فاطمه شمس

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
فاطمه شمس
زادهٔ۱ تیر ۱۳۶۲ ‏(۴۰ سال)
مشهد
محل زندگیفیلادلفیا
محل تحصیلدانشگاه پنسیلوانیا
پیشهشاعر، نویسنده، پژوهشگر ادبیات
سال‌های فعالیت۱۳۸۰- اکنون
کارفرمادانشیار ادبیات فارسی، زبان‌ها و تمدن‌های خاور نزدیک در دانشگاه پنسیلوانیا
شناخته‌شده برایاشعار، نقد و پژوهش ادبیات، ترجمه شعر
کارهای برجستهکتاب «۸۸»، «نوشتن در مه»، «در را که شکستند»، «یک انقلاب مقفّا: شعر و ایدئولوژی در دوره جمهوری اسلامی»
همسر(ها)محمدرضا جلایی‌پور [۱](طلاق گرفته)، برندن برسیک (۲۰۲۰-اکنون)
جایزه(ها)بنیاد شعر ژاله اصفهانی، کتاب سال لطیفه یارشاطر، مجله شعر بین‌الملل آمریکا
وبگاه

فاطمه شمس شاعر، نویسنده، پژوهشگر ادبیات و در حال حاضر دانشیار ادبیات فارسی، زبان‌ها و تمدن‌های خاور نزدیک در دانشگاه پنسیلوانیا است.[۲] او پیش از این به مدت سه سال در دانشگاه آکسفورد به عنوان مدرس زبان و ادبیات کلاسیک و معاصر فارسی کار کرده‌است.

اشعار او تا کنون به زبان‌های انگلیسی و آلمانی و کردی ترجمه شده‌اند. تبعید، مهاجرت، سیاست، جنگ، روابط انسانی، جنسیت و تابوهای اجتماعی سیاسی از مهم‌ترین مضمون‌های اشعار او بوده‌اند. وی در سال ۲۰۱۳ جایزه شعر بنیاد ژاله اصفهانی در لندن را گرفت. اولین مجموعه شعرهای او شامل عاشقانه‌های سیاسی ادبی و غزل‌های سیاسی- اجتماعی در سال ۱۳۹۲ در کتابی با نام «۸۸»از سوی انتشارات گردون در برلین منتشر شده‌است. او آثار دیگری از جمله «نوشتن در مه»، مجموعه دو زبانه «در را که شکستند» با ترجمه شاعر و پژوهشگر ادبیات، دیک دیویس، و همین طور کتاب «یک انقلاب مقفّا: شعر و ایدئولوژی در شعر جمهوری اسلامی» را توسط انتشارات آکسفورد منتشر کرده است.

پیشینه[ویرایش]

شمس در تیر ۱۳۶۲ در مشهد[۳] به دنیا آمد. او دوران دبیرستان خود را در دبیرستان فرهنگ مشهد گذراند[۴] و در سال ۱۳۸۰ برای تحصیل در رشته ادبیات به دانشگاه تهران[۵] رفت ولی بعد از یک سال به رشته جامعه‌شناسی تغییر رشته داد و در سال ۱۳۸۴ در همین رشته فارغ‌التحصیل شد. در سال ۱۳۸۵، برای ادامه تحصیل در رشته تاریخ تمدن‌های مسلمان به انگلستان رفت و در سال ۱۳۸۷ از مؤسسه مطالعات اسماعیلی دانشگاه آقاخان مدرک کارشناسی ارشد گرفت. در سال ۱۳۸۸ برای دریافت دکترای ادبیات فارسی در دانشگاه آکسفورد پذیرفته شد و در سال ۱۳۹۳ دکترای خود را از دانشگاه آکسفورد[۶] گرفت. او هم‌اکنون استاد ادبیات فارسی در دانشگاه پنسیلوانیای آمریکا است[۷]؛ و پیش از این در دانشگاه سواس لندن و دانشگاه آکسفورد نیز به تدریس ادبیات مدرن و کلاسیک فارسی و نیز زبان فارسی و تکنیک‌های ترجمه پرداخته‌است.[۸]

فاطمه شمس در حوزه تاریخ اجتماعی ادبیات معاصر و رابطه شعر و سیاست پژوهش می‌کند و برخی از نوشته‌های او با موضوع شعر و قدرت در جامعه ایران در منابع دانشگاهی منتشر شده‌است. او همچنین اشعار شاعران معاصر ایران و افغانستان را به زبان انگلیسی ترجمه کرده است.

