شمس‌الدین امیرعلائی

شمس‌الدین امیرعلائی
شمس‌الدین امیرعلائی
وزیر کشور ایران
	دوره مسئولیت; ۱۳ امرداد – ۸ آذر ۱۳۳۰
پادشاه	محمدرضا پهلوی
نخست‌وزیر	محمد مصدق
پس از	فضل‌الله زاهدی
پیش از	محمدابراهیم امیرتیمور کلالی
وزیر دادگستری
	دوره مسئولیت; ۸ آذر – بهمن ۱۳۳۰
نخست‌وزیر	محمد مصدق
پس از	حسن سمیعی (سرپرست)
پیش از	حسن سمیعی (سرپرست)
	دوره مسئولیت; ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ – ۶ اردیبهشت ۱۳۳۰
نخست‌وزیر	حسین علاء
پس از	محمدعلی بوذری
پیش از	علی هیئت
وزیر اقتصاد ملی
	دوره مسئولیت; ۱۷ اردیبهشت – ۱۳ امرداد ۱۳۳۰
نخست‌وزیر	محمد مصدق
پس از	جمشید مفخم
سفیر کبیر ایران در فرانسه
	دوره مسئولیت; ۱۳۵۷ – ۱۳۵۹
پس از	شاپور بهرامی (حکومت پهلوی)
پیش از	علی آهنی
وزیر مختار ایران در بلژیک
	دوره مسئولیت; ۱۳۳۱ – ۱۳۳۲
پس از	مصطفی سمیعی
پیش از	جلال‌الدین تهرانی
استاندار خوزستان
عضو جبهه ملی ایران
اطلاعات شخصی
زاده	۱۲۷۹ خورشیدی; تهران، ایران
درگذشته	۱۳۷۳ خورشیدی; تهران، ایران
ملیت	ایران
حزب سیاسی	جبهه ملی ایران
دیگر عضویت‌های سیاسی	حزب ایران
پیشه	سیاستمدار

شمس‌الدین امیرعلائی (۱۲۷۹ تهران – ۱۳۷۳) از اعضای حزب ایران و جبهه ملی ایران، دولتمرد دوران پهلوی و نخستین سفیر جمهوری اسلامی ایران در فرانسه بود.

تحصیلات[ویرایش]

پسر علی‌اکبرخان نجدالدوله و نوه عبدالله‌خان ناظم‌السلطنه بود. در مدرسه دارالفنون و سن لوئی تهران درس خواند و برای ادامه تحصیل به اروپا رفت. پس از کسب لیسانس حقوق به ایران برگشت و متعاقب اصلاحات دادگستری در زمان علی اکبر داور به استخدام عدلیه درآمد.^[۱]^[۲]

فعالیت‌های سیاسی[ویرایش]

امیرعلائی از اعضای مؤسس حزب ایران بود. در ۲۸ بهمن ۱۳۲۴ در کابینه قوام‌السلطنه به عنوان کفیل (سرپرست) وزارت کشاورزی به مجلس معرفی شد. در سال ۱۳۲۸ به جبهه ملی پیوست. سال بعد که رزم‌آرا به نخست‌وزیری رسید، امیرعلائی را استاندار گیلان کرد. در گیلان بود که رزم‌آرا کشته شد و حسین علاء به نخست‌وزیری رسید و وزارت دادگستری را به او داد.

امیرعلائی بدون موافقت جبهه ملی وزارت دادگستری را در کابینه علاء پذیرفت و جبهه ملی با او شرط کرد که اگر می‌خواهد با مخالفت جبهه روبرو نشود، باید دست به اصلاح دادگستری بزند.^[۳]

امیرعلائی از همان آغاز وزارت، اصلاح دادگستری را آغاز کرد و دست به اقداماتی زد که سر و صدا و اعتراضاتی هم به پا کرد. او دست به تغییر و تبدیل قضات زد. لایحه‌ای نیز برای انحلال دیوان کیفر کارکنان دولت به مجلس داد.^[۴] اما دوران وزارتش بیش از یک ماه و نیم به درازا نکشید و این لایحه از دستور کار خارج شد.

