ولسی جرگه
مجلس مردم ولسی جرگه | |
|---|---|
 | |
| گونه | |
| گونه | |
| تاریخچه | |
| بنیادگذاری | ۱۹۳۱[۱] |
| انحلال | ۱۵ اوت ۲۰۲۱ |
| ساختار | |
| کرسی‌ها | ۲۵۰ |
مدت دوره | ۵ سال |
| محل نشست‌ها | |
 | |
| کابل | |
| وبگاه | |
wj.parliament.af (بسته) (بایگانی ۱۶ اوت ۲۰۲۱) | |
| این مقاله بخشی از این مجموعه است: سیاست و دولت افغانستان |
 درگاه افغانستان |
مجلس نمایندگان مردم یا ولسی جرگه (پشتو: دَ افغانستان ولسی جرګه)، مجلس سفلا از دو مجلس شورای ملی افغانستان، در کنار مشرانو جرگه (مجلس بزرگان) بود.
پیشینهٔ مجلس نمایندگان به دورهٔ نادرخان و به سال ۱۳۱۰ ه.ش می‌رسد. از آن زمان تا کودتای داوود خان، نمایندگان مجلس از طرف شاه تعیین می‌شد. پس از کودتای داوود خان تا سرنگونی طالبان در یک دورهٔ کوتاه در زمان نجیب الله مجلس نمایندگان تشکیل شد.
وظایف مجلس نمایندگان[ویرایش]
در فصل پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان در خصوص وظایف مجلس نمایندگان موارد زیر آورده شده‌است:
- تشکیل کمیسیون برای موضوعات مورد بحث.[۲]
- تعیین کمیتهٔ خاص برای بررسی و مطالعهٔ اعمال حکومت.[۳]
- تصویب، تعدیل یا لغو قوانین یا فرامین تقنینی.[۴]
- تصویب برنامه‌ای انکشافی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تکنولوژیکی.[۴]
- تصویب بودجهٔ دولتی و اجازهٔ اخذ یا اعطای قرضه.[۴]
- ایجاد واحدهای اداری، تعدیل یا الغای آن.[۴]
- تصدیق معاهدات و میثاق‌های بین‌المللی یا فسخ الحاق افغانستان به آن.[۴]
- اتخاذ تصمیم در مورد استیضاح از هر یک از وزرا.[۵]
- اتخاذ تصمیم راجع به برنامه‌های انکشافی و بودجهٔ دولتی.[۵]
- تأیید یا رد مقرری‌ها مطابق به احکام این قانون اساسی.[۵]
انتخابات مجلس نمایندگان[ویرایش]
طبق مادهٔ هشتاد و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، اعضای مجلس نمایندگان توسط آراء مردم و در انتخابات برای یک دورهٔ پنج ساله انتخاب می‌شود.[۶] در مادهٔ هشتاد و پنجم قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، هر شهروند افغانستان که سن بالای ۲۵ سال داشته باشد و از طرف دادگاه به ارتکاب جرائم ضدبشری و از نظر حقوقی محکوم نشده باشد می‌تواند نمایندهٔ مجلس نمایندگان شود.[۷]
دوره پانزدهم مجلس نمایندگان افغانستان در سال ۱۳۸۴ و دوره شانزدهم مجلس نمایندگان افغانستان در سال ۱۳۸۹ آغاز به کار کرد که دولت نتوانست انتخابات دورهٔ هفدهم مجلس نمایندگان افغانستان را در وقت معین برگزار کند.[۸] در میزان/مهر ۱۳۹۷ خورشیدی انتخابات مجلس افغانستان و دورهٔ هفدهم مجلس افغانستان برگزار شد.[۹]
سهمیه‌بندی کرسی‌ها[ویرایش]
در مادهٔ هشتاد و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان آمده بود که در قانون انتخابات باید تدابیری اتخاذ گردد که نظام انتخاباتی، نمایندگی عمومی و عادلانه را برای تمام مردم کشور در نظر بگیرد و به تناسب نفوس هر ولایت نماینده به مجلس راه یابد.[۶]
سهمیهٔ هر ولایت در مجلس نمایندگان[ویرایش]
| شماره | ولایت | تعداد کرسی | شماره | ولایت | تعداد کرسی | شماره | ولایت | تعداد کرسی | شماره | ولایت | تعداد کرسی |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۰۱ | اروزگان | ۳ | ۱۰ | پنجشیر | ۲ | ۱۹ | غور | ۶ | ۲۸ | لوگر | ۴ |
