ماه‌دوران خاتون
| ماه‌دوران سلطان | |
|---|---|
 نگاره‌ای از آرامگاه ماه‌دوران سلطان | |
| زاده | حدود ۱۵۰۰ آلبانی یا قفقاز |
| درگذشته | ۳ فبریه ۱۵۸۱ (۸۱ سال) بورسا، امپراتوری عثمانی |
| آرامگاه | |
| همسر(ان) | سلیمان قانونی |
| فرزند(ان) | شاهزاده مصطفی راضیه سلطان |
ماه‌دوران سلطان، که با نام گلبهار هم شناخته می‌شود (زادهٔ ۱۵۰۰ – درگذشتهٔ ۳ فوریه ۱۵۸۰) یکی از سوگلی‌های سلیمان قانونی و مادر شاهزاده مصطفی بود.
نام‌شناسی
ماه‌دوران، با تلفظ ترکی ماهی‌دوران (به ترکی استانبولی: Mahidevran)، به معنای کسی است که همیشه زیبا است یا کسی که هیچ‌زمان زیبایی‌اش تمام نمی‌شود یا کسی که زیبای همه زمان‌ها است. برخی منابع نام او را گلبهار ذکر کرده‌اند به‌معنای کسی که مانند گل همیشه بهار است.[۱]
مبدأ
دربارهٔ مبدأ ماه‌دوران سلطان اختلاف است. به گفته سفیران ونیزی او اصالتی چرکسی داشته است.[۲] نام پدر ماه‌دوران در اسناد معاصر عبدالله ذکر شده است که نشان می‌دهد او برده‌ای بوده که مسلمان شده است.[۳] به گفته منابع دیگر ماه‌دوران دختر یک تاجر آلبانیایی بوده است.[۴][۵]
زندگی‌نامه
همسر سلیمان قانونی
ماه‌دوران جزء ۱۷ زن حرم‌سرای سلیمان در مانیسا بود و همراه با سه نفر دیگر روزانه ۴ آسپر دریافت می‌کرد. او شاهزاده مصطفی را در سال ۱۵۱۵ و در سن ۱۵ سالگی به دنیا آورد و به سوگلی سلیمان تبدیل شد. او احتمالاً بعدا یک دختر به دنیا آورد که در سال ۱۵۲۲ به دلیل بیماری فوت شد.[۶]
در سال ۱۵۲۰ سلیمان به سلطنت رسید و ماه‌دوران همراه فرزندانش به استانبول رفت. در سال ۱۵۲۱ شاهزاده محمود فرزند ارشد سلیمان فوت شد و مصطفی به عنوان بزرگ‌ترین پسر او ولیعهد سلطنت شد. در اوایل سلطنت سلیمان ماه‌دوران با رقیب جدی رو به رو شد، خرم سلطان که بعداً به خاصگی و همسر عقدی سلیمان تبدیل شد.[۷]
خرم درسال ۱۵۲۱ شاهزاده محمد سپس در سال ۱۵۲۴ شاهزاده سلیم را به دنیا آورد. این امیر باعث کاهش قدرت ماه‌دوران در حرم‌سرای سلیمان شد. دشمنی میان ماه‌دوران و خرم تا حدودی توسط حفصه سلطان مادر سلیمان سرکوب می‌شد اما بعد از مرگ او دشمنی آن‌ها شدت گرفت تا جایی که میان خرم، ماه دوران را کتک زد و سلیمان برای کنترل بهتر همسرانش ماه‌دوران را به مانیسا فرستاد.[۸]
مادر شاهزاده ولیعهد
ماه‌دوران سلطان در سال ۱۵۳۴ همراه با مصطفی به مانیسا رفت. وی مسئول اداره حرم‌سرای پسرش در مانیسا بود. وی نقش اساسی در تربیت فرزندان مصطفی داشت. به گفته سفیرانی که از مانیسا دیدن کرده بودند دادگاه مصطفی همانند دادگاه پدرش بود و مادرش نقش اصلی در این مورد داشت در سال ۱۵۴۱ مصطفی به آماسیه فرستاده شد.[۷]
تا سال ۱۵۴۴ سه پسر دیگر سلیمان دارای پست استانی شدند و همه آن‌ها برای رسیدن به تاج تخت با یکدیگر رقابت کردند و ماه‌دوران تا پایان عمر پسرش تلاش کرد از او در مقابل رقیبان سیاسی محافطت کند. در نهایت شاهزاده مصطفی به دسیسه‌های خرم سلطان و رستم پاشا متهم به شورش علیه سلیمان شد و به فرمان او اعدام شد. بعد از مرگ شاهزاده مصطفی ماه‌دوران همراه با عروسان و نوادگانش به بورسا تبعید شد.[۹]
