کوستا گاوراس
| کوستا گاوراس Costa-Gavras | |
|---|---|
 کوستا گاوراس در جشنوارهٔ فیلم کن، ۲۰۱۵ میلادی | |
| نام هنگام تولد | کنستانتینوس گاوراس |
| زادهٔ | ۱۲ فوریهٔ ۱۹۳۳ (۹۱ سال) Iraia، یونان |
| محل تحصیل | سوربن |
کوستا گاوراس (کوتاه‌شدهٔ کنستانتینوس گاوراس) (به یونانی: Κώνσταντινος Γαβράς) (زاده ۱۳ فوریه ۱۹۳۳) کارگردان یونانی‌تبار فرانسوی است که در فرانسه زندگی می‌کند. نام اصلی او که در یونان به دنیا آمد در ۲۱ سالگی به فرانسه مهاجرت کرد و نام خود را سپس به کوستا گاوراس تغییر داد.[۱] وی اغلب به‌دلیل ساخت فیلم‌هایی با پس‌زمینهٔ سیاسی شناخته می‌شود، از جمله فیلم معروف او زد (۱۹۶۹) که برندهٔ جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان در سال ۱۹۶۹ میلادی شد. با این حال، وی فیلمهای کُمدی نیز ساخته‌است. اکثر فیلمهای او به زبان فرانسوی ساخته شده‌اند ولی ۶ فیلم او به زبان انگلیسی هستند. او را استاد بزرگ خلق فیلمهای جدی، پرهیجان و در عین حال سرگرم‌کنندهٔ سیاسی می‌دانند.[۱]
زندگی و حرفه[ویرایش]
او فعالیت‌های سیاسی خود را از کودکی آغاز کرد و آن را از پدر به ارث برد. پدرش یک ارتشی یونانی بود؛ که در برابرهجوم ارتش نازی مقاومت کرد ولی پس از جنگ دولت یونان گاوراس را به اتهام کمونیست بودن از کشور تبعید کرد.
او در ابتدا تمایل داشت که به آمریکا برود و در آنجا سینما بخواند؛ ولی به دلیل کمونیست بودن مک کارتیسم آمریکا از پذیرش او سرباز زد. گاوراس به فرانسه رفت و در سوربن ادبیات خواند و به عنوان دستیار کارگردان با بسیاری از فیلم سازان فرانسوی همکاری نمود.
او در اولین تجربه خود با نام «قتل ماشین خواب ۱۹۶۶» از تکنیک‌های خاص کارگردانی که دوستش داشت یعنی رنوارودمی استفاده نمود که بیشتر به تعریف داستان فیلم توجه کرد تا به دغدغه فرم.
پس از حکومت نظامیان بر کشور گاوراس تمرکز خود را بر وقایع کشور مادریش قرار داد و فیلم سینمایی زد را در سال ۱۹۶۹ کارگردانی کرد. وی با زد، سومین فیلم خود، به شهرتی جهانی رسید. او در فیلم «زد» داستان حکومتی را روایت می‌کند که با ابزار سرکوب می‌کوشد سیاستمداران و هواداران جناح اپوزیسیون، دستگاه قضایی و مطبوعات را خاموش کند. اگر چه در این فیلم نام این کشور گفته نمی‌شود، اما به روشنی مشخص است که گاوراس در پی توصیف دیکتاتوری نظامی در زادگاهش یونان بوده است.[۱] این فیلم اشاره به قتل گریگوری لمبراکیس نماینده چپگرای پارلمان یونان دارد که در ۱۹۶۳ به دست نیروهای راست‌گرا در یونان صورت گرفت. فیلم «زد» در سال ۱۹۷۰ جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را از آن خود کرد و در سال ۱۹۶۹ نیز از سوی آکادمی سینمایی فرانسه به عنوان بهترین فیلم سال برگزیده شد.[۱]
از دیگر آثار گاوراس «اعتراف» (۱۹۷۰) دربارهٔ زندان‌های کمونیستی پشت دیوار آهنین، حکومت نظامی (۱۹۷۳) دربارهٔ گروه‌های چپگرای اروگوئه، گمشده (۱۹۸۲) در مورد کودتای ژنرال پینوشه در شیلی، «هانا.کی» (۱۹۸۳) در مورد کشمکش اسرائیل و فلسطین ، جعبه موسیقی (۱۹۸۹) بر محور حضور جنایتکاران نازی در آمریکا و «آمین» (۲۰۰۳) در مورد روابط نازی‌ها با واتیکان موجب شدند که فیلمهای کمتر سیاسی او از قبیل «شهر دیوانه» (۱۹۹۷) چندان به چشم نیایند.