| ۰۲ | بادغیس | ۴ | ۱۱ | تخار | ۹ | ۲۰ | فاریاب | ۹ | ۲۹ | میدان وردک | ۵ |
| ۰۳ | بامیان | ۴ | ۱۲ | جوزجان | ۵ | ۲۱ | فراه | ۵ | ۳۰ | ننگرهار | ۱۴ |
| ۰۴ | بدخشان | ۹ | ۱۳ | خوست | ۵ | ۲۲ | قندهار | ۱۱ | ۳۱ | نورستان | ۲ |
| ۰۵ | بغلان | ۸ | ۱۴ | دایکندی | ۴ | ۲۳ | قندوز | ۹ | ۳۲ | نیمروز | ۲ |
| ۰۶ | بلخ | ۱۱ | ۱۵ | زابل | ۳ | ۲۴ | کابل | ۳۳ | ۳۳ | هرات | ۱۷ |
| ۰۷ | پروان | ۶ | ۱۶ | سرپل | ۵ | ۲۵ | کاپیسا | ۴ | ۳۴ | هلمند | ۸ |
| ۰۸ | پکتیا | ۵ | ۱۷ | سمنگان | ۴ | ۲۶ | کنر | ۴ | ۳۵ | کوچی | ۱۰ |
| ۰۹ | پکتیکا | ۴ | ۱۸ | غزنی | ۱۱ | ۲۷ | لغمان | ۴ | ۳۶ | سیک‌ها و هندوها | ۱ |
سهمیهٔ کرسی برای هندوها و سیک‌ها[ویرایش]
در پیش‌نویس قانون انتخابات افغانستان در ابتدا برای سیک‌ها و هندوها یک کرسی در نظر گرفته شده بود اما در تعدیل قانون اساسی این سهمیه برداشته شد. حامد کرزی در ۱۲ سنبلهٔ ۱۳۹۲ طی یک فرمان، سهمیهٔ یک کرسی را برای سیکه‌ها و هندوها در نظر گرفت اما مجلس نمایندگان در تاریخ ۲۵ قوس ۱۳۹۲ به آن رأی منفی دادند.
رؤسا و هیئت اداری[ویرایش]
رئیس، نایب رئیس و منشی[ویرایش]
طبق قانون اساسی جمهوری اسلامی افغانستان، نمایندگان مجلس، یک فرد را از میان خود به عنوان رئیس برای یک دورهٔ قانونگذاری انتخاب می‌کنند.[۱۰] رئیس پارلمان بر اساس اصول وظایف داخلی، ۲۲ وظیفه داشت که در مادهٔ سیزدهم اصول وظایف داخلی مجلس به آن اشاره شده‌است.[۱۱]
در نخستین روز افتتاحیهٔ مجلس نمایندگان به ریاست هیئت رئیسهٔ موقت، انتخابات تعیین هیئت رئیسهٔ دائم برگزار می‌شد.[۱۲] برای تعیین رئیس مجلس دوره در روز افتتاحیه افراد نامزد به گونهٔ کتبی درخواست خود را برای نامزد شدن برای سمت رئیس مجلس نمایندگان به هیئت اداری موقت اعلام می‌کردند؛ و پس از اعلان نامزدی افراد هر شخص به مدت ۵ دقیقه سخنرانی می‌کرد. پس از اتمام سخنرانی افراد، رأی‌گیری برگزار شده و رئیس دائمی آن دوره مجلس نمایندگان تعیین می‌شد.[۱۲] پس از تعیین رئیس مجلس دائمی، دو نفر به عنوان نائب اول و نائب دوم و دو نفر دیگر به عنوان منشی و نائب منشی به مدت یک سال با انتخاب اعضای مجلس انتخاب می‌شدند.[۱۳]
نحوهٔ انتخاب هیئت اداری مجلس نمایندگان[ویرایش]
طبق قانون پس از اعلان نتایج نهایی، انتخابات نخستین جلسهٔ مجلس نمایندگان برگزار می‌شد و دارالانشاء مجلس وظیفه داشت تا یک روز پس از اعلان نتایج انتخابات، روز افتتاحیهٔ مجلس را اعلام کند.[۱۴]
تعیین هیئت رئیسهٔ سِنی و موقت[ویرایش]
یک روز پیش از افتتاح مجلس، دارالانشاء مجلس بر اساس اطلاعات نمایندگان منتخب یکی از مسن‌ترین نمایندهٔ راه یافته به عنوان رئیس هیئت رئیسهٔ موقت و دو شخص از جوانترین نمایندگان راه یافته که کاندید برای هیئت رئیسهٔ دائمی مجلس نباشد به عنوان نایب و منشی برای تشکیل هیئت رئیسهٔ سنی و موقت که وظیفهٔ برگزاری جلسهٔ تعیین هیئت رئیسهٔ دائمی مجلس را بر عهده دارد انتخاب می‌شد.[۱۵]
کمیسیون‌ها و گروه‌ها[ویرایش]
این مجلس دارای ۱۸ کمیسیون بود که هر کدام متشکل از ۹ تا ۲۵ نماینده بودند و هر نماینده می‌توانست درخواست عضویت در هر کمیسیون که در تخصصش هست شرکت کند.[۱۶][۱۷][۱۸]
