شروین وکیلی

شروین وکیلی
زادهٔ	۸ شهریور ۱۳۵۳ ‏(۴۹ سال) تهران، ایران
ملیت	ایرانی
تحصیلات	دکتری جامعه‌شناسی
محل تحصیل	دانشگاه علامه طباطبایی
شناخته‌شده برای	نویسنده پژوهشگر نامزد جایزه کتاب سال برنده جایزه پایان‌نامه برتر کشور سخنران و مؤسس سازمان‌های مردم نهاد مدیر گروه جامعه‌شناسی تاریخی انجمن جامعه‌شناسی ایران
آثار	مبدع دستگاه نظری زروان
سبک	نظریه سیستم‌های پیچیده-دستگاه نظری زوروان
جنبش	من پارسی
مخالف(ها)	مهرداد ملکزاده
عضو هیئت مدیره	مدیر گروه جامعه‌شناسی تاریخی انجمن جامعه‌شناسی ایران
وبگاه	وبگاه شروین وکیلی

شروین وکیلی (زادهٔ ۸ شهریور ۱۳۵۳) نویسنده، پژوهشگر، نظریه‌پرداز، جامعه‌شناس، تاریخ‌نگار و اسطوره‌پژوه ایرانی است. او مدیر گروه جامعه‌شناسی تاریخی انجمن جامعه‌شناسی ایران است. او همچنین در رشتهٔ زیست‌شناسی تحصیل و تدریس کرده و از پشتیبانان آموزش نظریهٔ فرگشت در مدارس و دانشگاه‌هاست. شروین وکیلی در تأسیس چندین سازمان مردم نهاد و مدیریت چند نهاد دیگر و نوشتن در روزنامه‌ها و نشریه‌های عمومی و تخصصی شرکت داشته‌است. دستگاه نظری او رویکرد سیستم‌های پیچیده است و شمار زیادی کتاب و مقاله در این زمینه منتشر کرده‌است. او همچنین در فضای عمومی فعال است و با بسیاری از شخصیت‌های فرهنگی سرشناس بحث و مناظره داشته‌است. شروین وکیلی نظریه‌پردازی ملی‌گرا و هوادار وحدت و یگانگی اقوام ایرانی است و باز تعریف «منِ ایرانی» را کلید برون‌رفت از بحران تاریخی کنونی حوزهٔ تمدن ایرانی می‌داند.

زندگی

شروین وکیلی در هشتم شهریور سال ۱۳۵۳ در تهران زاده شد. در رشته‌های زیست‌شناسی و جامعه‌شناسی تحصیل کرد و دو کارشناسی ارشد (جانورشناسی با گرایش فیزیولوژی اعصاب/ ۱۳۷۸ و جامعه‌شناسی با گرایش فرهنگ) از دانشگاه تهران گرفته و دکترای خود را با گرایش جامعه‌شناسی سیاسی در دانشگاه علامه طباطبایی دریافت کرده‌است. او طی سالهای ۱۳۷۲ تا ۱۳۹۲ در دبیرستان‌ها و از سال ۱۳۷۵ تا کنون در دانشگاه‌های تهران تدریس کرده‌است و بیشتر این دوران را به تدریس در دبیرستان‌های تیزهوشان (علامه حلی و فرزانگان) و دانشگاه تهران گذرانده‌است. آثار او بر مباحث مربوط به هویت ایرانی و تاریخ و تمدن ایران‌زمین تمرکز یافته و هشتاد کتاب و حدود دویست مقاله و یادداشت را شامل می‌شود، که برخی‌شان به عنوان پژوهش برتر شناخته شده‌اند. او همچنین رمان علمی-تخیلی و رمان تاریخی می‌نویسد و بر مبنای آثارش سریال تلویزیونی (نردبام آسمان بر مبنای رمان جام جمشید) و بازی رایانه‌ای (گرشاسپ بر مبنای رمان سوشیانس) تولید شده‌است. مباحثی که تدریس کرده هم بیشتر به عصب‌شناسی، تکامل زیستی، نظریهٔ پیچیدگی، اسطوره‌شناسی و جامعه‌شناسی تاریخی تمرکز داشته‌است.

