حرا

برای دیگر کاربردها، حرا (ابهام‌زدایی) را ببینید.

حرا
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
(طبقه‌بندی‌نشده):	گیاهان گلدار
(طبقه‌بندی‌نشده):	دولپه‌ای‌های نو
(طبقه‌بندی‌نشده):	آستریدها
راسته:	نعناسانان
تیره:	پاخرسیان
سرده:	سینائیان
گونه:	حرا
نام دوبخشی
Avicennia marina

درخت حرا در ساحل سریلانکا

حَرّا (نام علمی: Avicennia marina) درختی از جامعه گیاهی مانگرو است. کلمه مانگرو اسم مرکبی است معرف اکوسیستم خاص در مناطق استوایی، حاصل از تجمع بسیار ویژه‌ای از گیاهان و جانوران در سواحل پست ، برکه‌ها و سواحل دریاها و در عین حال نشانگر و معرف درختان و درختچه‌های این گونه اکوسیستم‌ها نیز می‌باشد. این گیاهان در گروه گیاهان شوره‌زی قرار دارند.

حرا، گیاهی از تیره شاه پسند است. دانه آن روی درخت مادر می‌روید و نهال تولید می‌کند. سپس از درخت جدا می‌شود و داخل مرداب می‌افتد. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته‌است.

گیاهان حرا برگهایی با ظاهر بیضی شکل و قاعده‌ای باریک (دوکی شکل رویه سبز و براق دارند و پشت برگ‌ها نیز سفید یا خاکستری رنگ است. طول این برگ‌ها حدود ۵ تا ۵/۷ سانتی‌متر است. میوه حرا، بادامی شکل است و به یک خامه باریک منتهی می‌شود. ریشه‌های زانویی، شکل منظمی ندارند، اما گل حرا که از فرط کوچکی ناپیدا و غیر محسوس است، گلی به رنگ طلایی با ۴ گلبرگ، که هر گلبرگ بیشتر از چند میلی‌متر طول ندارد با عطری شیرین و خنک، که تا شعاع چند متری اطراف آن پراکنده می‌شود.

حرا نام درختی است در اندازه‌های ۳ تا ۶ متر با شاخ و برگ‌های سبز و روشن که در آبهای شور زندگی می‌کند و نام علمی اش (Avicennia Marina) منسوب است به ابن سینا دانشمند ایرانی جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثنایی ساخته‌است.

فواید

یک درخت بزرگ در تیمور شرقی

دالان سبزی از درختان حرا در تایوان

میوه درخت حرا

گیاه حرا که گاه به عنوان علوفه خشک برای خوراک چهارپایان استفاده می‌شود، فواید شگفت‌انگیزی دارد. بافت ساقه، تنه و ریشه این درخت به گونه‌ای است که آب شور دریا را تصفیه و مواد مورد نیاز آن را جذب و بقیه مواد را دفع می‌کند. پوست حرا بر باسیل هانزن که موجب جذام می‌شود، مؤثر است. شیره درون آوندهای آن بر بیماری خشکی که بیماری پوستی (شایع در منطقه هرمزگان) تأثیری قابل توجه دارد. در صنعت از تانن موجود در حرا، برای تولید جوهر مازو استفاده می‌شود. چسب تخته و خمیر چوب از دیگر مصارف صنعتی آن است.

رویشگاه‌ها

به روایتی این گیاه اسطوره‌ای که از اشک چشم آدم روییده‌است، حرا نام دارد و به افتخار دانشمند شهیر ایرانی، ابن سینااین نام را بر آن نهاده‌اند. این درختچه در سواحل و مرداب‌های ساحلی مصر، عربستان و سواحل جنوب ایران، دیده می‌شود.

در ایران

مقالهٔ اصلی: جنگل‌های حرای ایران

حرا در ۸ منطقه حفاظت شده ایران در سواحل خلیج فارس و دریای عمان می‌روید که کناره‌های شمالی و غربی جزیره قشم و جنگل نای‌بند استان بوشهر از مهمترین آن‌ها هستند. به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر، در بوشهر گُرم و در بعضی از نقاط تول گفته می‌شود. به عربی نیز آن را شوری و شوره می‌نامند.

جنگل حرا در سواحل جنوبی ایران، مهد انواع گوناگون آبزیان، پرندگان و دوزیستان است. از پرندگان می‌توان به مرغ ماهیخوار یا حواصیل، لک لک، پلیکان، مرغابی و کاکایی و از آبزیان به خرچنگ، مار دریایی، شیلو، کلینگ (نوعی از صدف) و انواع مختلف قورباغه اشاره کرد.

جنگل‌های حرای خلیج نای بند یکی از نواحی پراکنش این اجتماعات درختی کمیاب با وسعت ۳۹۰ هکتار، آخرین مجموعه انبوه و وسیع این درختان ساحلی در جنوب غربی آسیا محسوب می‌شود. جنگل‌های حرای عسلویه بوشهر به عنوان ذخیره گاه بیوسفری ساحلی آب‌های جنوب کشور در پارک ملی دریایی نای‌بند یکی از مناطق حساس ساحلی به‌شمار می‌آید که در اکوسیستم خود گیاهان شور پسند دریایی، جانداران کف زی و پرندگان مهاجر اقیانوسی را پناه داده‌است.

منابع

• زنده دل، دستیاران، حسن. (مجموعه کتاب‌های راهنمای جامع ایرانگردی استان هرمزگان) ج۱. چاپ وانتشار سال ۱۹۹۸ میلادی.