کمیسیون‌های دائمی شامل کمیسیون‌های ۱۸ گانه بودند[۱۶][۱۹] که بعضی از آن‌ها عبارتند از: کمیسیون روابط بین‌المللی، کمیسیون روابط داخلی، کمیسیون امور دفاع و تمامیت ارضی، کمیسیون امور قضایی، اصلاحات اداری و مبارزه علیه فساد. افزون‌بر آن طبق قانون اساسی و قوانین اصول وظایف داخلی مجلس، مجلس نمایندگان به پیشنهاد یک‌سوم اعضا، کمیسیون مخصوصی جهت بررسی و مطالعهٔ حکومت را می‌توانستند تشکیل دهند.[۲۰][۲۱]
اعضای نمایندگان مجلس می‌توانستند با توجه به اشتراک نظریات یا عضویت در احزاب سیاسی گروه‌های پارلمانی تشکیل دهند. هر گروه باید حداقل متشکل از ۱۵ عضو می‌شد.[۲۲]
نمایندگان فوت‌شده[ویرایش]
- عبدالجبار قهرمان: نمایندهٔ مردم هلمند که در ۲۵ میزان/مهر ۱۳۹۷ در یک انفجار یک بمب در کارزار انتخاباتی‌اش کشته شد.[۲۳]
- شهناز همتی: نمایندهٔ مردم هرات که در ۱۲ جوزا/خرداد ۱۳۹۲ در یک حادثهٔ رانندگی در ایران درگذشت.[۲۴]
- احمدخان سمنگانی: نمایندهٔ مردم سمنگان که در ۲۴ سرطان/تیر ۱۳۹۱ در یک حملهٔ تروریستی در سمنگان کشته شد.[۲۵]
- عبدالمطلب بیک: نمایندهٔ مردم تخار که در ۱۰ جدی/دی ۱۳۹۰ در یک حملهٔ تروریستی در تخار کشته شد.[۲۵]
- محمد هاشم وطنوال: نمایندهٔ مردم اروزگان در ۲۶ سرطان/تیر ۱۳۹۰ در یک حملهٔ تروریستی در کابل کشته شد.[۲۵]
- امیرداد محمد خان: نمایندهٔ مردم هلمند که در ماه حوت/اسفند ۱۳۸۷ در یک حملهٔ تروریستی کشته شد.[۲۵]
- حبیب‌الله: نمایندهٔ مردم قندهار که در ۱۴ سرطان/تیر ۱۳۸۷ در یک حملهٔ تروریستی در قندهار کشته شد.[۲۵]
- فضل الرحمن څمکنی: نمایندهٔ مردم پکتیا که در ۸ ثور/اردیبهشت ۱۳۸۷ در مراسم تجلیل از پیروزی نیروهای مجاهدین کشته شد.[۲۵]
- محمد اسلام محمدی: نمایندهٔ مردم سمنگان که در ۶ دلو/بهمن ۱۳۸۶ در یک حملهٔ تروریستی کشته شد.[۲۵]
- سید مصطفی کاظمی: نمایندهٔ مردم پروان که در ۱۵ عقرب/آبان ۱۳۸۶ در یک حملهٔ تروریستی در بغلان کشته شد.[۲۵]
- صاحب الرحمن همت: نمایندهٔ مردم کنر که در ۱۵ عقرب/آبان ۱۳۸۶ در یکی حملهٔ تروریستی در بغلان کشته شد.[۲۵]
- صبغت الله ذکی: نمایندهٔ مردم تخار که در ۱۵ عقرب/آبان ۱۳۸۶ در یکی حملهٔ تروریستی در بغلان کشته شد.[۲۵]
- عبدالمتین: نمایندهٔ مردم هلمند که در ۱۵ عقرب/آبان ۱۳۸۶ در یکی حملهٔ تروریستی در بغلان کشته شد.[۲۵]
- عارف ظریف: نمایندهٔ مردم کابل که در ۱۵ عقرب/آبان ۱۳۸۶ در یکی حملهٔ تروریستی در بغلان کشته شد.[۲۵]
- نازکمیر سرافراز: نمایندهٔ مردم قندوز که در ۱۵ عقرب/آبان ۱۳۸۶ در یکی حملهٔ تروریستی در بغلان کشته شد.[۲۵]
- عصمت الله محبت: نمایندهٔ مردم لغمان که در یک حملهٔ تروریستی درگذشت.[۲۵]
- عبیدالله بارکزی: نمایندهٔ مردم ولایت اروزگان که در حملهٔ افراد ناشناس در ۳ حمل/فرودین ۱۳۹۸ به ضرب گلوله در قندهار کشته شد.[۲۶]
جستارهای وابسته[ویرایش]
- شورای ملی افغانستان
- انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۸۴)
- انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۸۹)
- انتخابات مجلس افغانستان (۱۳۹۷)
- فهرست نمایندگان دوره پانزدهم پارلمان افغانستان
- فهرست نمایندگان دوره شانزدهم پارلمان افغانستان
منابع[ویرایش]