فعالیت مدنی

شروین وکیلی در سال ۱۳۷۸ سازمانی مردم نهاد به نام کانون خورشید را تأسیس کرد و در ۱۳۸۳ موسسه‌ای فرهنگی به نام خورشید راگا بنیان نهاد. او در تأسیس نهادهای مدنی دیگری مانند انجمن فلسفهٔ دانشگاه تهران، گروه جامعه‌شناسی تاریخی انجمن جامعه‌شناسی ایران، انجمن زروان، کانون جوانان اکباتان و چند نهاد دیگر نیز نقشی محوری داشته‌است. او همچنین عضو هیئت علمی چندین همایش بین‌المللی (هزارهٔ شاهنامه- ۱۳۹۰، حافظ شیرازی- ۱۳۹۴، ملک‌الشعرای بهار- ۱۳۹۵، همایش ملی پژوهشهای اجتماعی و فرهنگی- ۱۳۹۶) بوده‌است.

دستگاه نظری

شروین وکیلی بر مبنای سرمشق نظریهٔ سیستم‌های پیچیده دستگاهی مفهومی دربارهٔ ارتباط «من» و نهاد (عاملیت انسانی و ساختار اجتماعی) پیشنهاد کرده که در قالب هفت جلد کتاب انتشار یافته و اغلب با نام دیدگاه زُروان شناخته می‌شود. این چارچوب مفهومی برای بازتعریف هویت ایرانی به کار گرفته شده و او بر این مبنا سه حوزهٔ پژوهشی (جامعه‌شناسی تاریخی، فلسفه، اسطوره‌شناسی) تعریف کرده و در هریک مجموعه‌ای از کتاب‌ها را منتشر کرده‌است. برخی از این کتاب‌ها در سطح ملی جوایزی را ربوده یا برای آن نامزد شده‌اند؛ مثلاً کتاب نظریهٔ منش‌ها (از مجموعهٔ دیدگاه زروان) که در ابتدای کار پایان‌نامهٔ کارشناسی ارشد وی در رشتهٔ جامعه‌شناسی بود در سال ۱۳۷۹ به عنوان پایان‌نامهٔ برتر برگزیده شد و کتاب تاریخ خرد ایونی (از مجموعهٔ تاریخ خرد) در سال ۱۳۹۶ نامزد بهترین کتاب سال در رشتهٔ فلسفهٔ غرب شد و یکی از پنج کتاب برگزیده بود.وی معتقد است که ایران از فرصت‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی برای بازیابی حوزه نفوذ خود بهره نبرده‌است او در مصاحبه‌ای از این که برخی نژادهای ایرانی به نادرستی به عنوان دیاسپورا مورد اشاره قرار می‌گیرند انتقاد کرد.وی در گفت‌وگویی که به نقد تاریخ خرد ایونی به عنوان یکی از مشهورترین کتاب‌های نویسنده برگزار شد از سوی عبدالصالح جعفری از فعالان دانشجویی سابق، مجتهد، پزشک و دین پژوه مورد تقدیر قرار گرفت.

