فرشید

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

فرشید نامی فارسی (پارسی) است. این نام یکی از کهن‌ترین نام‌های پارسی و کوتاه شده فرشیدورد (فرَشاوَرت) به معنای گردونه‌سوار است. برخی فرشید را ترکیبی از دو بخش فر (شکوه و اندایه) و شید (درخشنده و خورشید) و به معنای دارندهٔ شکوه خورشید دانسته‌اند.

در شاهنامه سه تن با نام فرشیدورد وجود دارد.

فرشیدورد[ویرایش]

در اوستا فرَشْ‌هَم‌وَرِتَ[۱][۲] (اوستایی:𐬟𐬭𐬀𐬱 - 𐬵𐬅𐬨 - 𐬬𐬀𐬭𐬆𐬙𐬀 = fraš.hãm.vareta) و در پارسی میانه فرَشاوَرت (پارسی میانه:𐭯𐭥𐭱𐭠𐭥𐭥𐭲 = frašāvart) آمده است.[۳] در زبان پارسی دری به صورت‌های فرش‌آورد، فرشیدورت، فرشیدورد، فرشیدور و فرشید آمده است.[۴] جزء نخست؛ یعنی «فرَشَ (fraša)» به معنای «پیش؛ تازه، نو»، جزء دوم «هَم (hãm)» به معنای «با، همراه با» و جزء پایانی «وَرِتَ (vareta)» به معنای «گردونه» و «ارابه» می‌باشد.[۵][۶] می‌تواند بر روی هم معنای «پیشرونده با گردونه» (ارابه‌ران، گردونه‌سوار) بدهد. لازم است ذکر شود که در اشکال باستانی این واژه، نه واژهٔ خوَرِنَ (xwarena) معادل فر در پارسی دری، و نه واژهٔ خشَئیتَ (xšaēta) معادل شید (درخشنده) در پارسی دری آمده‌است. پس معنای «دارندهٔ فرّ درخشنده» درست نمی‌نماید.

در شاهنامهٔ فردوسی نام سه تن فرشیدورد است:

۱. فرشیدورد پسر ویسه: برادر پیران ویسه، پهلوان تورانی که پس از جنگ یازده رخ به همراه برادرش؛ لَهّاک گریخت و به دست گستهم؛ پهلوان ایرانی کشته شد؛

۲. فرشیدورد پسر گشتاسب: برادر وفادار اسفندیار از پهلوانان ایرانی که در نبرد با ارجاسب؛ شاه توران کشته می‌شود. در دو مورد در شاهنامهٔ تصحیح‌شدهٔ دکتر جلال خالقی مطلق فرش‌آورد آمده است. این دو مورد در بخش سرودهٔ دقیقی توسی می‌باشد که حدود هزار بیت است و فردوسی آن را در شاهنامهٔ خود جای داده است.[۷]؛

۳. فرشیدورد، دهقانی در زمان بهرام گور

اشخاص مشهور با این نام[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. فرهنگ فارسی معین جلد ۶ زیر واژهٔ فرشیدورد
  2. اوستا، فروردین یشت، کردهٔ ۲۵، بند ۱۰۲
  3. یادگار زریران، ترجمهٔ دکتر یحیی ماهیار نوابی، نمایهٔ پایانی، سرواژهٔ فرشاورد
  4. زیر هر کدام از واژه‌ها در لغت‌نامهٔ دهخدا به جز فرش‌آورد
  5. واژه‌نامهٔ آنلاین اوستایی به انگلیسی
  6. درخشانی، آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان، ۵۴۲.
  7. شاهنامهٔ فردوسی، دفتر پنجم، به کوشش جلال خالقی مطلق
  • مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Farshid». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی.
  • درخشانی، جهانشاه، دانشنامهٔ کاشان، جلدهای ۳ و ۴، «آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان»، چاپ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات؛ بنیاد فرهنگ کاشان، اسفند ۱۳۸۲
  • درخشانی، جهانشاه (۱۳۸۲). آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان. ج. ۳ و ۴. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات؛ بنیاد فرهنگ کاشان. ص. ۵۴۲. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۲۲۶۷۸۶.