آرامگاه شیخ احمد فهادان

بنایی که تحت عنوان بقعه شیخ احمد فهادان مشهورست، بقایای خانقاه و مسجد و بقعه‌ای است از آن شیخ احمد اسفنجردی. شیخ فخرالدین احمد و برادرش محمد از مردم اسفنجرد (منطقه اسفنجرد روستایی بوده میان عز آباد رستاق و نزدیک مجومرد که بعدها تخریب شده‌است) و مشغول به پیشه شومالی (آهار زدن پارچه شعر بافی) بوده‌اند که به علت ظلم وستم عامل آن آبادی از موطن خود هجرت کرده و به یزد آمده درمحله‌ای که فهادان نام دارد سکنی گزیدند. این دو برادر از عرفا مورد احترام بسیار مردم بوده‌اند و در کتب تاریخ یزد کراماتی چند به فخرالدین احمد نسبت داده شده‌است. وفات شیخ احمد را در سال ۷۲۷ و وفات برادرش را در سال ۷۳۵ نوشته‌اند. هر دو برادر در گنبد خانه‌ای دفن شدند که امروزه به نام بقعه شیخ احمد شهرت دارد و مجموعه‌ای بوده‌است از خانقاه و مسجد جنب آن، که همه ویران شده‌است.

در تواریخ یزد نوشته‌اند که مبارزالدین محمد بن مظفر ساباط و عمارتی از آجر پخته و کاشی تراشیده درمقبره در سال ۷۵۰ ساخت. جمعی دیگر نیز درین مقبره دفن شده بودند مانند مولانا محمود واعظ متوفی در ۷۹۸ که از فضلای عصر بود و پسرش مولانا امام الدین واعظ (که درتاریخ کمال الدین آمده) صورت قبور متعددی هم‌اکنون از زیر ویرانه‌های آنجا درآمده‌است. مؤلف تاریخ جدید یزد و به نقل ازو جامع مفیدی گوید: «که شاه شجاع آسیای ابرند آباد را برآن بقعه وقف کرده و خانقاهی بردر مزار ساخته بود و هر روز در آن خانقاه آش می‌پختند و به فقرا می‌دادند». کاشی محراب بقعه طبق نوشته تاریخ یزد به دستور امیرمعین الدین اشرف نصب شد و جزیی از آن هم‌اکنون باقی است.

نکته اشتباهی هم در آتشکده یزدان آمده و معلوم نیست از کجا نقل شده و آن این است که گوید شیخ احمد در مزار شیخ الاسلام اعظم دفن و بقعه به نام شیخ احمد خوانده شد. به مطلب دیگری که باید اشاره کرد این است که خرابه‌هایی که متصل به بقعه شیخ دیده می‌شود آثار مسجدی است که به مسجد خضر شهرت داشته‌است. درجامع الخیرات مسطور ست که از بناهای سید رکن الدین بوده‌است.

بازسازی بقعه

این بقعه در سال ۱۳۴۶ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شد و اولین مرمت ان در قرن هشتم هجری قمری صورت گرفته بود. همچنین جدیدترین مرمت این بقعه در سال ۱۳۸۶ طی یک ماه انجام شد که شامل که شامل کاهگل پشت بام، بازسازی قسمت‌های آسیب دیده دیواره‌ها، استحکام بخشی پایه‌های دیوار و احیا سقف شکاف خورده راهرو ورودی بود. گنبد آجری با رگه‌های کاشی مربع شکل، دیوارهای مزین به لاجورد با کتیبه ای از اسماء خداوند و آیات قرآنی به خط کوفی، کاشی کاری معرق محراب و مزین به سوره اخلاص و سوره اسرا آیه ۷۹ از ویژگی بقعه شیخ احمد فهادان است.