شهرستان مه‌ولات

با شهرستان فیض‌آباد اشتباه نشود.

شهرستان مه‌ولات
رباط زرنوخ
موقعیت در استان
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	خراسان رضوی
مرکز شهرستان	فیض‌آباد
سایر شهرها	فیض‌آباد، شادمهر
بخش‌ها	مرکزی، بخش شادمهر
سال تأسیس	۱۳۸۴
اداره
فرماندار	محمد رضا حجازی
حوزهٔ انتخابیه	تربت حیدریه، مه‌ولات و زاوه
مردم
جمعیت	۵۱٬۴۰۹ نفر
مذهب	شیعه
جغرافیای طبیعی
مساحت	۳۳۱۷ کیلومتر مربع
داده‌های دیگر
پیش‌شمارهٔ تلفن	۵۶۷۲-۰۵۱
وبگاه	https://mahvelat.khorasan.ir

شهرستان مه‌ولات نام یکی از شهرستان‌های استان خراسان رضوی به مرکزیت شهر فیض‌آباد است. جمعیت این شهرستان براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ برابر با ۵۱٬۴۰۹ نفر بوده‌است. شهرستان مه‌ولات در سال ۱۳۸۴ از شهرستان تربت حیدریه جدا و مستقل شده‌است. شمال‌شرقی این شهرستان واقع در رشته‌کوه کوهسرخ قرار گرفته‌است.

پیشینهٔ تاریخی

مه‌ولات یا محولات در متون قدیم با معنای متفاوتی از جمله آبادی‌های بهم پیوسته، ماه ولایت یا ولایت ماه و محو نمودن بت و بت‌پرستی ذکر شده‌است. برای نخستین بار نام مه‌ولات در کتاب تاریخ بیهق که به سال ۵۶۳ ه‍. ق توسط علی بن زید بیهقی تألیف شده آمده‌است. در صفحهٔ ۸۰ آن مکتوب سخن از مکانی موسوم به ولایت ماه رفته‌است. افزون بر این تاریخ نگاران و جغرافی نویسان معروفی چون فصیح خوافی صاحب مجمل می‌نویسد. در سال ۸۰۷ ه‍. ق امرای تیمور تعدادی از اهالی محولات را قتل‌عام نمودند، همچنین حافظ ابرو در سال ۸۲۳ ه‍. ق این منطقه را دارالسلطنه هرات ذکر می‌کند و در جای دیگر مؤلف روضات‌الجنات به غارت و تهاجم به محولات در سال ۸۷۴ ه‍. ق اشاره می‌نماید.

تقسیمات کشوری

شهرستان مه‌ولات دارای دو بخش مرکزی و شادمهر است:

• بخش مرکزی شهرستان مه‌ولات
  • دهستان مه‌ولات جنوبی
  • دهستان حومه

شهرها: فیض‌آباد

• بخش شادمهر
  • دهستان مه‌ولات شمالی
  • دهستان ازغند
• شهرها: شادمهر

اماکن تاریخی، آثار باستانی و جهانگردی

آثار ثبت‌شده

#	نام اثر	نگاره	دیرینگی	موقعیت	شمارهٔ ثبت	تاریخ ثبت	منبع
۱	رباط زرمهر		دوره قاجار	روستای زرمهر	۶۶۶۰	۱۰ دی ۱۳۸۱
۲	رباط زرنوخ		دوره صفوی	روستای زرنوخ ۳۵°۸′۱۱٫۷″ شمالی ۵۹°۲′۱۲٫۵″ شرقی	۶۷۳۵	۱۰ دی ۱۳۸۱
۳	رباط ظهیرآباد		دوره صفوی	روستای ظهیرآباد	۶۷۳۶	۱۰ دی ۱۳۸۱
۴	رباط فیض‌آباد		دوره قاجار	شهر فیض‌آباد - خیابان امام خمینی ۳۵°۰′۳۹٫۶″ شمالی ۵۸°۴۶′۳۴٫۷″ شرقی	۶۸۷۴	۱۰ دی ۱۳۸۱
۵	رباط میاندهی		دوره صفوی	روستای میاندهی	۸۵۶۹	۹ اردیبهشت ۱۳۸۲
۶	محوطه شهر سفید		اسلامی	روستای احمدآباد	۱۱۶۶۰	۲۴ اسفند ۱۳۸۳
۷	آرامگاه منسوب به ابوسعید ابوالخیر		دوره قاجار	روستای مهنه ۳۴°۵۹′۲۱٫۴″ شمالی ۵۸°۵۰′۵۵٫۵″ شرقی	۱۱۹۲۴	۵ تیر ۱۳۸۴
۸	منزل اعتمادی		دوره قاجار	کنار دفتر مخابرات روستای عبدل‌آباد	۱۳۹۹۹	۹ بهمن ۱۳۸۴
۹	آب‌انبار همت‌آباد		پهلوی اول	۵۰۰ متری جنوب روستای همت‌آباد	۱۵۲۴۳	۲۴ اسفند ۱۳۸۴
۱۰	مقبره خیرآباد		دوره قاجار - دوره صفوی	۱۲ کیلومتری شرق روستای خیرآباد	۱۵۲۴۵	۲۴ اسفند ۱۳۸۴
۱۱	عمارت فتح‌آباد		اواخر دوره قاجار	شمال روستای فتح‌آباد	۱۵۲۵۶	۲۴ اسفند ۱۳۸۴
۱۲	رباط خیرآباد		دوره صفوی	کنار مدرسهٔ روستای خیرآباد	۱۵۲۶۲	۲۴ اسفند ۱۳۸۴
۱۳	پل علی‌آباد		دوره قاجار	۵۰۰ متری غرب روستای علی‌آباد	۱۵۲۶۳	۲۴ اسفند ۱۳۸۴
۱۴	ایوان مسجد جامع ازغند		دوره تیموری	غرب روستای ازغند	۱۵۲۶۶	۲۴ اسفند ۱۳۸۴