در |تاریخ بازدید= را بررسی کنید (کمک)
  7. «پایگاه اینترنتی مرکز آمار ایران». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژوئن ۲۰۰۷. دریافت‌شده در ۲۰ ژوئن ۲۰۰۷.
  8. «سامانه فرآورش نفت میدان هفتکل بهینه‌سازی و روزآمد می‌شود». شرکت ملی نفت ایران. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۶.
  9. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام Referen6ceA وارد نشده‌است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  10. ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ «پرتال اهواز». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۰ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱.
  11. ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ انجمن گردشگری ماجراجو / خوزستان - هفتگل[پیوند مرده]
  12. گاهنامه مجلس مستان، شماره اول، تابستان ۱۳۸۵، ص ۳۱
  13. -نشسته-بر-تخته-سنگی-بزرگ «آسماری، نشسته بر تخته سنگی بزرگ» مقدار |نشانی= را بررسی کنید (کمک). تاریانا. دریافت‌شده در ۱۵ تیر ۱۳۹۰.[پیوند مرده]
  14. شبکهٔ اینترنتی آفتاب / تالاب‌ها
  15. https://jazebeha.com/1398/04/%D8%AC%D8%A7%D8%B0%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%81%D8%AA%DA%A9%D9%84/
  16. https://www.chargoshe.ir/fa/iran/city/248
  17. ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ خبرگزاری ایسنا خوزستان/یک اداره میراث فرهنگی برای دو شهرستان کافی نیست
  18. «پرتال اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان / هفتکل در آن دوران عروس شهرهای خوزستان خوانده می‌شد». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲ ژوئیه ۲۰۱۱.
  19. «پایگاه خبری و اطلاع‌رسانی خدمات شهری». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲ ژوئیه ۲۰۱۱.
  20. وبگاه دسترسی / کی میدونه هفتکل کجاست؟
  21. گاهنامه مجلس مستان، شماره اول، تابستان ۱۳۸۵، ص ۲۹
  22. گاهنامه مجلس مستان، شماره اول، تابستان ۱۳۸۵، ص ۳۷
  23. تاریخ ایرانیان در این روز، نوشیروان کیهانی زاده. روز ۳ شهریور
  24. ۲۴٫۰ ۲۴٫۱ گاهنامه مجلس مستان، شماره اول، تابستان ۱۳۸۵، ص ۳۰
  25. پایگاه خبری مسجدسلیمان[پیوند مرده]
  26. ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ رجبی، غلامحسین، هفتکل در گذر تاریخ، تهران، انتشارات مروج، چاپ اوّل، ص ۷۰
  27. ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ شهر من هفتکل /سرباز وطن[پیوند مرده]
  28. «ایران پترونت / فتکل، دومین شهر نفتی خاورمیانه شهرستان شد!». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۰.
  29. هفتگل|لغت‌نامه دهخدا
  30. هفته نامه «هفت روز در هفتکل و نفت سفید» شماره ۲۹ به تاریخ ۱۳۴۰/۴/۲۶
  31. «ایران پترونت / بازدید: نوامبر ۲۰۰۹». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژانویه ۲۰۰۹. دریافت‌شده در ۳۰ نوامبر ۲۰۰۹.
  32. «تولید ۴۳۵ تاریخچه سیمان خوزستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۵ اکتبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۱.
  33. «پایگاه اطلاع‌رسانی معادن ایران و صنایع وابسته». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۱.
  34. «پایگاه اطلاع پایگاه ملی داده‌های علوم زمین کشور». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۱.
  35. «استانداری خوزستان». بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئیه ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۱.
  36. ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ ۳۶٫۲ ۳۶٫۳ گاهنامه مجلس مستان، شماره اول، تابستان ۱۳۸۵، ص ۳۵
  37. اکتشاف نفت در ایران&SSOReturnPage=Check&Rand=۰ تاریخچه اکتشاف نفت در ایران[پیوند مرده]
  38. ۳۸٫۰ ۳۸٫۱ ۳۸٫۲ سامانه فرآورش نفت میدان هفتکل بهینه‌سازی و روزآمد می‌شود[پیوند مرده]
  39. ۳۹٫۰ ۳۹٫۱ «تولید ۴۳۵ میلیون بشکه نفت از میدان نفت سفید». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ نوامبر ۲۰۱۱. دریافت‌شده در ۳ ژوئیه ۲۰۱۱.
  40. گاهنامه مجلس مستان، شماره اول، تابستان ۱۳۸۵
  41. بانک اطلاعات نشریات کشور/ گردهمایی دانش آموختگان قدیمی دبیرستان رودکی هفتکل از سراسر دنیا
  42. «پنجمین همایش دانش آموختگان دبیرستان رودکی هفتکل برگزار می‌شود». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ ژانویه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۲ ژوئیه ۲۰۱۱.
  43. «شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب». دریافت‌شده در ۵ آبان ۱۳۹۰.[پیوند مرده]
  44. نفت نیوز (۱۵ اسفند ۱۳۸۹). «نفت نیوز».
  45. خبرگزاری ایسنا. «خبرگزاری ایسنا».