دکتر مصدق که پس از حسین علاء به نخست‌وزیری رسید، با اینکه اقدامات امیرعلائی را در دادگستری تأیید می‌کرد، او را در مقامش ابقا نکرد و به جای دادگستری، او را به وزارت اقتصادملی منصوب کرد. دکتر مصدق در نطق معرفی امیرعلائی در مجلس شورای ملی گفت اگر امیرعلائی در دادگستری می‌ماند و اقدامات خود را دنبال می‌کرد، در شرایطی که دولت قرار بود از شرکت نفت انگلیس خلع ید و قانون ملی شدن نفت را اجرا کند، «محیط متشنجی ایجاد خواهد شد که ما را از آن هدف بزرگی که در نظر داریم بازمی‌دارد».^[۳]

امیرعلائی در دولت دکتر مصدق با حفظ سمت وزارت اقتصاد ملی، استاندار خوزستان هم بود. سپس با استعفای سرلشکر زاهدی از وزارت این کشور، این وزارت‌خانه را همراه با سرپرستی شهربانی به عهده گرفت. یکی از کارهای مهم او در این دوران نشر تلگراف‌های مربوط به انتخابات دوره نهم مجلس و دخالت‌های رضاشاه بود که در دادگاه لاهه به عنوان اسناد حقانیت ایران استفاده شد.

مصدق سپس مسئولیت وزارت دادگستری را به امیرعلائی سپرد. یکی از مشکلات سید ابوالقاسم کاشانی با مصدق این بود که امیرعلائی حاضر به قبول توصیه کاشانی و فرزندان او و اطرافیانش مانند شمس قنات آبادی نبود.^[۲] سرانجام تحت فشارهای وارده دکتر مصدق او را به سمت وزیر مختار ایران در بلژیک منصوب کرد. او پس از کودتای ۲۸ مرداد از این سمت استعفا داد.

پس از آن امیرعلائی در نهضت مقاومت ملی نیز فعالیت‌های خود را ادامه داد و چندین بار به زندان افتاد. در سال ۱۳۳۹ او جزء اعضای هیئت مؤسس جبهه ملی دوم بود و در کنگره جبهه ملی به عضویت در شورای مرکزی انتخاب شد.^[۵] در سال ۱۳۴۳ به اروپا رفت و موفق شد در سن بالای شصت سال دکترای دولتی در علوم سیاسی بگیرد.

در آستانه انقلاب به جبهه ملی ایران (چهارم) پیوست و عضو شورای مرکز جبهه ملی شد.^[۶] پس از انقلاب به عنوان سفیر ایران در فرانسه منصوب و در سال ۱۳۵۹ به علت اختلاف با صادق قطب زاده وزیر خارجه وقت از کار برکنار شد و به تهران بازگشت.^[۱]

دکتر امیرعلائی در سال ۱۳۷۳ در پی یک تصادف در بیمارستان درگذشت. گفته شده تصادف وی ساختگی بود و در حقیقت امیرعلائی از قربانیان قتل‌های زنجیره‌ای است. ^{^{[نیازمند منبع]}}

پس از انتشار خاطرات صادق خلخالی، دکتر امیر علایی توضیحی بر آن نوشتند: "آیت اله خلخالی برای چندمین بار این بنده حقیر را مورد حمله قرار داده اند، از جمله در خاطرات خود نامی از اینجانب برده اند و بنده را 'طاغوتی' خوانده اند و اعتراض کرده اند که چرا مرا به عنوان اولین سفیر جمهوری اسلامی ایران به فرانسه اعزام داشته اند؟ ابتدا ببینیم 'طاغوتی' چیست و 'طاغوتی' کیست؟[...] بنده ثروتی ندارم و همه می دانند که در طول خدمت قضایی،سیاسی و اداری ام،جز حقوق دولتی چیزی عایدم نشده و اکنون یک خانه مسکونی تقریبا به مساحت ۲۵۰ متر دارم که ملک پدری من است[...]"(خاطرات آیت اله خلخالی،چاپ دوم، اسفند ۱۳۷۹، صفحه۴۵۹-۴۵۸) ^[۷]

تالیفات[ویرایش]

چند خاطره سیاسی - شرکت سهامی انتشار ۱۳۲۱
در راه انقلاب و دشواریهای مأموریت من در فرانسه - نشر دهخدا ۱۳۶۲ - جلد اول
مصدق هم ملی بود هم مذهبی - انتشارات میترا - ۱۳۷۰
خاطرات من در یادداشتهای پراکنده و پاسخ فرمایشات دربارهٔ جناب آقای حسین مکی - انتشارات دهخدا - ۱۳۶۳
نقدی بر کتاب سیاه یا خط سیاهی بر کتاب سیاه - انتشارات دهخدا -۱۳۶۰
مجازات اعدام
خلع ید از شرکت نفت انگلیس و ایران
جنگ سرد نفت
مجاهدان و شهیدان راه آزادی
بیگناهان زیر گیوتین
صعود محمدرضا شاه به قدرت یا شکوفایی دیکتاتوری - انتشارات دهخدا ۱۳۶۱