فیلم «بهشت غرب» <Eden Is West)<Eden à l'ouest)نام اثر بعدی «کوستا گاوراس» است که بعد از ساخت فیلم «ساطور» در سال ۲۰۰۵، دیگر فیلمی نساخته بود. محور اصلی فیلم «بهشت غرب» مسئله (مهاجرت) است. فیلمنامه این اثر را خود «گاوراس» با همکاری «ژان کلود گرومبرگ» نوشته‌است؛ و بازیگر اصلی فیلم «ریکاردو اسکامارچیو» نام دارد که یک ایتالیایی است. این فیلم در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۷) به نمایش درآمد. فیلم دیگر کوستا گاوراس، «سرمایه» (فرانسوی: Le Capital) فیلمی در ژانر درام است که در سال ۲۰۱۲ منتشر شد. از بازیگران آن می‌توان به گابریل بیرن، گاد الماله، و سلین سلت اشاره کرد.
فیلم‌شناسی[ویرایش]
کارگردان[ویرایش]
- حادثه‌ای در ترن (Compartiment Tueurs) (۱۹۶۵)
- Shock Troops (Un homme de trop) (۱۹۶۷)
- زد (۱۹۶۹) برندهٔ جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان
- اعتراف (The Confession) (۱۹۷۰)
- حکومت نظامی (État de siège) (۱۹۷۲)
- بخش ویژه (Special Section) (۱۹۷۵)
- Womanlight (Clair de femme) (۱۹۷۹)
- گمشده (۱۹۸۲)
- هانا ک. (۱۹۸۳)
- Family Business (۱۹۸۵)
- خیانت (فیلم ۱۹۸۸) (۱۹۸۸)
- جعبه موسیقی (۱۹۸۹)
- آخرالزمان کوچک (La Petite Apocalypse) (۱۹۹۳)
- لومیر و شرکا (Lumière et compagnie) (segment) (۱۹۹۵)
- شهر دیوانه (۱۹۹۷)
- آمین. (۲۰۰۲)
- تبر (Le Couperet) (۲۰۰۵)
- سرهنگ (۲۰۰۶) (فقط تهیه‌کننده و نویسنده)
- بهشت است غرب (Eden à l'ouest) (۲۰۰۹)
- سرمایه (Le Capital) (۲۰۱۲)
- بزرگسالان در اتاق (۲۰۱۹)
بازیگر[ویرایش]
- «مادام رزا» (۱۹۷۷)
منابع[ویرایش]
مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Costa-Gavras». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۴ دسامبر ۲۰۱۰.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ کوستا گاوراس موجود است. |
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| واژه‌نامه‌های زندگی‌نامه‌ای | |
| سایر | |
- افراد زنده
- افسران نشان ملی لیاقت
- اهالی آرکادیا
- برندگان جایزه ادگار
- برندگان جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی
- برندگان جایزه انجمن نویسندگان آمریکا
- برندگان جایزه بفتا
- برندگان جایزه سزار
- برندگان جایزه فیلم اروپا (افراد)
- برندگان جایزه ماگریت
- زادگان ۱۹۳۳ (میلادی)
- فرماندهان لژیون دونور
- کارگردانان برندگان جایزه اسکار بهترین فیلم غیر انگلیسیزبان
- کارگردانان برنده خرس طلایی
- کارگردانان برنده نخل طلا
- کارگردانان فیلم انگلیسیزبان
- کارگردانان فیلم اهل فرانسه
- کارگردانان فیلم اهل یونان
- کمونیستهای اهل یونان
- یونانیتبارهای اهل فرانسه
- یونانیهای مهاجرتکرده به فرانسه
- برندگان جشنواره فیلم کن برای بهترین کارگردانی