فاطمه شمس نوشتن را از نوجوانی و در روزنامه خراسان شروع کرد. از سال ۱۳۸۱ وبلاگ «پرده ناتمام» را در حوزه شعر نوشت. این وبلاگ بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ فیلتر شد و از دسترس خارج شد. او از سال ۱۳۸۹ تا کنون در سایت «نیم‌دایره» نوشتن را ادامه داده‌است که این وبلاگ نیز در ایران فیلتر است.

شمس عضو هیئت دبیران ژورنال بین‌المللی ادبیات فارسی، دایرةالمعارف ایرانیکا، بنیاد ایران‌شناسی، و انجمن قلم آمریکا است.[۹]

زندگی ادبی[ویرایش]

فاطمه شمس از چهارده سالگی سرودن شعر را با شرکت در انجمن‌های شعر مشهد آغاز کرد.اولین اشعار او در روزنامه‌های محلی مشهد به چاپ رسید. در پانزده سالگی مدال نقره المپیاد ادبیات کشوری را به دست آورد و بعد از شرکت در کنکور سراسری برای ادامه تحصیل در رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران راهی پایتخت شد. او بعد از یک‌سال به رشته جامعه‌شناسی تغییر رشته داد و از دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. شمس برای ادامه تحصیل به لندن و سپس آکفسورد رفت و تز دکترایش را با تمرکز بر شعر بعد از انقلاب و ایدئولوژی حکومتی تمام کرد. کتاب اول دانشگاهی او با عنوان «یک انقلاب مقفّا: شعر و ایدئولوژی در دوره جمهوری اسلامی» توسط انتشارات دانشگاه آکسفورد منتشر شده است.

زندگی سیاسی[ویرایش]

فاطمه شمس، در سال ۱۳۸۱ به عضویت کمیته مرکزی انجمن اسلامی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران درآمد و به عنوان نماینده فرهنگی انجمن مشغول به فعالیت شد. در سال ۱۳۸۲ و در پی دستگیری‌های گسترده دانشجویان فعال، حکم بازداشت او به همراه سه تن دیگر از اعضای انجمن اسلامی از سوی قرارگاه ثارالله صادر شد. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۸۸، یکی از اعضای کمیته مرکزی ستاد جوانان حامی خاتمی و موسوی بود. در سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰، برخی از اعضای خانواده او به عنوان گروگان و به شرط بازگشت او به کشور بازداشت و سپس آزاد شدند.

شمس، همسر سابق محمدرضا جلایی‌پور است. در سال ۱۳۸۸ محمدرضا جلایی‌پور پس از ورود آن دو به ایران بازداشت شد. شمس و جلایی‌پور از اعضای کمپین پویش سوم و از حامیان میر حسین موسوی بودند. شمس پس از جدایی به یکی از منتقدان جدّی جریان اصلاح‌طلبی تبدیل شد.

بی‌بی‌سی وی را «مفسر برجسته ایران» نامیده‌است.[۱۰]

پس از کشته شدن مهسا امینی، فاطمه شمس با رسانه‌های شناخته‌شده بسیاری از جمله مجله نیویورکر، برنامه نیوزنایت بی‌بی‌سی، واشنگتن‌پست، کریستین امان‌پور، تلویزیون بین‌المللی فرانسه،رسانه‌های آلمان، و نیویورک‌ تایمز درباره وضعیت حجاب و زنان در ایران گفتگو کرد.