منابع[ویرایش]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ [۱]
↑ ^۲٫۰ ^۲٫۱ سرنوشت یاران دکتر مصدق / تألیف عبدالرضا هوشنگ مهدوی /نشر علم
↑ ^۳٫۰ ^۳٫۱ «مذاکرات جلسه ۱۴۴ دوره شانزدهم مجلس شورای ملی هفدهم اردیبهشت ۱۳۳۰».^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «مذاکرات جلسه ۱۴۰ دوره شانزدهم مجلس شورای ملی پنجم اردیبهشت ۱۳۳۰».^{^{[پیوند مرده]}}
↑ صورت جلسه کنگره جبهه ملی ایران به کوشش امیر طیرانی - نشر گام نو ۱۳۸۵
↑ راه انقلاب و مأموریت دشوار من در فرانسه -- دکتر اسدالله مبشری - نشر دهخدا - ۱۳۶۲
↑ The Chain Murders: Killing Dissidents and Intellectuals, 1988-1998

[melliun.org-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ [۱]

[ReferenceA-2] ۲٫۰ ^۲٫۱ سرنوشت یاران دکتر مصدق / تألیف عبدالرضا هوشنگ مهدوی /نشر علم

[ReferenceB-3] ۳٫۰ ^۳٫۱ «مذاکرات جلسه ۱۴۴ دوره شانزدهم مجلس شورای ملی هفدهم اردیبهشت ۱۳۳۰».^{^{[پیوند مرده]}}

[4] «مذاکرات جلسه ۱۴۰ دوره شانزدهم مجلس شورای ملی پنجم اردیبهشت ۱۳۳۰».^{^{[پیوند مرده]}}

[5] صورت جلسه کنگره جبهه ملی ایران به کوشش امیر طیرانی - نشر گام نو ۱۳۸۵

[6] راه انقلاب و مأموریت دشوار من در فرانسه -- دکتر اسدالله مبشری - نشر دهخدا - ۱۳۶۲