مرگ
ماه‌دوران سلطان در طی چندین سال پس از اعدام مصطفی زندگی آشفته‌ای داشت. وی برای آماده شدن آرامگاه پسرش در بورسا تمام دارایی خود را استفاده کرد و در فقر شدید زندگی می‌کرد. ۱۳ سال بعد از مرگ مصطفی، در سال ۱۵۶۶ سلطان سلیمان درگذشت و پسر خرم سلطان، سلیم دوم به پادشاهی رسید. با این که ماه‌دوران زمان طولانی در فقر به سر برد اما چند سال آخر عمرش بهتر سپری شد، زیرا سلطان سلیم برای وی حقوقی در نظر گرفت. ماه‌دوران در زمان پادشاهی مراد سوم در ۳ فوریه ۱۵۸۱ درگذشت و در کنار قبر پسرش دفن شد.[۱۰]
منابع
- ↑ Leslie P., Peirce (1993). "Wives and Concubines: The Fourteenth and Fifteenth Centuries". The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire. 198 Madison Avenue, New York, New York 10016-4314: Oxford University Press. pp. 55. ISBN 978-0-19-508677-5. Retrieved 2012-04-10.
{{cite book}}: نگهداری CS1: موقعیت (link) - ↑ Dr Galina I Yermolenko, Roxolana in European Literature, History and Culture, pg.2, citing Navagero ("la circassa"), Trevisano ("una donna circassa") in Eugenio Alberi, ed. Relazioni degli ambasciatori veneti al Senato, ser. 3: Relazioni degli stati ottomani, 3 vols (Firenze [Florence: Società editrice fiorentina], 1840–1855), 1: 74–5, 77; 3: 115.
- ↑ Uluçay, M. Çağatay (2011). Padişahların Kadınları ve Kızları. Ötüken Neşriyat. P62
- ↑ The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire Studies in Middle Eastern History. Author: Leslie P. Peirce. Edition illustrated. Publisher Oxford University Press, 1993 ISBN 0-19-508677-5, 9780195086775 p. 55 "...a slave concubine of disputed origin — possibly Albanian or Circassian — Mahidevran appears among the..."
- ↑ Inside the Seraglio: private lives of the sultans in Istanbul. Author: John Freely. Edition illustrated, reprint Publisher Penguin, 2001 p. 51 "..The only concubine whose name is known was Mahidevran, identified variously as an Albanian or Circassian, who in 1515 gave birth to a son, Mustafa..."
- ↑ Peirce 1993, p. 54.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Peirce 1993, pp. 54–55.
- ↑ Peirce 1993, pp. 59–60.
- ↑ Peirce 1993, p. 61.
- ↑ Lord Kinross: The Ottoman Centuries, (Trans. by Nilifer Epçeli) Altın Kitaplar, İstanbul, 2008, ISBN 978-975-21-0955-1 p. 233.
ویکی‌پدیای انگلیسی
| خانواده |
|  | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| صدر اعظمها |
| |||||||||||
| شیخالاسلامها |
| |||||||||||