نقد آثار[ویرایش]

اشعار شمس در نشریات ادبی چون [[۱]] به چاپ رسیده‌است. شاعر و منتقد ادبی افغان، رضا محمدی در بی‌بی‌سی کتاب "۸۸" شمس را کتابی خواندنی دانسته‌است.[۱۱] مجله ادبی Modern Poetry in Translation در نقدی مجموعه شعر وقتی در را شکستند شمس نوشته‌است این مجموعه نمادی از سیر احساسی است که بسیاری در تبعید دچار آن می‌شوند و تأثیر فروغ فرخزاد بر او را ملموس می‌داند.[۱۲] تورج دریایی نکته جالب در شعر شمس را توجه به او زمان دانسته و به اعتقاد او شعر شمس بیانگر حس ایرانیانی است که این کشور را ترک کرده‌اند و حرف آنان را بیان می‌کند.[۱۳] پی بی اس اشعار شمس را مرتبط کنندهٔ فضای شخصی و سیاسی و ترکیب کنندهٔ بازتاب شخصی با مسایل معاصر سیاسی از طریق قالب‌های سنتی شعر فارسی دانسته‌است.[۸]

جوایز[ویرایش]

نوشته‌ها[ویرایش]

  • ۸۸. اچ اند اس مدیا. ۲۰۱۳. شابک ۹۷۸-۱۷۸۰۸۳۲۷۴۶.
  • نوشتن در مه. اچ اند اس مدیا. ۲۰۱۵. شابک ۹۷۸-۱۷۸۰۸۳۵۱۱۲.

منابع[ویرایش]

  1. ↑ https://www.radiofarda.com/a/25663009.html
  2. ↑ "Fatemeh Shams - The Middle East Center at Penn". University of Pennsylvania - School of Arts and Sciences | School of Arts and Sciences - University of Pennsylvania (به انگلیسی). Archived from the original on 29 December 2017. Retrieved 2018-04-18.
  3. ↑ «لطفاً به کتاب‌فروشی‌ها سر بزنید». ایران وایر. ۱۳ دسامبر ۲۰۱۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۸ آوریل ۲۰۱۷.
  4. ↑ شمس، فاطمه (۷ تیر ۱۳۸۹). «جنبش راه سبز - سخنی دربارهٔ عبدالله یوسف زادگان با غلامعلی حداد عادل». جرس. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۹ فروردین ۱۳۹۷.
  5. ↑ «نامه فاطمه شمس، همسر محمدرضا جلایی‌پور، به سعید مرتضوی». خبرنامه گویا. ۲ تیر ۱۳۸۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۹ فروردین ۱۳۹۷.
  6. ↑ فرزانه، سام (۸ فروردین ۱۳۹۵). «جنسیت و روابط جنسی در گلستان سعدی». بی‌بی‌سی فارسی. دریافت‌شده در ۲۹ فروردین ۱۳۹۷.
  7. ↑ سمرقندی، شهرزاد (۲۲ بهمن ۱۳۹۵). «شب‌های شعر اعتراضی در آمریکا». رادیو زمانه. رادیو زمانه. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۶ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۹ فروردین ۱۳۹۷.
  8. ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ Olson, Alexandra; Press, Associated; Pisani, Joseph; Press, Associated (2016-03-28). "Poet Fatemeh Shams takes on politics in post-revolution Iran". PBS NewsHour (به انگلیسی). Retrieved 2018-04-17.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
  9. ↑ Korangy, Alireza; Korangy, Alireza. "International Journal of Persian Literature". Penn State University Press (به انگلیسی). Retrieved 2018-04-18.
  10. ↑ "Iran's media hail change in tone". BBC News (به انگلیسی). 2013-09-26. Retrieved 2018-04-18.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:تاریخ و سال (link)
  11. ↑ «با کوچه‌های ملتهب تهران؛ مروری بر کتاب «۸۸» مجموعه شعرهای فاطمه شمس». BBC Persian. ۲۰۱۳-۰۹-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۷.
  12. ↑ "Review". Modern Poetry In Translation (به انگلیسی). Archived from the original on 19 April 2018. Retrieved 2018-04-17.
  13. ↑ «چهره یک زن عاصی؛ گفتگو با فاطمه شمس». ار. اف. ای - RFI. ۲۰۱۵-۰۷-۲۹. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۷.[پیوند مرده]

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=فاطمه_شمس&oldid=38120733»