[7] The Chain Murders: Killing Dissidents and Intellectuals, 1988-1998

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

ن ب و قتل‌های زنجیره‌ای ایران
کشتگان رسمی	پروانه اسکندری و داریوش فروهر (۱ آذر ۱۳۷۷) محمد مختاری (۱۲ آذر ۱۳۷۷) محمدجعفر پوینده (۱۸ آذر ۱۳۷۷)
متهمان رسمی	محمدحسین اثنی‌عشر سعید امامی خسرو براتی محمود جعفرزاده حمید رسولی علی روشنی علی صفایی‌پور اصغر سیاح مهرداد عالیخانی محمد عزیزی مصطفی کاظمی علی محسنی ابوالفضل مسلمی علی ناظری سام نیک طاها مصطفی هاشمی
کشته‌های نسبت‌داده‌شده (فعالان سیاسی یا فرهنگی)	سید محمود طالقانی (۱۹ شهریور ۱۳۵۸) علی‌مراد داودی (۲۰ آبان ۱۳۵۸) مظفر بقائی (۲۷ آبان ۱۳۶۶) کاظم سامی (۴ آذر ۱۳۶۷) علی‌اکبر سعیدی سیرجانی (۴ آذر ۱۳۷۳) سید احمد خمینی (۲۵ اسفند ۱۳۷۳) شمس‌الدین امیرعلائی (۱۳۷۳) احمد میرعلائی (۲ آبان ۱۳۷۴) غفار حسینی (۲۰ آبان ۱۳۷۵) احمد تفضلی (۲۴ دی ۱۳۷۵) ابراهیم زال‌زاده (فروردین ۱۳۷۶) پیروز دوانی (۳ شهریور ۱۳۷۷) حمید حاجی‌زاده و کارون حاجی‌زاده (۳۱ شهریور ۱۳۷۷) مجید شریف (۲۸ آبان ۱۳۷۷)
کشته‌های نسبت‌داده‌شده (فعالان دینی)	ناصر سبحانی (۲۸ اسفند ۱۳۶۸) حسین سودمند (۱۲ آذر ۱۳۶۹) علی مظفریان (۱۱ مرداد ۱۳۷۱) احمد مفتی‌زاده (۲۰ بهمن ۱۳۷۱) هایک هوسپیان‌مهر (۳۰ دی ۱۳۷۲) طاطاوس میکائیلیان (۷ تیر ۱۳۷۳) مهدی دیباج (۱۳ تیر ۱۳۷۳) محمد ضیائی (۲۲ تیرماه ۱۳۷۳) عبدالعزیز اللهیاری (۱۶ مهر ۱۳۷۳) حسین برازنده (۱۴ دی ۱۳۷۳) فاروق فرساد (۲۸ بهمن ۱۳۷۴) احمد سیاد (بهمن ۱۳۷۴) عبدالعزیز کاظمی بجد (۱۶ آبان ۱۳۷۵) ملامحمد ربیعی (۱۲ آذر ۱۳۷۵) موسی کرمپور (۱۴ اردیبهشت ۱۳۸۰) محمدابراهیم دامنی (۲۵ تیر ۱۳۸۰) سید ابوالفضل برقعی (۱۳۷۰) سید خلیل عالی‌نژاد (۲۷ آبان ۱۳۸۰)
کشته‌های نسبت‌داده‌شده (دیگران)	سعید عقیقی (۵ اسفند ۱۳۵۸) بمب‌گذاری در حرم امام رضا (۳۰ خرداد ۱۳۷۳) حسین سرشار (۲۰ فروردین ۱۳۷۴) فخرالسادات برقعی (۱۶ اسفند ۱۳۷۴) فرزین مقصودلو و شبنم حسینی (۱ آبان ۱۳۷۵) سیامک سنجری (۱۳ آبان ۱۳۷۵) فاطمه قائم‌مقامی (۱۰ دی ۱۳۷۶) معصومه مصدق (۴ اردیبهشت ۱۳۷۷) جمشید پرتوی (۱۰ دی ۱۳۷۷)
ترورهای بیرون از ایران	شهریار شفیق (۱۶ آذر ۱۳۵۸) علی‌اکبر طباطبایی (۳۱ تیر ۱۳۵۹) غلامعلی اویسی و غلامحسین اویسی (یا حسین) (۱۸ بهمن ۱۳۶۲) بیژن فاضلی (۲۸ مرداد ۱۳۶۵) علی‌اکبر محمدی (۲۶ دی ۱۳۶۵) حمیدرضا چیتگر (۲۹ اردیبهشت ۱۳۶۶) عبدالرحمان قاسملو و عبدالله قادری‌آذر (۲۲ تیر ۱۳۶۸) غلام کشاورز (۴ شهریور ۱۳۶۸) صدیق کمانگر (۱۳ شهریور ۱۳۶۸) کاظم رجوی (۴ اردیبهشت ۱۳۶۹) سیروس الهی (۱ آبان ۱۳۶۹) عبدالرحمان برومند (۲۹ فروردین ۱۳۷۰) شاپور بختیار و سروش کتیبه (۱۵ مرداد ۱۳۷۰) فریدون فرخزاد (۱۶ مرداد ۱۳۷۱) ترور میکونوس (صادق شرفکندی، همایون اردلان، فتاح عبدلی و نوری دهکردی) (۲۶ شهریور ۱۳۷۱) عبدالمالک ملازاده (۱۴ اسفند ۱۳۷۴) رضا مظلومان (۷ خرداد ۱۳۷۵)
متهمان ترورهای بیرون از ایران	انیس نقاش داود صلاح‌الدین عباس راحیل عبدالرحمان بنی‌هاشمی علی فلاحیان علی وکیلی‌راد فریدون بویراحمدی کاظم دارابی محمد آزادی محمد جعفری صحرارودی محمد یوسف امین
دیگر متهمان نسبت‌داده‌شده	روح‌الله حسینیان قربانعلی دری نجف‌آبادی غلامحسین محسنی اژه‌ای
شخصیت‌های مرتبط	فرج سرکوهی ناصر زرافشان شیرین عبادی هوشنگ گلشیری فریبرز رئیس‌دانا رضا ملک مرتضی اصفهانی
نوشتارهای وابسته	ترور میکونوس ماجرای اتوبوس ارمنستان برنامه هویت بمب‌گذاری آمیا تاریک‌خانه اشباح مجلس شبیه در ذکر مصایب استاد نوید ماکان و همسرش مهندس رخشید فرزین دست‌نوشته‌ها نمی‌سوزند جنایت مقدس
رده

