تئودور نلدکه

تئودور نلدکه تئودور نلدکه
زادهٔ	۲ مارس ۱۸۳۶ هامبورگ، آلمان
درگذشت	۲۵ دسامبر ۱۹۳۰ (۹۴ سال) کارلسروهه، آلمان
ملیت	آلمانی
پیشه	خاورشناس، مورخ، پژوهشگر
شناخته‌شده برای	زبان‌های سامی و تاریخ اسلام

تئودور نُلدِکه (به آلمانی: Theodor Nöldeke) ‏(زادهٔ ۲ مارس ۱۸۳۶ – درگذشتهٔ ۲۵ دسامبر ۱۹۳۰) یکی از برجسته‌ترین خاورشناسان آلمانی، قرآن‌پژوه و نویسندهٔ کتاب تاریخ قرآن به زبان آلمانی است.

زندگی

نلدکه در سال ۱۸۳۶ میلادی در شهر هامبورگ به دنیا آمد. دوران تحصیلی خود را در آلمان گذراند و به‌ویژه تحصیلات عالی را در دانشگاه‌های گوتینگن و برلین طی کرد و نیز برای تحصیل به وین پایتخت اتریش و لیدن در جنوب هلند رفت. تئودور نلدکه، در زبان‌های سامی (عربی، سریانی، عبری و آرامی...) تخصص پیدا کرد و با زبان فارسی نیز به خوبی آشنا شد. در سال ۱۸۶۱ یعنی در ۲۵سالگی به مقام استادی در دانشگاه گوتینگن در رشتهٔ زبان‌های سامی و تاریخ اسلام نایل آمد. در سال ۱۸۷۲ به دانشگاه استراسبورگ راه یافت و در آنجا به سمت استادی مشغول به کار شد. وی نزدیک به ۹۵ سال زندگی کرد و در سال ۱۹۳۰ درگذشت. نلدکه در میان خاورشناسان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و از او با احترام یاد می‌کنند و آثارش را ارج می‌نهند. او از خاورشناسان پژوهنده و برجسته به‌شمار می‌آید که بسیاری از خاورشناسان روزگار خویش و مستشرقان پس از خود را تحت‌تأثیر قرار داده‌است.

آثار

مهمترین آثاری که از تئودور نلدکه به جای مانده به قرار زیر است:

• تاریخ قرآن: این کتاب در اروپا از شهرت فراوانی برخوردار شد و مورد توجه خاورشناسان قرار گرفت. او اولین کسی است که این نوع شیوهٔ پژوهش دربارهٔ آیات و سور قرآن به کار می‌برد. نلدکه به خاطر همین کتاب به دریافت جایزه‌ای از سوی آکادمی فرانسه نایل آمد. کتاب مزبور توسط سید محمد بهشتی به فارسی ترجمه شده‌است. نلدکه در کتاب «تاریخ قرآن» یک نمونه ترتیب نزول را پیشنهاد می‌کند.
• زندگانی محمد: این کتاب هر چند به‌نحو ایجاز و اختصار نوشته شده ولی نلدکه با اعتماد به مآخذ تاریخی، آن را به نگارش درآورده است. در عین حال جای نقد و نکته‌گیری در آن خالی نیست.
• تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان: این کتاب بخشی از تاریخ ابوجعفر طبری شمرده می‌شود که نلدکه آن را به آلمانی ترجمه کرده و با تعلیقات مفصل به چاپ رسانده‌است. کتاب به وسیله عباس زریاب خویی به فارسی برگردانده شده و از سوی انجمن آثار ملی به چاپ رسیده‌است.
• حماسه ملی ایران: این کتاب را نلدکه دربارهٔ شاهنامهٔ فردوسی نوشته و بزرگ علوی آن را به فارسی برگردانده است. سعید نفیسی در خلال مقدمه‌ای که بر آن نگاشته، خرده‌گیری‌هایی از کتاب مزبور نموده‌است.
• اساس زبانشناسی ایران: این کتاب در دو مجلد در اشتراسبورگ به چاپ رسیده‌است.
• نلدکه کتابی دربارهٔ نحو عربی و پژوهش‌هایی دربارهٔ اشعار شاعران قدیم عرب و آثار دیگری نیز از خود به جای نهاده‌است.

منابع

• مرکز جهانی اطلاع‌رسانی آل البیت (نقل مطلب با ذکر منبع آزاد)
• http://www.britannica.com/EBchecked/topic/417265/Theodor-Noldek
• متن کامل ترجمهٔ عربی کتاب تاریخ قرآن نولدکه (به آلمانی: Geschichte des Korans)