تالیفات

کتاب‌های انتشار یافته

رمان‌ها و داستان‌ها

• جنگجو ۱۳۸۲
• سوشيانس ۱۳۸۳
• راه جنگجو ۱۳۸۹
• نفرین صندلی (مبل جادویی) ۱۳۹۱
• دازیمدا ۱۳۹۳
• جم ۱۳۹۶
• فرشگرد ۱۳۹۶
• فارابی ۱۳۹۶
• جام جمشید ۱۳۹۶

عصب و روان‌شناسی

• خلاقیت ۱۳۸۵
• مغز خفته: روانشناسي و فيزيولوژي خواب و رويا ۱۳۸۵
• کارگاه مناظره ۱۳۸۵
• درباره‌ی زمان: زروان کرانمند ۱۳۹۱

جامعه‌شناسی سیستمی

• مدلسازی تغييرات فرهنگی به کمک نظريه­‌ سيستم‌های پيچيده ۱۳۸۴
• جامعه شناسی جوک و خنده ۱۳۸۵
• روانشناسی خودانگاره ۱۳۸۹
• نظریه‌ی سیستم‌های پیچیده ۱۳۸۹
• نظریه‌ی منش‌ها ۱۳۸۹
• نظریه‌ی قدرت ۱۳۸۹
• زبان، زمان، زنان ۱۳۹۱
• جام جم زروان ۱۳۹۳

اسطوره‌شناسی

• اسطوره‌شناسی پهلوانان ایرانی ۱۳۸۹
• اسطوره‌شناسی آسمان شبانه ۱۳۹۱
• اسطوره‌ی آفرینش بابلی ۱۳۹۲
• اسطوره‌شناسی ایزدان ایرانی ۱۳۹۵
• اسطوره‌ی یوسف و افسانه‌ی زلیخا ۱۳۹۶

تاریخ تمدن

• تاریخ کوروش هخامنشی ۱۳۸۹
• اسطوره‌ی معجزه‌ی یونانی ۱۳۸۹
• داریوش دادگر ۱۳۹۰
• کوروش رهایی‌بخش ۱۳۹۳
• تاریخ سیاسی شاهنشاهی اشکانی ۱۳۹۳
• فرگشت انسان ۱۳۹۴
• تاریخ نهاد در عصر ساسانی ۱۳۹۶
• گاندی ۱۳۹۶

تاریخ خرد

• زند گاهان ۱۳۹۲
• تاریخ خرد ایونی ۱۳۹۵
• افلاطون: واسازی یک افسانه‌ی فلسفی ۱۳۹۶

دادِ سخن: جامعه‌شناسی تاریخی شعر معاصر پارسی

• ملک‌الشعرای بهار ۱۳۹۶
• ابوالقاسم لاهوتی و شاعران چپ‌گرا ۱۳۹۶
• نیما یوشیج ۱۳۹۶
• پروین، سیمین و فروغ ۱۳۹۶

سفرنامه‌ها

• سفرنامه‌ی سغد و خوارزم ۱۳۹۶
• سفرنامه‌ی چین و ماچین ۱۳۹۶

همکاری در ترجمهٔ کتاب

• لتیری، دن.جی. نظریه‌های سوء مصرف مواد مخدر، ویراستار ترجمه محمد رضایی، انتشارات جامعه و فرهنگ، ۱۳۸۴.
• هال، استوارت و …، مطالعات فرهنگی: دیدگاه‌ها و مناقشات، ویراستار ترجمه محمد رضایی، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه تهران، ۱۳۸۶.

پیوند به بیرون

• مصاحبه خبرگزاری کتاب ایران با شروین وکیلی
• ایرادات مصطفی ملکیان به مباحث شروین وکیلی چاپ شده در روزنامه اعتماد
• مناظره صادق زیبا کلام و شروین وکیلی در مورد نژادپرستی منعکس شده در روزنامه شرق
• نقد شروین وکیلی به کتاب انسان خردمند منتشر شده در خبرگزاری ایرنا
• گفت‌وگوی با دکتر شروین وکیلی درباره اعتبار متون یونانی مرتبط با تاریخ ایران باستان منتشر شده در وبگاه مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی
• والرشتاین و ما در گفتارهایی از تقی آزادارمکی، شروین وکیلی و خسرو خواجه‌نوری منتش شده در روزنامه اعتماد
• آثار شروین وکیلی در پرتال جامع علوم انسانی
• آثار شروین وکیلی در نورمگز