ن ب و وزیران دادگستری ایران
پادشاهی	عباسقلی معتمدالدوله جوانشیر (–) • محمدابراهیم معتمدالدوله جوانشیر (–) • علی اعتمادالسلطنه (–) • مصطفی بهاءالملک افشار (–) • محمدقلی آصف‌الدوله (–) • غلامحسین خان سپهدار (–) • حسین مشیرالدوله (–) • محمدناصر ظهیرالدوله قاجار (–) • پاشاخان امین‌الملک (–) • محمدقلی آصف‌الدوله (–) • امام‌قلی میرزا عمادالدوله (–) • کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۱–) • علیرضا عضدالملک (–) • کاظم نظام‌الملک نوری (۱۲۹۳–) • علی‌قلی میرزا اعتضادالسلطنه (–) • علیرضا عضدالملک (–) • بهرام میرزا معزالدوله (–) • عبدالصمد میرزا عزالدوله (–) • یحیی مشیرالدوله (–) • عبدالصمد میرزا عزالدوله (–) • علیرضا عضدالملک (–) • یحیی مشیرالدوله (–) • نظام‌الدین مهندس‌الممالک غفاری (–) • محسن مشیرالدوله (–) • عباس میرزا ملک‌آرا (–) • اسدالله ناظم‌الدوله (–) • روح‌الله میرزا نصرت‌السلطنه (–) • غلامحسین غفاری (–) • عبدالوهاب نظام‌الملک (–)
پادشاهی مشروطه	احمد مشیرالسلطنه (–) • عبدالحسین میرزا فرمانفرما (–) • محمود علاءالملک (–) • حسن مشیرالدوله (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • رضا مؤیدالسلطنه (–) • حسن مشیرالدوله (–) • عبدالوهاب نظام‌الملک (–) • حسن مشیرالدوله (–) • عبدالحسین میرزا فرمانفرما • (-) حسن وثوق‌الدوله (–) • حسن مشیرالدوله (–) • محمدحسین دبیرالملک شیرازی (–) • حسن محتشم‌السلطنه (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسن مشیرالدوله (–) • احمد قوام‌السلطنه (–) • حسن مشیرالدوله (–) • حسن محتشم‌السلطنه (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • رضا ارفع‌الدوله (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • محمدعلی ذکاءالملک (–) • فتح‌الله سردار منصور (–) • محمدعلی علاءالسلطنه (–) • محمود علاءالملک (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • اسماعیل ممتازالدوله (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسنعلی نصرالملک (–) • محمد مصدق‌السلطنه (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) (–) • سلیمان میکده (–) • عباس میرزا سالار لشکر (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (کفیل) (–) • اسدالله مشارالسلطنه (–) • ابراهیم عمیدالسلطنه (–) • عبدالحسین سردار معظم خراسانی (تیمورتاش) (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • اسدالله مشارالسلطنه (–) • مرتضی ممتازالملک (–) • ابراهیم حکیم‌الملک (–) • ابوالحسن معاضدالسلطنه (–) • حسین ادیب‌السلطنه (–) • فیروز نصرت‌الدوله (–) • مهدی عمادالسلطنه (مشیر فاطمی) (–) • مصطفی منصورالسلطنه (عدل) (–) • حسن وثوق‌الدوله (–) • علی‌اکبر داور () • محسن صدر (–) • احمد متین‌دفتری (–) • محمد سروری (–) (سرپرست) • مجید آهی (۱۳۱۹–۱۳۲۰) • عباسقلی گلشائیان (۱۳۲۰–۱۳۲۰) • مجید آهی (۱۳۲۰–۱۳۲۱) • علیرضا قره‌گوزلو (–) • جواد عامری (–) • علی‌اصغر حکمت (–) • محسن صدر (–) • اسدالله ممقانی (۱۳۲۳–۱۳۲۳) • الله‌یار صالح (۱۳۲۳–۱۳۲۳) • مصطفی عدل (۱۳۲۳–۱۳۲۴) • الله‌یار صالح (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • حسنعلی کمال هدایت (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • امان‌الله اردلان (۱۳۲۴–۱۳۲۴) • انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۴–) • الله‌یار صالح (۱۳۲۷–۱۳۲۸) • علی‌اکبر موسوی‌زاده (۱۳۲۱–۱۳۲۱) • مصطفی عدل (–) • رضا تجدد (–) • محمد سروری (۱۳۲۶–۱۳۲۷) • محمدعلی نظام مافی (–) • عباسقلی گلشائیان (–) • محسن صدر (–) • محمد سجادی (–) • علی هیئت (–) • محمدعلی بوذری (–) • شمس‌الدین امیرعلائی (–) • علی هیئت (–) • شمس‌الدین امیرعلائی (–) • رضا تجدد (–) • عبدالعلی لطفی (۱۳۳۱–۱۳۳۲) • سید جمال‌الدین اخوی (۱۳۳۲–۱۳۳۳) • فخرالدین شادمان (–) • سید جمال‌الدین اخوی (۱۳۳۳–۱۳۳۴) • حسین علاء (–) • علی امینی (–) • عباسقلی گلشائیان (–) • محمد مجلسی (سرپرست) (–) • سید محمدعلی هدایتی (–) • محمدعلی ممتاز (–) • نورالدین الموتی (–) • غلامحسین خوشبین (–) • محمد باهری (–) • باقر عاملی (–) • جواد صدر (–) • منوچهر پرتو (–) • صادق احمدی (۱۳۵۰–۱۳۵۵) • غلامرضا کیانپور (۱۳۵۵–۱۳۵۷) • محمد باهری (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • حسین نجفی (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • یحیی صادق وزیری (۱۳۵۷–۱۳۵۷) • شمس‌الدین عالمی (سرپرست) (۱۳۵۷–۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	اسدالله مبشری (۱۳۵۷–۱۳۵۸) • احمد صدر حاج‌سیدجوادی (۱۳۵۸) • ابراهیم احدی (۱۳۵۹) • سید محمد اصغری (۱۳۶۰–۱۳۶۳) • حسن حبیبی (۱۳۶۳–۱۳۶۸) • محمداسماعیل شوشتری (۱۳۶۸–۱۳۸۴) • جمال کریمی‌راد (۱۳۸۴–۱۳۸۵) • غلامحسین الهام (۱۳۸۵–۱۳۸۸) • سید مرتضی بختیاری (۱۳۸۸–۱۳۹۲) • مصطفی پورمحمدی (۱۳۹۲–۱۳۹۶) • سید علیرضا آوایی (۱۳۹۶–۱۴۰۰) • امین‌حسین رحیمی (۱۴۰۰ تا کنون)