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامwolesiyirgahistoryوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ قانون اساسی. صص. فصل پنجم - ماده هشتاد و هشتم.
- ↑ قانون اساسی افغانستان. صص. فصل پنجم - مادهٔ هشتاد و نهم.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ ۴٫۴ قانون اساسی. صص. فصل پنجم - ماده نودم.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ قانون اساسی افغانستان. صص. فصل پنجم - ماده نود و یکم.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:3وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ قانون اساسی افغانستان. صص. فصل پنجم - مادهٔ هشتاد و پنجم.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:0وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ «انتخابات ولسی جرگهٔ افغانستان سال ۱۳۹۷». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ دسامبر ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۴ اکتبر ۲۰۱۹.
- ↑ قانون اساسی افغانستان. صص. فصل پنجم - ماده هفتاد و هفتم.
- ↑ اصول وظایف داخلی مجلس. صص. فصل چهارم - مادهٔ سیزدهم.
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان. صص. فصل سوم - مادهٔ هشتم.
- ↑ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان. صص. فصل سوم - مادهٔ نهم.
- ↑ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان. صص. فصل دوم - مادهٔ سوم.
- ↑ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان. صص. فصل دوم - مادهٔ چهارم.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان. صص. فصل ششم - مادهٔ بیست و چهارم.
- ↑ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان. صص. فصل ششم - مادهٔ بیست و پنجم.
- ↑ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان. صص. فصل ششم مادهٔ بیست و ششم.
- ↑ «شورای ملی (پارلمان) افغانستان». مجما. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ آوریل ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ قانون اساسی افغانستان. صص. ماده ۸۹.
- ↑ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان. صص. فصل هفتم - مادهٔ سی و ششم.
- ↑ اصول وظایف داخلی مجلس نمایندگان افغانستان. صص. فصل پنجم - مادهٔ بیستم.
- ↑ «عبدالجبار قهرمان، نامزد انتخابات افغانستان کشته شد». euronews. ۲۰۱۸-۱۰-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۳۰.
- ↑ «زندگینامهٔ شهید شهناز همتی». پارلمان افغانستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ ۲۵٫۰۰ ۲۵٫۰۱ ۲۵٫۰۲ ۲۵٫۰۳ ۲۵٫۰۴ ۲۵٫۰۵ ۲۵٫۰۶ ۲۵٫۰۷ ۲۵٫۰۸ ۲۵٫۰۹ ۲۵٫۱۰ ۲۵٫۱۱ ۲۵٫۱۲ ۲۵٫۱۳ «سوانح مختصر شهدای ولسی جرگه که طی حوادث تروریستی جداگانه به شهادت رسیدند». وب‌سایت پارلمان افغانستان. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مه ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۹ آوریل ۲۰۱۷.
- ↑ «یک نمایندهٔ مجلس افغانستان کشته شد» (به انگلیسی). ۲۰۱۹-۰۳-۲۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۳-۲۳.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- Official website (archived 16 August 2021)