ن ب و وزیران کشور ایران (فهرست)
قاجار پیش از مشروطه (داخله)	صادق امین‌الدوله (۱۲۷۵ ه‍.ق) ؟فرخ امین‌الدوله (۱۲۷۵–؟ ه‍.ق) محمدحسین دبیرالملک فراهانی (۱۲۹۰ ه‍.ق) یوسف آشتیانی (۱۲۹۰–۱۳۰۳ ه‍.ق) عباس قوام‌الدوله (رجب ۱۳۰۳–۱۳۰۴ ه‍.ق) علی‌اصغر امین‌السلطان (؟–؟) علی‌قلی مخبرالدوله (۱۳۱۴ ه‍.ق) تقی مجدالملک (۱۳۱۵–؟ ه‍.ق) اسماعیل امین‌الملک (۱۳۱۶ ه‍.ق) نصرالله دبیرالملک (۱۳۱۷–۱۳۱۹ ه‍.ق) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (؟–؟) احمد مشیرالسلطنه (۱۳۲۳–۱۳۲۴ ه‍.ق) تقی مجدالملک (۱۳۲۴ ه‍.ق)
قاجار پس از مشروطه (داخله)	تقی مجدالملک (۱۲۸۵) سلطان‌علی وزیر افخم (۱۲۸۵–۱۲۸۶) علی‌اصغر اتابک (۱۲۸۶) احمد مشیرالسلطنه (۱۲۸۶) غلامرضا آصف‌الدوله (۱۲۸۶) حسین‌قلی نظام‌السلطنه (۱۲۸۶–۱۲۸۷) احمد مشیرالسلطنه (۱۲۸۷–۱۲۸۸) عبدالحسین میرزا فرمانفرما (۱۲۸۸) علی‌قلی سردار اسعد (۱۲۸۸–؟) محمدولی سپهدار اعظم (۱۲۸۹) عبدالحسین میرزا فرمانفرما (۱۲۸۹) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۸۹) صادق مستشارالدوله (۱۲۸۹–۱۲۹۰) حسن وثوق‌الدوله (۱۲۹۰) احمد قوام‌السلطنه (۱۲۹۰) نجف‌قلی صمصام‌السلطنه (۱۲۹۰–۱۲۹۱) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۹۱–۱۲۹۳) حسن محتشم‌السلطنه (۱۲۹۳) صادق مستشارالدوله (۱۲۹۳–۱۲۹۴) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۹۴) حسن مستوفی‌الممالک (۱۲۹۴) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۹۴) محمدولی سپهسالار اعظم (۱۲۹۴–۱۲۹۵) فتح‌الله سردار منصور (۱۲۹۵–۱۲۹۶) صادق مستشارالدوله (۱۲۹۶) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۹۶) ؟احمد قوام‌السلطنه (۱۲۹۶) حسن مستوفی‌الممالک (۱۲۹۶–؟) مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (؟–۱۲۹۷) نجف‌قلی صمصام‌السلطنه (۱۲۹۷) حسن وثوق‌الدوله (۱۲۹۷–۱۲۹۹) ابوالفتح میرزا حشمت‌الدوله (۱۲۹۹) فتح‌الله سپهدار اعظم (۱۲۹۹) حسین دادگر* (۱۲۹۹–۱۳۰۰) احمد قوام (۱۳۰۰) حسن پیرنیا (۱۳۰۰–۱۳۰۱) علی منصور* (۱۳۰۱) حسن مستوفی (۱۳۰۱–؟) حسین سمیعی (؟–۱۳۰۲) احمد پیرنیا* (۱۳۰۲) حسن پیرنیا (۱۳۰۲) قاسم صوراسرافیل (۱۳۰۲–۱۳۰۳) محمود انصاری (۱۳۰۳) علی منصور* (۱۳۰۳–۱۳۰۴) احمد قوام (۱۳۰۴)
پهلوی (داخله تا آبان ۱۳۱۸)	دادگر (۱۳۰۵–۱۳۰۴) مستوفی (۱۳۰۵) علامیر (۱۳۰۵) مشیر فاطمی (۱۳۰۶–۱۳۰۵) حسین سمیعی (؟–۱۳۰۶) منصور (؟–؟) زرین‌کفش* (۱۳۱۲–؟) جم (۱۳۱۶–۱۳۱۲) فروهر (۱۳۱۶–؟) فریدونی* (؟–؟) فروهر (؟–؟) حکمت (۱۳۱۸–؟) سعید سمیعی* (۱۳۱۹–۱۳۱۸) حکمت (۱۳۱۹) سهیلی (۱۳۲۰–۱۳۱۹) جواد عامری (۱۳۲۰) جهانبانی (۱۳۲۰) امیراحمدی (۱۳۲۰) سهیلی (۱۳۲۱–۱۳۲۰) فرخ (۱۳۲۱) کاظمی (۱۳۲۱) عامری (۱۳۲۱) بهرامی (۱۳۲۱) سهیلی (۱۳۲۲) تدین (۱۳۲۲) هژیر (۱۳۲۳–۱۳۲۲) سروری (۱۳۲۴–۱۳۲۲) حکیمی (۱۳۲۴) محسن صدر (۱۳۲۴) فهیمی (۱۳۲۴) صالح (۱۳۲۴) قوام (۱۳۲۵–۱۳۲۴) فریدونی* (۱۳۲۶–۱۳۲۵) آق‌اولی (۱۳۲۶) قوام (۱۳۲۶) آق‌اولی (۱۳۲۶) امیراحمدی (۱۳۲۷–۱۳۲۶) فهیمی (۱۳۲۷) هژیر (۱۳۲۷) ساعد* (۱۳۲۷) اقبال (۱۳۲۸–۱۳۲۷) علم (۱۳۲۸) زند (۱۳۲۹–۱۳۲۸) اردلان (۱۳۲۹) رزم‌آرا* (۱۳۲۹) اردلان (۱۳۲۹) فضل‌الله زاهدی (۱۳۳۰) امیرعلائی (۱۳۳۰) امیرتیمور کلالی (۱۳۳۰) صالح (۱۳۳۰) رام (۱۳۳۱–۱۳۳۰) امامی (۱۳۳۱) صدیقی (۱۳۳۲–۱۳۳۱) فضل‌الله زاهدی (۱۳۳۴–۱۳۳۲) علم (۱۳۳۶–۱۳۳۴) جلالی (۱۳۳۷–۱۳۳۶) باتمانقلیچ (۱۳۳۸–۱۳۳۷) اتابکی (۱۳۳۹–۱۳۳۸) علوی مقدم (۱۳۳۹) امیرعزیزی (۱۳۴۱–۱۳۳۹) پیراسته (۱۳۴۲–۱۳۴۱) سید جواد صدر (۱۳۴۴–۱۳۴۲) عبدالرضا انصاری (۱۳۴۷–۱۳۴۴) خسروانی (۱۳۴۸–۱۳۴۷) حسن زاهدی (۱۳۵۰–۱۳۴۸) سام (۱۳۵۳–۱۳۵۰) آموزگار (۱۳۵۵–۱۳۵۳) هویدا* (۱۳۵۵) معینی (۱۳۵۶–۱۳۵۵) نصر اصفهانی (۱۳۵۷–۱۳۵۶) قره‌باغی (۱۳۵۷) بختیار (۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	صدر حاج‌سیدجوادی (۱۳۵۸–۱۳۵۷) صباغیان (۱۳۵۸) هاشمی رفسنجانی* (۱۳۵۸) مهدوی کنی (۱۳۶۰–۱۳۵۸) نیک‌روش (۱۳۶۰) ناطق نوری (۱۳۶۴–۱۳۶۰) محتشمی‌پور (۱۳۶۸–۱۳۶۴) نوری (۱۳۷۲–۱۳۶۸) بشارتی (۱۳۷۶–۱۳۷۲) نوری (۱۳۷۷–۱۳۷۶) تاج‌زاده* (۱۳۷۷) موسوی لاری (۱۳۸۴–۱۳۷۷) پورمحمدی (۱۳۸۷–۱۳۸۴) هاشمی* (۱۳۸۷) کردان (۱۳۸۷) دانشجو* (۱۳۸۷) محصولی (۱۳۸۸–۱۳۸۷) محمدنجار (۱۳۹۲–۱۳۸۸) رحمانی فضلی (۱۴۰۰–۱۳۹۲) وحیدی (اکنون–۱۴۰۰)
* سرپرست

ن ب و رؤسای شهربانی کل کشور
پهلوی	محمد درگاهی (۱۳۰۸–۱۳۰۲) محمدصادق کوپال (۱۳۰۹–۱۳۰۸) فضل‌الله زاهدی (۱۳۱۰–۱۳۰۹) محمدحسین آیرم (۱۳۱۵–۱۳۱۰) رکن‌الدین مختاری (۱۳۲۰–۱۳۱۵) یحیی رادسر (۱۳۲۱–۱۳۲۰) عبدالعلی اعتمادمقدم (۱۳۲۲–۱۳۲۱) محمدحسین جهانبانی (۱۳۲۳–۱۳۲۲) عبدالله سیف (۱۳۲۴–۱۳۲۳) محمود خسروپناه (۱۳۲۵–۱۳۲۴) ابراهیم ضرابی (۱۳۲۵) محمدعلی صفاری (۱۳۲۶–۱۳۲۵) ابراهیم ضرابی (۱۳۲۷–۱۳۲۶) محمدعلی صفاری (۱۳۲۸–۱۳۲۷) فضل‌الله زاهدی (۱۳۲۹–۱۳۲۸) سید مهدی فرخ (۱۳۲۹) محمد دفتری (۱۳۲۹) عبدالحسین حجازی (۱۳۳۰–۱۳۲۹) فضل‌الله زاهدی (۱۳۳۰) حسن بقایی (۱۳۳۰) منصور مزین (۱۳۳۰) شمس‌الدین امیرعلائی (۱۳۳۰) محمدابراهیم امیرتیمور کلالی (۱۳۳۰) محمدصادق کوپال (۱۳۳۱–۱۳۳۰) عزیزالله کمال (۱۳۳۱) محمدکاظم صالح شیبانی (۱۳۳۱) محمود افشارطوس (۱۳۳۲–۱۳۳۱) نصرالله مدبر (۱۳۳۲) محمدرضا شاهنده (۱۳۳۲) محمد دفتری (۱۳۳۲) مهدی‌قلی علوی مقدم (۱۳۳۹–۱۳۳۲) ناصر امیرانصاری (۱۳۳۹) نعمت‌الله نصیری (۱۳۴۳–۱۳۳۹) محسن مبصر (۱۳۴۹–۱۳۴۳) جعفرقلی صدری (۱۳۵۲–۱۳۴۹) صمد صمدیان‌پور (۱۳۵۷–۱۳۵۲) مهدی رحیمی (۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	محمدعلی نوروزی* (۱۳۵۷) ناصر مجللی (۱۳۵۸–۱۳۵۷) سید مصطفی مصطفایی (۱۳۵۸) سید مصطفی میرسلیم* (۱۳۵۹–۱۳۵۸) هوشنگ وحید دستجردی (۱۳۶۰–۱۳۵۹) سید ابراهیم حجازی* (۱۳۶۱–۱۳۶۰) جلیل صمیمی (۱۳۶۶–۱۳۶۱) سید رضا نیک‌نژاد (۱۳۶۹–۱۳۶۶) سید امان‌الله مرتضوی (۱۳۷۰–۱۳۶۹)
* سرپرست